Wikipedia

Përshëndetja serbe me tre gishta

Përshëndetja me tre gishta (Serbisht: поздрав са три прста / pozdrav sa tri prsta; ose tre gishtat, serbisht: три прста / tri prsta) zakonisht e njohur si Përshëndetja serbe (српски поздрав / srpski pozdrav) është një përshëndetje e cila fillimisht shprehu Trininë e Shenjtë, të përdorur në betimin, dhe një simbol të Ortodoksisë Serbe, që sot thjesht është një shprehje, një gjest, për serbët etnikë dhe Serbinë, e bërë duke shtrirë gishtin e madh, tregues dhe gishtat e mesëm të njërës ose të të dy duarve. Përshëndetja zakonisht shkon së bashku me flamurin serb, duke përdorur disa shtresa semantike për të përshkruar kuptimin e saj historik, ndërsa gjithashtu përdoret si një simbol i etno-nacionalizmit serb gjatë Festivalit të Borisë Guça.[1]

Përshëndetja me tre gishta në vitin 2008 Kosova është Serbi në Beograd

Përdorimi

Redakto
 
Tubimi zgjedhor i Boris Tadiqit

Sipas shkencëtarit politik Anamaria Dutceac Segeste, rëndësia e përshëndetjes është e shumëllojshme: megjithëse është përdorur nga nacionalistët, ajo nuk mund të monopolizohet si e tillë; ajo është përdorur pa konotacione agresive nacionaliste, d.m.th. në ngjarje sportive, nga kundërshtarë të Millosheviçit, nga presidenti Boris Tadiq gjatë Lojërave Olimpike Verore të vitit 2008, etj.[2]

Përshëndetja përdoret nga anëtarët dhe përkrahësit e pothuajse të gjitha partive politike serbe në tubimet e tyre gjatë fushatave zgjedhore. Mund të shihet në të gjitha llojet e demonstratave dhe festimeve në rrugë.

Kroatët, boshnjakët dhe shqiptarët e Kosovës, të cilët kanë qenë në luftë me serbët, e gjejnë këtë përshëndetje si diçka provokative.[3] Një artikull i lajmeve Politika i vitit 1998 fliste për "demonizimin shumëvjeçar" të përshëndetjes, "i cili tashmë kishte hyrë në katalogun e gjesteve planitare", së bashku me grushtin e mbyllur, pëllëmbën e shtrirë dhe shenjën V.[4]

Luftërat jugosllave

Redakto

Gjatë luftërave jugosllave, përshëndetja u përdor gjerësisht si një simbol serb. Në hyrje të luftës boshnjake, serbët e Bosnjës u inkurajuan të votojnë në referendumin e vitit 1991 përmes posterave që shfaqnin të tre gishtat.[5] Gjatë luftërave, ushtarët serbë ngritën të tre gishtat në shenjë fitore.[6][7]

Kur trupat paqeruajtëse ruse hynë në Sarajevë në vitin 1994, ata përdorën përshëndetjen kur përshëndetën trupat serbe,[8] dhe për shkak të kësaj, ata u markuan pro serbëve; UNPROFOR përdori përshëndetjen serbe kur përshëndeti serbët, dhe shenjën V kur përshëndeti boshnjakët, duke treguar paanshmëri.[9]

Gjatë Luftës kroate, kishte raste të civilëve serbë të masakruar, pasi i kishin prerë të tre gishtat në dorën e djathtë.[10] Një grua serbe kroate e intervistuar nga korrespodentja e luftës, Misha Glenny i kishte të tre gishtat e qëlluara.[11]

Në vitin 2006, Kombet e Bashkuara publikuan çështjen me titull IT-00-39-T nga Gjykata Ndërkombëtare për Prokurorinë e Personave përgjegjës për shkelje të rënda të ligjit ndërkombëtar humanitar të kryera në territorin e ish-Jugosllavisë që nga viti 1991, duke përshkruar disa mizori të kryera nga forcat ushtarake dhe policore serbe mbi civilët boshnjakë dhe kroatë më 20 korrik 1992, në fshatrat Keratem, Omarska dhe Trnopolje. Të arrestuarit u ekzekutuan, poshtëruan dhe u detyruan të pështyjnë flamurin boshnjak dhe të bëjnë shenjën me tre gishta.[12]

Kishte raste kur robërit jo-serbë u detyruan të përdorin përshëndetjen.[13] Sipas një dokumentari të BBC-së për masakrën e Srebrenicës, botuar nga Human Rights Watch më 16 gusht 1995, forcat serbe të Bosnjës transportuan civilë boshnjakë me autobusë në fshatin Tisca. Gjatë udhëtimit, civilët që panë çetnikët treguan simbolin me tre gishta dhe kur arritën, forcat e policisë serbe i detyruan të dorëzonin ata për të dorëzuar ar dhe stoli dhe duke kërcënuar se do të presin gjinjtë e grave.[14][15]

