Wikipedia

Turqit

(Përcjellë nga Turq)
This is the stable version, checked on 1 gusht 2022. 5 pending changes await review.

Populli turk (turqisht: Türk ulusu) ose Tyrqit (turqisht: Türkler), të njohur edhe si Turqit e Anadollit (turqisht: Anadolu Türkleri), janë një grupe etnik dhe komb turkik, të cilët jetojnë kryesisht në Turqi dhe flasin gjuhën turke, gjuhën më të folur familjes gjuhësore turkike. Ata janë grupi etnik më i madh në Turqi, si dhe kombi më i madh në mesin e kombeve turkike. Minoritete etnike turke jetojnë në tokat e dikurshme të Perandorisë Osmane. Përveç kësaj, diaspora tuke është themeluar me mërgime bashkëkohore, sidomos në Evropën Perëndimore.

Veshje tradicionale e Turqisë
Turqit
Türkler
Popullsia e përgjithshme
rr. 72 – rr. 77 million[a]
Rajone me popullsi të konsiderueshme
 Turqia 63,589,988–65,560,701[1]
Stampa:Country data the Turkish Republic of Northern Cyprus Qiproja Veriore 280,000 d[›][2][3] Destinacionet kryesore të emigrantëve
 Gjermania2,852,000 (përfshinë kurdët turq)[4]
 Franca820,000 (2014 estimate)[5][6]
 Britania e Madhe500,000a[›][7][8][9]
 Holanda396,414e[›]–500,000c[›][10][11][12][13]
 Austria350,000–500,000[14][15]
 Belgjika200,000[16][17][18]
 Shtetet e Bashkuara të Amerikës196,222–500,000 b[›][19][20][21][22]
 Suedia100,000-150,000[23][24]
  Zvicra70,440 e[›][25]
 Australia66,919–150,000 b[›][26][27][28][29]
 Danimarka28,892 f[›]b[›][30]
 Kanadaja24,910 b[›][31]
 Italy22,580 e[›][32] Minoriteti turk në Lindjen e Mesme
 Izraeli22,000[33]
Iraku Iraku500,000–3,000,000[34][35][36]l[›]
Siria Siria100,000[37]
Stampa:Country data Saudi Arabia Arabia Saudite150,000–200,000 b[›][38][39]
Jordan Jordania60,000[38]
Libani Libani50,000–200,000[40][41][42][43]
 Libia50,000 b[›][38] Minoriteti turk në Ballkan
 Bullgaria588,318–800,000[44][45][46]
 Republika e Maqedonisë77,959[47][48][49][50]
 Greqia49,000 (official estimate)–80,000 g[›][51][52]
 Rumania27,700[53][54][55]
 Kosova18,738[56] Minoriteti turk në Azinë Qendrore
 Rusia109,883–150,000[57][58]
 Kazakistani104,792–150,000 h[›][59][60]
 Kirgistani40,953–50,000 h[›][61][60][62]
 Azerbajxhani38,000–110,000 h[›][63][60][64][65]
Gjuhët
Turqishtja
Fetë
Kryesisht Myslimanë[66][67][68][69]
(Synit · Alevit · Bektashi · Shiit · Xha'fari)
Pakica Ateistë[66][70] · Të krishterë[71][72] · Hebrenjë[73]
a. ^ Shifra totale është thjesht një vlerësim; shuma e të gjitha popullatave të referuara.
Njerëz në Bulevardin Anafartalar, Ankara, Turqi në vitet 1950

Etimologjia dhe identiteti etnik

Redakto

Etnonimi "turk" dallohet për herë të parë tek veprat e Herodotit (rr. 484–425 p.e.s.), i cili i reforehet Targitasit, mbretit të parë të skithianëve;[74] për më tepër, gjatë shekullit të parë të erës së re, Pomponius Mela i referohet pyjeve në veri të Detit Azov si "Turcae", dhe Plini Plaku liston "Tyrcae" si popull që banon të njëjtën zonë. Burimet e para që i referohen "turqve" vijn kryesisht nga burimet kineze të shekullit VI. Në këto burime, fjala "turk" shfaqet si "tujue" (kinezçe: 突厥 T’u-chüe), e cila i referohej gëkturqve.[75][76] Edhe pse fjala "turk" i referohet popullit turk, ajo gjithashtu ndonjëherë i referohet popujve turkike.[nevojitet citimi]

