Wikipedia

Seladini

(Përcjellë nga Salahudini)
This is the stable version, checked on 17 shtator 2023. 1 pending change awaits review.

Selahudin Ejubi (arabisht: صلاح الدين يوسف بن أيوب Ṣalāḥ ad-Dīn Yūsuf ibn Ayyūb, kurdisht: سه‌لاحه‌دین ئه‌یوبی Selah'edînê Eyubî, ca. 1138 – 4 mars, 1193), i njohur më mirë në botën perëndimore si Saladin, ishte një [1] Kurd[1][2][3] Mysliman, i cili u bë Sulltani i parë i Egjiptit dhe Sirisë, dhe themeloj dinastinë Ayyubid Ai udhëhoqi opozitën myslimane dhe arabe kundër frankëve dhe kryqtarëve të tjer evropian në Levant. Në kulmin e fuqisë së tij, sulltanati i tij përfshinte Egjiptin, Sirin, Mesopotamia, Kurdistani, Hexhaz, dhe Jemen.

Përfaqësimin artistik i Seladinit.

Jeta e hershme

Redakto

Seladini u lind në Tikrit, Irak. Emri i tij personal ishte Jusuf, forma arabe e Jozefit; Salah ad-Din është një laqab , një epitet përshkruese, do të thotë: "Drejtësia e Besimit" [4]. Familja e tij ishte me preardhje kurde [1], dhe kishte origjinën nga qyteti i Dvin, në Armeninë mesjetare [5][6]. Babai i tij, Najm ad-Din Ayyub, u dëbua nga Tikrit dhe në 1139, ai dhe xhaxhai i tij Asad al-Din Shirkuh, u zhvendosën në Mosul. Ai më vonë u bashkua me shërbimin e Imad ad-Din Zengi i cili e caktoi atë komandant të kështjellës së tij në Baalbek. Pas vdekjes së Zengi ne 1146, biri i tij, Nur ed-Din, u bë regjent i Halepit dhe udhëheqësi i Zengid-it [7].

Seladini, i cili tani jetonte në Damask, është raportuar të ketë një dashuri të veçantë të qytetit, por informacion mbi fëmijërinë e tij të hershme është i pakët. Rreth edukimit, Seladini shkrojti "fëmijët janë rritur në mënyrën në të cilën ishin rritur paraardhësit e tyre(prindërit e tyre)". Sipas një nga biografitë e tij, el-Vahrani, Seladini ishte në gjendje për t'iu përgjigjur pyetjeve në Euklidi, Almagest, aritmetikë, dhe ligjet, por kishte një ideal akademik dhe ajo ishte studimi i Kur'ani dhe "shkencat e fesë", që e lidhte atë për bashkëkohësit e tij [7]. Disa burime pohojnë se gjatë studimeve të tij ai ishte më i interesuar më shumë në fe se sa të bashkohej me ushtrinë [8]. Një faktor tjetër që mund të kenë ndikuar interesin e tij në fe është që gjatë Kryqëzatës së Parë, Jeruzalemi u merret në një sulm të papritur nga krishterët[8]. Përveç Islamit, Seladini kishte një njohuri në gjenealogji, biografi, dhe histori të Arabëve. Më e rëndësishmja, ai e dinteHamasah e Ebu Tammam me zemër [7].

Fillimi i ekspeditave

Redakto
 
Kryqtarët hedhin kokat e civilë të kapur Myslimanë.

Karrierë ushtarake Seladini filloi nën tutelën e xhaxhait të tij Asad al-Din Shirkuh, komandanti i rëndësishëm nën Nur ad-Din. Në 1163, vezirit të halifit Fatimit el-Adid, Shavar, ishte dëbuar nga Egjipti nga rivali Dirgham, një anëtar i fuqishëm fisit Banu Ruzzaik. Ai kërkoi mbështetjen ushtarake nga Nur ad-Din, i cili e përkrahu dhe në 1164, ka dërguar Shirkuh për të ndihmuar Shawar në ekspeditën e tij kundër Dirgham. Seladini, në moshën 26, shkoi së bashku me ta [9]. Pas Shavar u rikthye me sukses si vezir, ai kërkoi që Shirkuh të tërheqë ushtrinë e tij nga Egjipti për një shumë prej 30.000 dinar, por ai nuk pranoi duke insistuar se ishte Nur ad-Din ai që do të mbetet. Roli Seladini në këtë ekspeditë ishte vogël, dhe dihet se ai u urdhërua nga Shirkuh për të mbledhur dyqanet nga Bilbais para se të rrethohet nga forcat e kombinuara të kryqtarëve dhe trupat e Shavar [10].

