Sadam Husein Abd el-Mexhid et-Tikriti (arabisht: صدام حسين عبد المجيد التكريت Saddām Hussein ʻAbd al-Majīd al-Tikrīt) i njohur si Sadam Huseini (28 prill 1937 - 30 dhjetor 2006), ishte një politikan dhe revolucionar irakian që shërbeu si presidenti i pestë i Irakut nga viti 1979 deri më 2003. Ai gjithashtu shërbeu si kryeministër i Irakut nga viti 1979 deri më 1991 dhe më vonë nga viti 1994 deri më 2003. Ai ishte një anëtar udhëheqës i Partisë Socialiste Arabe Ba'ath, dhe më vonë, Partisë Ba'ath me bazë në Bagdad dhe organizata e saj rajonale, Partia Ba'ath Irakiane, e cila përkrahte Ba'athizmin, një përzierje e nacionalizmit arab dhe socializmit arab.

Sadam Huseini
صدام حسين
Sadami në gusht 1998, duke u përgatitur për të mbajtur një fjalim për 10 vjetorin e përfundimit të Luftës Iran-Irak
Presidenti i 5-të i Irakut
Në detyrë
16 korrik 1979 – 9 prill 2003
Kryeministri
Zëvendëspresidenti
Paraprirë ngaAhmed Hassan al-Bakr
Pasuar ngaJay Garner (si Drejtor i Zyrës për Rindërtim dhe Ndihmë Humanitare të Irakut)
Kryetari i Këshillit të Komandës Revolucionare
Në detyrë
16 korrik 1979 – 9 prill 2003
Paraprirë ngaAhmed Hasan el-Bekër
Pasuar ngaZyra u shfuqizua
Kryeministri i Irakut
Në detyrë
29 maj 1994 – 9 prill 2003
PresidentiVetë ai
Paraprirë ngaAhmad Husejn Hudejr es-Samarai
Pasuar ngaMohammad Bahr al-Ulloum (si Ushtrues i detyrës së Presidentit të Këshillit Drejtues të Irakut)
Në detyrë
16 korrik 1979 – 23 mars 1991
PresidentiVetë ai
Paraprirë ngaAhmed Hasan el-Bekër
Pasuar ngaSa'dun Hammadi
Sekretari i Përgjithshëm i Komandës Kombëtare i Partisë Socialiste Arabe Ba'ath
Në detyrë
janar 1992 – 30 dhjetor 2006
Paraprirë ngaMichel Aflaq
Pasuar ngaIzzat Ibrahim al-Douri
Sekretari Rajonal i Komandës RajonaleDegës Rajonale të Irakut
Në detyrë
16 korrik 1979 – 30 dhjetor 2006
National Secretary
Paraprirë ngaAhmed Hasan el-Bekër
Pasuar ngaIzzat Ibrahim ad-Douri
Në detyrë
shkurt 1964 – tetor 1966
Paraprirë ngaAhmed Hasan el-Bekër
Pasuar ngaAhmed Hasan el-Bekër
Zëvendës Presidenti i Irakut
Në detyrë
17 July 1968 – 16 July 1979
PresidentiAhmed Hassan al-Bakr
Paraprirë ngaAhmed Hassan al-Bakr
Pasuar ngaIzzat Ibrahim al-Douri
Anëtar i Komandës RajonaleDegës Rajonale të Irakut]
Në detyrë
shkurt 1964 – 9 prill 2003
Të dhëna vetjake
U lind më28 prill 1937[a]
Al-Awja, Saladin Governorate, Mbretëria e Irakut
Vdiq më30 dhjetor 2006 (69 vjet)
Camp Justice, Kadhimiya, Bagdad, Irak
Shkaku i vdekjesEkzekutimi me varje
Vendi i prehjesAl-Awja
Partia politike
Bashkëshortja/et
Fëmijët
Nënshkrimi
Shërbimi ushtarak
Aleanca Iraku
Dega/shërbimiForcat e Armatosura të Irakut
GradaMarshall
Beteja/luftra