Në shekullin XIX, fjala turk i referohej fshatarëve të Anadollit. Klasa sunduese osmane e identifikonte veten zakonisht si osmanët, e jo si turq.[77] Në fund të shekullit XIX, klasat e larta osmane duke adoptuar idetë evropiane të nacionalizmit, termi türk mori një konotacion pozitiv.[78] Turqisht-folësit e Anadollit ishin përkrahësit më besnikë të sundimit osman.

Historia

Redakto

Periudha e selxhukëve

Redakto

Periudha e bejllëqeve

Redakto

Periudha osmane

Redakto

Gjatë periudhës osmane, sistemi i miletit përcaktonte bashkësitë në baza fetare. Si pasoje e këtij sistemi, vetëm fshatarët që ndiqnin fenë islame konsideroheshin si turq. Turqit e krishterë, hebrenj, apo edhe alevitë mund të mos konsideroheshin si turq.[79] Në anën tjetër, arabët dhe kurdët që ndiqnin fenë islame, e të cilët jetojnë në lindje të Anadollit ndonjëherë janë konsideruar si turq.[80] Neni 66 i Kushtetutës së Turqisë përcakton një "turk", si çdokush që është i "lidhur për shtetin turk përmes lidhjes së shtetësisë."[81]

Periudha bashkëkohore

Redakto

Referime

Redakto
  1. ^ CIA. "The World Factbook". Arkivuar nga origjinali më 20 shtator 2017. Marrë më 27 korrik 2011. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  2. ^ CIA. "The World Factbook". Arkivuar nga origjinali më 17 prill 2018. Marrë më 13 qershor 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  3. ^ "Archived copy" (PDF). Arkivuar nga origjinali (PDF) më 27 shtator 2013. Marrë më 2014-02-14. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Archived copy si titull (lidhja)
  4. ^ https://www.destatis.de/DE/Publikationen/Thematisch/Bevoelkerung/MigrationIntegration/Migrationshintergrund.html;jsessionid=CDE63E8658C194AF81A302165299B49B.cae1
  5. ^ http://www.diplomatie.gouv.fr/fr/dossiers-pays/turquie/presentation-de-la-turquie/
  6. ^ http://www.diplomatie.gouv.fr/fr/dossiers-pays/turquie/presentation-de-la-turquie/
  7. ^ Home Affairs Committee 2011, 38
  8. ^ "UK immigration analysis needed on Turkish legal migration, say MPs". The Guardian. 1 gusht 2011. Marrë më 1 gusht 2011. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  9. ^ Federation of Turkish Associations UK (19 qershor 2008). "Short history of the Federation of Turkish Associations in UK". Arkivuar nga origjinali më 13 prill 2011. Marrë më 18 tetor 2017. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  10. ^ "Foreigners in thee Netherlands". {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  11. ^ Netherlands Info Services. "Dutch Queen Tells Turkey 'First Steps Taken' On EU Membership Road". Arkivuar nga origjinali më 25 dhjetor 2018. Marrë më 18 tetor 2017. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  12. ^ Dutch News. "Dutch Turks swindled, AFM to investigate". Marrë më 16 dhjetor 2008. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  13. ^ Türkiye Büyük Millet Meclisi 2008, 11.
  14. ^ "Turkey's ambassador to Austria prompts immigration spat". BBC News. 10 nëntor 2010. Marrë më 10 nëntor 2010. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  15. ^ CBN. "Turkey's Islamic Ambitions Grip Austria". Marrë më 16 tetor 2011. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  16. ^ "Population par nationalité, sexe, groupe et classe d'âges au 1er janvier 2010 - - Home". Arkivuar nga origjinali më 22 dhjetor 2011. Marrë më 18 tetor 2017. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  17. ^ King Baudouin Foundation 2008, 5.