Pas shkarkimit të Bilbais, fuqia e kryqtarëtve egjiptian dhe ushtria e Shirkuh u ndeshën në një betejë në kufirin e shkretëtirës së lumit Nil, në perëndim të Giza. Seladini luajti një rol të madh, duke komanduar krahun e djathtë të ushtrisë Zengid, ndërsa një fuqi e kurdëve urdhëhoqën të majtën, dhe Shirkuh u vendos në qendër. Burimet myslimane në atë kohë, e vënë Seladini në "bagazhin e qendrës" me urdhër për të tërhequr armikun në një kurth duke organizuar një tërheqje të rreme. Forca e kryqtarëve gëzuan suksese të hershme kundër trupave të Shirkuh, por terreni ishte shumë i pjerrët dhe me rërë për kuajt e tyre, dhe komandanti i tyre Hugh i Cezaresë u kap duke sulmuar njësinë e Seladinit. Pas luftimeve të shpërndara në luginat pak në jug të pozitës kryesore, forca qendrore e Zengid u kthye në ofensivë, Seladini u bashkuan nga pjesa e pasme [11].

Beteja përfundoi me një fitore të Zengid, dhe Seladini ka meritën që kanë ndihmuar Shirkuh në një nga "fitoret më të shquar në historinë e regjistruar", sipas Ibn el-Athir, edhe pse më shumë u vranë nga ushtria e Shirkuh beteja është konsideruar nga burimet si jo fitore në total. Seladini dhe Shirkuh shkuan në drejtim të Aleksandrisë, ku ishin të mirëpritur, ju dhanë para, armë, dhe siguruan një bazë [12]. Të ballafaquar me një fuqi superiore të kryqtarëve-egjiptian të cilët u përpoq për të rrethuar qytetin, Shirkuh ndau ushtrinë e tij. Ai dhe pjesa më e madhe e forcës së tij u tërhoq nga Aleksandria, ndërsa Seladini u la me detyrën e ruajtjes së qytetit [13].

Lexime të tjera

Redakto

Lexime të tjera në gjuhën angleze nga autorë dhe universitete të njohur boteror si:

  • Bowman, Alan K. (1986). Egypt after the pharaohs 332 BC-AD 642 : from Alexander to the Arab conquest. Berkeley: University of California Press. ISBN 978-0-520-05930-6. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  • Gibb, H.A.R. (1973). The Life of Saladin: From the Works of Imad ad-Din and Baha ad-Din. Clarendon Press. ISBN 978-0-86356-928-9. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  • Hindley, Geoffrey (2007). Saladin: Hero of Islam. Pen & Sword. ISBN 1-84415-499-8. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  • Husain, Shahnaz (1998). Muslim heroes of the crusades : Salahuddin and Nuruddin. London: Ta-Ha. ISBN 978-1-897940-71-6. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  • Reston, James (2001). Warriors of God: Richard the Lionheart and Saladin in the Third Crusade. New York: Anchor Books. ISBN 0-385-49562-5. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  • Sol Scharfstein; Dorcas Gelabert (1997). Chronicle of Jewish history : from the patriarchs to the 21st century. Hoboken, N.J. : KTAV Pub. House. ISBN 0881256064. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

Lidhje të jashtme

Redakto

Burimi

Redakto
  1. ^ a b c Minorsky, Vladimir (1953). Studies in Caucasian history. London: Cambridge University Press. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!) Gabim referencash: Invalid <ref> tag; name "Minorsky" defined multiple times with different content
  2. ^ Steed, Brian L., Piercing the Fog of War: Recognizing Change on the Battlefield, (Zenith Press, 2009), 176;"Saladin was a Kurd from Tikrit.".
  3. ^ "Encyclopedia of World Biography on Saladin". Marrë më 20 gusht 2008. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  4. ^ H. A. R. Gibb, "The Rise of Saladin", in A History of the Crusades, vol. 1: The First Hundred Years, ed. Kenneth M. Setton (University of Wisconsin Press, 1969). p. 563.
  5. ^ Bahā' al-Dīn (2002), p 17.
  6. ^ Ter-Ghevondyan 1965, p. 218
  7. ^ a b c Lyons & Jackson 1982, p. 3
  8. ^ a b "Who2 Biography: Saladin, Sultan / Military Leader". Answers.com. Marrë më 20 gusht 2008. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  9. ^ Lyons & Jackson 1982, pp. 6–7
  10. ^ Lyons & Jackson 1982, p. 8
  11. ^ Lyons & Jackson 1982, p. 14
  12. ^ Lyons & Jackson 1982, p. 15
  13. ^ Lyons & Jackson 1982, p. 16
Titujt udhëheqës
Parardhësi 
el-'Āḍid
Halifi fatimit 		Sulltan i Egjiptit
1171–1193 		Pasardhësi 
el-Aziz Uthman
Parardhësi 
es-Salih Ismail el-Malik 		Emir i Damaskut
1174–1186 		Pasardhësi 
el-Afdal ibn Salah al-din
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Seladini&oldid=2587963"