Në vitin 2004, Francis R. Jones publikoi një punim ku shqyrtoi veprat e poetit serb Vasko Popa. Ndërsa përkthente veprën Uspravna zemlja dhe Vucja so, Jones zbuloi recensionin e poetit skocez Alan Bold të Popa në vitin 1997 i cili shkroi se "nacionalizmi serb ka qenë sinonim i gjithçkaje që kundërshtoi Popa".[16] Artikulli përmbante një imazh të përshëndetjes me tre gishta.

Në vitin 2008, gazeta boshnjake Oslobođenje publikoi një përmbledhje të arrestimit të Radovan Karaxhiq. Më 24 korrik, gazeta duke krahasuar drejtuesit e Republikës Srpska me ato të epokës së kohës së luftës në gazetën e parë që përshkruan Milorad Dodik pranë Karadžiž me një fotografi të Dodik duke dhënë përshëndetjen me tre gishta gjatë luftës.[17]

Lufta në Kosovë

Redakto

Më 22 tetor 1999, Human Rights Watch mori fotografi nga administrata e UÇK-së në Pejë, ku përshkruheshin ushtarët serbë që mbanin pushkë, duke bërë përshëndetjen me tre gishta dhe duke qëndruar para shtëpive të djegura.[18] Zyrtarët e UÇK-së i thanë Human Rights Watch që fotografitë ishin gjetur në shtëpitë e qytetarëve etnikë serbë në zonën e Pejës pasi forcat serbe dhe jugosllave u tërhoqën nga Kosova më 12 qershor.

Në vitin 1999, pas bombardimeve të NATO-s ndaj Serbisë, Colin Woodard shkruajti për mijëra amerikanë serbë që mbushën parkun përballë Shtëpisë së Bardhë në Pennsylvania Avenue, duke bërtitur "Kosova është Serbi" dhe "Stop bombardimeve", ndërsa veshnin kapele ushtarake dhe bënte përshëndetje me tre gishta. Priftërinjtë ortodoksë serbë në mbledhje folën para turmës, duke thënë se "Serbia ishte një komb i civilizuar".[19]

Në vitin 2001, pas përfundimit të luftës në Kosovë, forcat e UÇPMB-së duhej t'ia dorëzonin veten KFOR-it, megjithatë, një incident ndodhi kur forcat serbe qëlluan për vdekje një komandant të lartë të UÇPMB-së (i cili nuk ishte i interesuar për marrëveshjen me KFOR-in) si ai aksidentalisht u fut në një fshat ku gjeneralët serbë drejtuan një sfilatë duke i dhënë përshëndetjen tre gishtërinjve serbë.[20]

Sportistët

Redakto
 
Basketbollisti i NBA-së Aleksandar Pavloviq duke shfaqur përshëndetjen me tre gishta

Në një fotografi të famshme të ekipit të Red Star Beograd, që festojnë fitoren e tyre në Kupën e Evropës 1990-1991, tetë lojtarë janë parë duke përdorur përshëndetjen serbe, përveç lojtarit kroat, Robert Prosineçki.[21]

Pasi fitoi kampionatin evropian të basketbollit në vitin 1995, i gjithë skuadra e atëhershme jugosllave shfaqi të tre gishtat. Aleksandar Gjorqeviq thotë se i ndau tre gishtat "për të mos qenë provokues. Vetëm: kjo është Serbia, ne jemi ne, kjo jam unë - asgjë tjetër. Është krenaria ime".[22] Tenisti serb Novak Gjokoviq ngre tre gishta pas fitoreve të tij.[23]

Në vitin 2001, ish-lojtari i ekipit të futbollit australian, Perth Glory, Bobby Despotovski (i prindërve serbë) u sanksionua nga Federata Australiane e Futbollit për dhënien e përshëndetjes për turmën kryesisht të komunitetit kroat në një ndeshje të Melbourne Knights dhe nxitje lufte; Despotovski dhe trajneri Bernd Stange u sulmuan më pas nga tifozët e Knights, duke detyruar ndeshjen e radhës mes palëve të zhvendoset në Launceston.[24]

Lojtari i water polo Aleksandar Shapiq tha më 2007 se "Unë e di se ajo është përdorur nga ushtarët në luftë, por unë nuk i ngre tre gishta sepse e urrej dikë. Unë i respektoj të gjithë popujt, dhe e di se çfarë është në zemrën time".[25]