  18. ^ De Morgen. "Koning Boudewijnstichting doorprikt clichés rond Belgische Turken". Marrë më 15 nëntor 2010. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  19. ^ U.S. Census Bureau. "TOTAL ANCESTRY REPORTED Universe: Total ancestry categories tallied for people with one or more ancestry categories reported 2013 American Community Survey 1-Year Estimates". Marrë më 3 tetor 2012. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  20. ^ Encyclopedia of Cleveland History. "Immigration and Ethnicity: Turks". Marrë më 7 shkurt 2010. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  21. ^ The Washington Diplomat. "Census Takes Aim to Tally'Hard to Count' Populations". Marrë më 5 maj 2011. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  22. ^ Farkas 2003, 40.
  23. ^ Swedish International Development Cooperation Agency. "Turkiet är en viktig bro mellan Öst och Väst". Arkivuar nga origjinali më 11 shtator 2012. Marrë më 14 prill 2011. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  24. ^ Swedish Ministry for Foreign Affairs. "Ankara Historia". Arkivuar nga origjinali më 22 korrik 2011. Marrë më 14 prill 2011. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  25. ^ Ständige ausländische Wohnbevölkerung nach Staatsangehörigkeit, am Ende des Jahres Arkivuar 30 janar 2012 tek Wayback Machine Swiss Federal Statistical Office, accessed 6 October 2014
  26. ^ "Australian Government Department of Immigration and Border Protection" (PDF). Arkivuar nga origjinali (PDF) më 14 korrik 2014. Marrë më 18 tetor 2017. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  27. ^ "Old foes, new friends". The Sydney Morning Herald. 23 prill 2005. Marrë më 26 dhjetor 2008. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  28. ^ Presidency of the Republic of Turkey (2010). "Turkey-Australia: "From Çanakkale to a Great Friendship". Arkivuar nga origjinali më 4 tetor 2011. Marrë më 14 korrik 2011. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  29. ^ OECD (2009). "International Questionnaire: Migrant Education Policies in Response to Longstanding Diversity: TURKEY" (PDF). Organisation for Economic Co-operation and Development. fq. 3. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  30. ^ Statistikbanken. "Danmarks Statistik". Arkivuar nga origjinali më 14 korrik 2012. Marrë më 13 qershor 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  31. ^ "Population by selected ethnic origins, by province and territory (2006 Census)". statcan.gc.ca. 28 korrik 2009. Arkivuar nga origjinali më 9 mars 2012. Marrë më 10 shtator 2010. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  32. ^ "Archived copy". Arkivuar nga origjinali më 13 nëntor 2014. Marrë më 2016-05-01. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Archived copy si titull (lidhja)
  33. ^ Council of Europe 2007, 131.
  34. ^ Park 2005, 37.
  35. ^ Phillips 2006, 112.
  36. ^ Bassem, Wassim (2016). "Iraq's Turkmens call for independent province". Al-Monitor. Turkmens are a mix of Sunnis and Shiites and are the third-largest ethnicity in Iraq after Arabs and Kurds, numbering about 3 million out of the total population of about 34.7 million, according to 2013 data from the Iraqi Ministry of Planning. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  37. ^ Phillips, David J. (1 janar 2001). Peoples on the Move: Introducing the Nomads of the World. William Carey Library. fq. 301. ISBN 978-0-87808-352-7. Marrë më 12 nëntor 2012. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  38. ^ a b c Akar 1993, 95.
  39. ^ Karpat 2004, 12.