Sadami lindi në Al-Awja, afër Tikrit, në një familje të shquar myslimane sunite. Ai iu bashkua Partisë Socialiste Arabe Ba'ath në vitin 1957 dhe Partisë Ba'ath me bazë në Bagdad dhe organizatës së saj rajonale, Partia Ba'ath Irakiane. Ai luajti një rol kyç në revolucionin e 17 korrikut dhe u emërua zëvendës president nga Ahmed Hasan el-Bekër. Gjatë kohës së tij si zëvendëspresident, Sadami shtetëzoi Kompaninë e Naftës së Irakut, duke diversifikuar ekonominë irakiane. Ai kryesoi Luftën e Dytë Irako-Kurde (1974-1975). Pas dorëheqjes së el-Bekër në vitin 1979, Saddam mori zyrtarisht pushtetin, megjithëse ai kishte qenë tashmë kreu de facto i Irakut për disa vite. Pozicionet e pushtetit në vend ishin kryesisht të mbushura me arabët sunitë, një pakicë që përbënte vetëm një të pestën e popullsisë.[4]

Në shtator 1980, Sadami shfuqizoi Marrëveshjen e Algjerit dhe pushtoi Iranin, duke shënuar fillimin e Luftës Iran-Irak (1980-1988), e cila rezultoi në një armëpushim pas një ngërçi rraskapitës që mori diku rreth një milion jetë dhe humbje ekonomike prej 561 miliardë dollarësh në Irak. Më vonë, Sadami akuzoi aleatin e tij Kuvajtin për shpimin e pjerrët të fushave të naftës irakiane dhe pushtoi Kuvajtin, duke filluar Luftën e Gjirit (1990–1991). Iraku u mund nga një koalicion shumëkombësh i udhëhequr nga Shtetet e Bashkuara. Kombet e Bashkuara vendosën më pas sanksione kundër Irakut. Ai shtypi kryengritjet irakiane të vitit 1991kurdëve dhe myslimanëve shiitë, të cilët kërkonin të fitonin pavarësinë ose të rrëzonin qeverinë. Sadami miratoi një qëndrim anti-amerikan dhe themeloi Fushata e Besimit, duke ndjekur një axhendë islamike në Irak. Sundimi i Sadamit u shënua nga abuzime të shumta të të drejtave të njeriut, duke përfshirë rreth 250,000 vdekje dhe zhdukje arbitrare.

Në vitin 2003, Shtetet e Bashkuara dhe aleatët e tyre pushtuan Irakun, duke akuzuar në mënyrë të rreme Sadamin për zhvillimin e armëve të shkatërrimit në masë dhe për lidhje me al-Kaedën. Partia Ba'ath u ndalua dhe Sadami u fsheh. Pas kapjes së tij më 13 dhjetor 2003, gjyqi i tij u zhvillua nën Qeverinë e Përkohshme të Irakut. Më 5 nëntor 2006, Sadami u dënua nga Gjykata e Lartë irakiane për krime kundër njerëzimit në lidhje me vrasjen e 148 shiitëve irakianë në vitin 1982 dhe u dënua me vdekje me varje. Ai u ekzekutua më 30 dhjetor 2006.

Shënime Redakto

  1. ^ Nën qeverinë e tij, kjo datë ishte data zyrtare e lindjes së tij. Data e vërtetë e lindjes së tij nuk u regjistrua kurrë, por besohet të jetë midis 1935 dhe 1939.[1]

Referime Redakto

  1. ^ Con Coughlin, Saddam: The Secret Life Pan Books, 2003 (ISBN 978-0-330-39310-2).
  2. ^ "National Progressive Front". Encyclopædia Britannica (në anglisht).
  3. ^ Eur (2002). The Middle East and North Africa 2003 (në anglisht). Psychology Press. fq. 494. ISBN 978-1-85743-132-2.
  4. ^ Karsh, Efraim; Rautsi, Inari (2002). Saddam Hussein: A Political Biography (në anglisht). Grove Press. fq. 38. ISBN 978-0-8021-3978-8.

Lexim më tutje Redakto