Përshëndetja u prit me polemika në Turqi pasi Dushko Toshiq, duke luajtur për Beşiktaş, përdori përshëndetjen pasi Serbia fitoi ndaj Shqipërisë në ndeshjen miqësore në kualifikimet e UEFA 2016; Tifozët e Beşiktaş e kërcënuan atë përmes mediave turke.[26]

Ka pasur raste në ish-Jugosllavi ku mbështetësit huazojnë në mënyrë paradoksale simbolet dhe parullat nga grupet e tjera etnike: në maj 2003, tifozët e klubit kroat të Bosnjës NK Široki Brijeg, gjatë një ndeshje kundër FK Željezničar Sarajevo, brohorisnin "vritni turqit" dhe ngritën tre gishtat.[3]

Referime

Redakto
  1. ^ JELENA, GLIGORIJEVIĆ (2019). Contemporary Music Festivals as Micronational Spaces: Articulations of National Identity in Serbia's Exit and Guča Trumpet Festivals in the Post-Milošević Era (në anglisht). Finland: UNIVERSITY OF TURKU. fq. 199–200. Marrë më 4 janar 2020.
  2. ^ Anamaria Dutceac Segesten (16 shtator 2011). Myth, Identity, and Conflict: A Comparative Analysis of Romanian and Serbian Textbooks (në anglisht). Lexington Books. fq. 145–.
  3. ^ a b John Hughson; Fiona Skillen (14 tetor 2015). Football in Southeastern Europe: From Ethnic Homogenization to Reconciliation (në anglisht). Routledge. fq. 47, 90.
  4. ^ NIN. Nedeljne informativne novine (në serbisht). Politika. 1998. fq. 41. Ријеч је о вишегодишњој демонизацији „поздрава с три прста", који је већ ушао у каталог планетарних геста, заједно са стиснутом шаком, испруженим дланом, и прстима у положају за слово В, а првим се означава „љевичарски" ...
  5. ^ 960531 (në anglisht), ICTY, arkivuar nga origjinali më 9 mars 2001
  6. ^ Danas (në anglisht). Vëll. 494–504. 1991. fq. 37.
  7. ^ Martin Grgurovac (1992). Vinkovački ratni dnevnik: dnevnički zapisi od 30.IV.1991. do 16.V.1992 (në serbisht). Slavonska nadlada "Privlačica". fq. 131.
  8. ^ "A Three-Finger Salute". The Christian Science Monitor (në anglisht). 2 shkurt 1994.
  9. ^ United States. Congress. House. Committee on National Security (1 janar 1997). United States Policy Toward the Former Yugoslavia: Hearings Jeld June 7, 1995, July 11, 1995, October 17, 18, 1995, November 2, 8, 15, 30, 1995, December 6, 1995 and September 25, 1995 (në anglisht). U.S. Government Printing Office. fq. 149.
  10. ^ Станко Нишић (2004). Од Југославије до Србије (në serbisht). Књига-комерц. fq. 162. одсечена три прста десне руке
  11. ^ Martin Gilbert (1997). A History of the Twentieth Century: 1952-1999 (në anglisht). HarperCollins. fq. 794.
  12. ^ Mr Hans Holthuis, Judge Alphons Orie, Presiding Judge Joaquín Martín Canivell Judge Claude Hanoteau (2006). Before: Registrar: Judgement of: International Tribunal for the Prosecution of Persons Responsible for Serious Violations of International Humanitarian Law Committed in the Territory of the Former Yugoslavia since 1991 (PDF) (në anglisht) (bot. Prosecutor v. Momčilo Krajišnik. Case: IT-00-39-T Date: 27 September 2006 Original: English). United Nations. fq. 184.{{cite book}}: Mirëmbajtja CS1: Emra të shumëfishtë: lista e autorëve (lidhja)
  13. ^ Michigan Law Review (në anglisht). Vëll. 96. University of Michigan, Department of Law. 1998. fq. 2049.
  14. ^ Mrs. Dorothee de Sampayo Garrido-Nijgh, Judge Gabrielle Kirk McDonald, Presiding Judge Ninian Stephen Judge Lal Chand Vohrah (1997). International Tribunal for the Prosecution of Persons Responsible for Serious Violations of International Humanitarian Law Committed in the Territory of Former Yugoslavia since 1991 (PDF) (në anglisht) (bot. Case No. IT-94-1-T: The Office of the Prosecutor: Mr. Grant Niemann Mr. William Fenrick Counsel for the Accused: Mr. Michaïl Wladimiroff Mr. Alphons Orie Ms. Brenda Hollis Mr. Michael Keegan Mr. Steven Kay Ms. Sylvia de Bertodano Mr. Alan Tieger Mr. Milan Vujin Mr. Nikola Kosti}). Marrë më 4 janar 2020.{{cite book}}: Mirëmbajtja CS1: Emra të shumëfishtë: lista e autorëve (lidhja)