  40. ^ Al-Akhbar. "Lebanese Turks Seek Political and Social Recognition". Arkivuar nga origjinali më 20 qershor 2018. Marrë më 2 mars 2012. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  41. ^ "Tension adds to existing wounds in Lebanon". Today's Zaman. Arkivuar nga origjinali më 11 janar 2012. Marrë më 6 prill 2011. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  42. ^ Ahmed, Yusra (2015), Syrian Turkmen refugees face double suffering in Lebanon, Zaman Al Wasl, arkivuar nga origjinali më 23 gusht 2017, marrë më 11 tetor 2016 {{citation}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  43. ^ Syrian Observer (2015). "Syria's Turkmen Refugees Face Cruel Reality in Lebanon". Marrë më 10 tetor 2016. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  44. ^ National Statistical Institute of Bulgaria (2011). "2011 Population Census in the Republic of Bulgaria (Final data)" (PDF). National Statistical Institute of Bulgaria. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  45. ^ Sosyal 2011, 369.
  46. ^ Bokova 2010, 170.
  47. ^ http://www.stat.gov.mk/pdf/kniga_13.pdf
  48. ^ Republic of Macedonia State Statistical Office 2005, 34.
  49. ^ Knowlton 2005, 66.
  50. ^ Abrahams 1996, 53.
  51. ^ "GREEK HELSINKI MONITOR". {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  52. ^ "Demographics of Greece". European Union National Languages. Marrë më 19 dhjetor 2010. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  53. ^ Stampa:Ro icon "Comunicat de presă privind rezultatele definitive ale Recensământului Populaţiei şi Locuinţelor – 2011" Arkivuar 17 korrik 2013 tek Wayback Machine, at the 2011 Romanian census site; accessed 11 July 2013
  54. ^ Phinnemore 2006, 157.
  55. ^ Constantin, Goschin & Dragusin 2008, 59.
  56. ^ 2011 census in the Republic of Kosovo
  57. ^ 2010 Russia census
  58. ^ Ryazantsev 2009, 172.
  59. ^ Агентство Республики Казахстан по статистике. Этнодемографический сборник Республики Казахстан 2014.
  60. ^ a b c Aydıngün et al. 2006, 13.
  61. ^ Kyrgyz 2009 census
  62. ^ IRIN Asia. "KYRGYZSTAN: Focus on Mesketian Turks". Marrë më 17 mars 2010. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  63. ^ Переписи населения Азербайджана 1979, 1989, 1999, 2009 годов
  64. ^ UNHCR 1999, 14.
  65. ^ NATO Parliamentary Assembly. "Minorities in the South Caucasus: Factor of Instability?". Arkivuar nga origjinali më 25 dhjetor 2018. Marrë më 16 janar 2012. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  66. ^ a b "Religion, Secularism and the Veil in Daily Life Survey" (PDF). Konda Arastirma. shtator 2007. Arkivuar nga origjinali më 25 mars 2009. Marrë më 18 tetor 2017. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  67. ^ "IHGD - Soru Cevap - Azınlıklar". Arkivuar nga origjinali më 25 maj 2020. Marrë më 18 mars 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  68. ^ "THE ALEVI OF ANATOLIA: TURKEY'S LARGEST MINORITY". Arkivuar nga origjinali më 23 prill 2012. Marrë më 18 mars 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  69. ^ "Shi'a". Marrë më 18 mars 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  70. ^ ReportDGResearchSocialValuesEN2.PDF
  71. ^ name="hurriyetdailynews.com">"TURKEY - Christians in eastern Turkey worried despite church opening". Arkivuar nga origjinali më 20 qershor 2017. Marrë më 18 mars 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  72. ^ "BBC News - When Muslims become Christians". Marrë më 18 mars 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  73. ^ "The World Factbook — Central Intelligence Agency". Arkivuar nga origjinali më 20 shtator 2017. Marrë më 18 tetor 2017. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  74. ^ Leiser 2005, 837.
  75. ^ Stokes & Gorman 2010, 707.
  76. ^ Findley 2005, 21.
  77. ^ (Kushner 1997: 219; Meeker 1971: 322)
  78. ^ (Kushner 1997: 220–221)
  79. ^ (Meeker 1971: 322)
  80. ^ (Meeker 1971: 323)
  81. ^ "Turkish Citizenship Law" (PDF). 29 maj 2009. Marrë më 17 qershor 2012. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Turqit&oldid=2466667"