Koha e Hekurit
Koha e hekurit është një periudhë kohore e cila karakterizohet nga përdorimi i metalurgjisë së hekurit e cila ndodhi në përgjithësi pas Kohës së Bronzit. Megjithatë, afatet e Epokës së Hekurit ndryshojnë në mënyrë të konsiderueshme nga zona kulturore dhe gjeografike në fjalë. Pra, mund të konsiderohet si Prehistorike, Histori e hershme ose Histori në varësi të zonave gjeografike.
Koha e hekurit filloi rreth vitit 1100 para Krishtit në mesdhe, afër 800 deri 700 para Krishtit në veri të Evropës[1] dhe rreth -500 në Afrikë.
Metalurgjia e hekurit kërkonte një temperaturë më të lartë se ajo e bronzit e arritshme nëpërmjet evolucionit teknologjik të furrave.[2]
Historiku
RedaktoEkzistenca e një Kohe të Hekurit është përmendur edhe tek De natura rerum nga Lukreci, por si hipotezë e thjeshtë filozofike.[3]
Shpikja e shprehjes « koha e hekurit » është caktuar nga kërkuesi danez C. J. Thomsen.[4] Bazohet në ide të vjetra, duke përfshirë edhe ato të historianit Lauritz Schebye Vedel Simonsen, një profesor nga Universiteti i Kopenhagës, i cili kishte parashikuar në vitin 1813 se mjetet e popujve të lashtë skandinavë ishin në fillim nga druri dhe guri para se të bëheshin nga bakri dhe hekuri.[5] ·[6] Thomsen kishte intuitë, në 1816, për përdorimin njëpasnjëshëm të gurit, bronzit dhe hekurit nga njerëzimi, atëherë ai duhej të klasifikonte antikitetet kombëtare daneze. Ai pohon teorinë e tij të tri kohërave parahistorike — kohën e gurit, kohën e bronzit dhe kohën e hekurit —, në vitin 1836 në Ledetraad til Nordisk Oldkyndighed (Udhëzues i antikiteteve nordike).
Sot, është e njohur se kjo periudhë është pasuese, në Evropë dhe në Lindjen e mesme, e Kohës së bronzit dhe paraprin hyrjen e civilizimeve të përfshira në histori. Disa zona nuk e kanë njohur kurrë kohën e hekurit duke njohur shumë më herët disa karakteristika të një zhvillimi social dhe / ose teknika të rëndësishme. Ështe rasti për shembull i civilizimeve prekolimbiane të cilët njihnin një metalurgji të arit dhe bakrit deri në pushtimin spanjoll. Afrika, nga ana tjetër, nuk ka njohur kohën e bronzit, por direkt atë të hekurit;[7] metalurgjia e bakrit dhe e bronzit (Ife, Benin…) është shumë posteriore.
Shih edhe
RedaktoReferime
Redakto- ^ Fourdrignier (1904). "L'âge du fer". 1 (6): 207–215.
{{cite journal}}: Burimi journal ka nevojë për|journal=(Ndihmë!); Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Âge du fer en Europe". universalis.fr. Arkivuar nga origjinali më 20 janar 2010. Marrë më 28 korrik 2017.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Vuibert (2008). Inventer la préhistoire. Les débuts de l'archéologie en France. Nathalie Richard.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!). - ^ Ledetraad til Nordisk Oldkyndighed. C. J. Thomsen. 1836.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!). - ^ Cambridge University Press (1990). A History of Archaeological Thought. B. G. Trigger. fq. 75.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Routledge (1999). The Near East: archaeology in the 'Cradle of civilization'. Londër: C. K. Maisels. fq. 20.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!). - ^ Bordas. Dictionnaire encyclopédique d'histoire. Michel Mourre. fq. 1757. ISBN 2-04-006513-X.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!).
Lidhje të jashtme
Redakto- Gjenerale
- Një faqe me fokus mbi Britaninë e Hekurit Arkivuar 18 shkurt 2007 tek Wayback Machine nga resourcesforhistory.com
- Human Timeline (Interactive) – Smithsonian, Muzeu Kombëtar i Historisë Natyrore (Gusht 2016).
- Publikime
- Andre Gunder Frank and William R. Thompson, Zgjerimi dhe tkurrja ekonomike e hershme e hekurit e rishqyrtuar. Instituti Amerikan i Arkeologjisë, San Francisco, Ca., Janar, 2004.
- Lajme
- Mass burial suggests massacre at Iron Age hill fort. Arkeologët kanë gjetur dëshmi për një masakër të lidhur me luftën e Epokës së Hekurit në Fin Cop në Derbyshire. BBC. 17 prill 2011