  15. ^ Avenue, Human Rights Watch. 350 Fifth; York (1995). The Fall of Srebrenica and the Failure of UN Peacekeeping | Bosnia and Herzegovina (në anglisht) (bot. Human Rights Watch. 350 Fifth). t 1.212.290.4700. NY 10118-3299 USA. Marrë më 4 janar 2020.{{cite book}}: Mirëmbajtja CS1: Emra shifrorë: lista e autorëve (lidhja)
  16. ^ R. Jones, Francis (2004). ethics, aesthetics and décision : literary translating in yugoslavian wars (PDF) (në anglisht) (bot. URI: https://id.erudit.org/iderudit/009777ar DOI: https://doi.org/10.7202/009777ar. Jones, F. R. (2004). Ethics, Aesthetics and Décision: Literary Translating in the Wars of the Yugoslav Succession. Meta, 49 (4), 711–728. https://doi.org/10.7202/009777ar). Les Presses de l'Université de Montréal. fq. 719. Marrë më 4 janar 2020. {{cite book}}: Lidhje e jashtme në |edition= (Ndihmë!)
  17. ^ Marcus Tanner, Nidzara Ahmetasevic (2009). History oversHadowed by trivia. Regional Media Coverage of Radovan Karadzic Arrest (PDF) (në anglisht) (bot. Publisher: birN bih in cooperation with the Konrad Adenauer Foundation, sarajevo, 2009. PublicAtioN editors: Nidzara Ahmetasevic and Marcus tanner editoriAl teAM: Gordana igric, Ana Petruseva MoNitors: Nidzara Ahmetasevic and Merima husejnovic ProoFreAdiNG: Nadira Koric (bosnian/croatian/serbian) and Anna Mctaggart (english) trANslAtioN: sunita hasic and haris Nezirovic dtP: lorko Kalas). Sarajevo. fq. 34–35. Marrë më 4 janar 2020.{{cite book}}: Mirëmbajtja CS1: Mungon shtëpia botuese te vendodhja (lidhja)
  18. ^ Watch, Human Rights (1999). A VILLAGE DESTROYED: War Crimes in Kosovo (PDF) (në anglisht) (bot. Vol. 11, No. 13 (D)).
  19. ^ Woodard, Colin (1999). "NATO throws itself a party". The Bulletin of the Atomic Scientists (në anglisht) (bot. "An angry crowd of Serbian-Americans filled the park opposite the White House on Pennsylvania Avenue, but the scene was straight out of Bel- grade. The demonstrators already numbered several thousand, and they were growing by the busload. Young, old, and in-between, they donned “NATO Target” t-shirts and buttons. They chanted “Kosovo is Serbia!” and “Stop the Bombing.” Men sported military caps and berets. Teenagers waved Serbian flags and made three-fingered stiff-armed salutes. Whis- tles and bullhorns made a powerful din. Signs read “Words not Weapons,” “Stop the Third Ex- termination of the Serbs,” and “Why Serbia?”) (4): 38.
  20. ^ Churcher, Bob (2003). Conflict Studies Research Centre. A continuing cause fo concern. Kosovo/Preshevo (PDF) (në anglisht) (bot. Preshevo/Kosovo Lindore - A Continuing Cause For Concern Conflict Studies Research Centre ISBN 1-904423-22-1 shkurt 2003). fq. 6. Marrë më 4 janar 2020.
  21. ^ Jonathan Wilson (9 prill 2012). Behind the Curtain: Football in Eastern Europe (në anglisht). Orion. fq. 74.
  22. ^ "Prisoners of War". Sports Illustrated (në anglisht). 1996. Arkivuar nga origjinali më 17 korrik 2007. Marrë më 1 maj 2020.
  23. ^ "Lekar iz Tuzle: Otvoreno pismo Novaku Đokoviću" (në serbisht). Story. Arkivuar nga origjinali më 15 shtator 2014. Marrë më 1 maj 2020.
  24. ^ "Bobby admits salute" (në anglisht).
  25. ^ NIN: nedeljne informativne novine (në serbisht). Politika. shtator 2007. Знам да су то користили војници у рату, али ја три прста не ди- жем зато што неког мрзим. Ја све љу- де поштујем, и знам шта ми је у срцу
  26. ^ "NE PRESTAJU DA PRETE TOŠIĆU Tri prsta su zabranjena u Turskoj!" (në serbisht). Alo.
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Përshëndetja_serbe_me_tre_gishta&oldid=2672804"