Instituti Bërthamor i Vinçës: Dallime mes rishikimesh

'''Instituti i Shkencave Bërthamore i Vinçës '''është një institut për hulumtime i [[Fizika bërthamore|fizikës bërthamore]] afër [[Beogradi|Beogradit]]t, [[Serbia|Serbi]].<ref>{{Stampa:Cito web|url=http://www.fas.org/nuke/guide/serbia/facility/vinca.htm|accessdate=2011-01-02|title=Vinca Special Weapons Facilities - Serbia}}</ref> Që nga themelimi, instituti ka kryer hulumtime në fusha si fizikë, kimi dhe biologji. Instituti është pjesë e [[Universiteti i Beogradit|Universiteti të Beogradit]].<ref>{{Stampa:Cito web|url=http://www.bg.ac.rs/eng/memb/inst/en_instvinca.php|accessdate=2011-04-19|title=Members of the University of Belgrade - Vinča Institute of Nuclear Science}}</ref>

Instituti u themelua në vitin 1948 si Institut për Fizikë. Disa grupe të ndryshme hulumtuese filluan në vitet e 1950-ta, dhe u ndërtuan dy reaktorë hulumtues.<ref>{{Stampa:Cito web|url=http://www.globalsecurity.org/wmd/world/serbia/vinca.htm|accessdate=2011-01-02|title=Vinca Special Weapons Facilities - Serbia}}</ref>

Instituti operon dy reaktorë hulumtues; RA<ref>{{Stampa:Cito web|url=http://www.iaea.org/cgi-bin/rrdb.page.pl/rrdeta.htm?country=YU&site=RA&facno=584|accessdate=2011-01-02|title=Former Yugoslavia: Research Reactor Details - RA}}</ref> dhe RB.<ref>{{Stampa:Cito web|url=http://www.iaea.org/cgi-bin/rrdb.page.pl/rrdeta.htm?country=YU&site=RB&facno=585|accessdate=2011-01-02|title=Former Yugoslavia: Research Reactor Details - RB}}</ref> Reaktorët hulumtues janë furnizuar nga [[Bashkimi Sovjetik|BRSS]]. Vlerësimi më i lartë i dy reaktorëve ishte 6.5 MW dhe ka përdorur furnizime sovjetike me 80% [[Urani (element kimik)|uranium]].<ref>{{Stampa:Cito web|url=http://www.iaea.org/newscenter/news/2010/vinca-qa.html|accessdate=2011-01-02|title=Q&A: Fuel Repatriation Project from Vinca Institute}}</ref>

Më 15 tetor 1958, ndodhi një aksident kritik në një nga reaktorët hulumtues. Gjashtë punëtorë morën doza të mëdha të rrezatimit; një vdiq pak pas kësaj.<ref>{{Stampa:Cito web|url=http://www.johnstonsarchive.net/nuclear/radevents/1958YUG1.html|accessdate=2011-01-02|title=1958-01-01}}</ref> Pesë të tjerët iu nënshtruan transplanteve të palcës, të parat në Evropë.<ref>[http://www.johnstonsarchive.net/nuclear/radevents/1958YUG1.html Vinca reactor accident, 1958], compiled by Wm. Robert Johnston</ref><ref>[http://www.ilfattoquotidiano.it/2011/03/14/giappone-due-esplosioni-di-idrogeno-a-fukushima-bloccato-un-altro-reattore/97466/ Nuove esplosioni a Fukushima: danni al nocciolo.]</ref>

Në vitin 2009, u raportua se një bazen i lëndëve djegëse bërthamore, që përmban numër të madh kuantitetesh të mbeturinave bërthamore, gjendet në kushte të këqija.<ref>{{Stampa:Cite news|url=http://www.reuters.com/article/idUSLN86820|accessdate=2011-01-02|title=Serbs send nuclear fuel to Russia, citing security|publisher=Reuters|first=Aleksandar|last=Vasovic|date=2009-06-23}}</ref>

Në vitin 2010, 2.5 ton mbeturina, duke përfshirë 13 &nbsp;kg prej 80% nga uraniumi, u transportuan nga Vinça në një objekt riprocesimi në Mayak, Rusi.<ref>{{Stampa:Cito web|url=http://www.nti.org/c_press/release_082302.pdf|title=NTI Commits $5 Million To Help Secure Vulnerable Nuclear Weapons Material|accessdate=2011-01-02}}</ref> Ky ishte projekti më i madh teknik i IAEA-së, dhe mijëra policë mbrojtën autokolonat.<ref>{{Stampa:Cito web|url=http://www.setimes.com/cocoon/setimes/xhtml/en_GB/features/setimes/features/2010/12/23/feature-01|accessdate=2011-01-02|title=Serbia gets rid of dangerous nuclear material (SETimes.com)}}</ref><ref>{{Stampa:Cito web|url=http://www.iaea.org/newscenter/news/2010/vinca.html|accessdate=2011-01-02|title=Massive Operation Safely Secures Serbian Nuclear Fuel in Russia}}</ref>

Largimi i mbeturinave bërthamore lejon dekomisionimin e reaktorit mbetur të Vinçës të kompletohet.<ref>{{Stampa:Cito web|url=http://www.b92.net/eng/news/politics-article.php?yyyy=2010&mm=09&dd=20&nav_id=69789|accessdate=2011-01-02|title=Nuclear decommissioning of Vinča this year|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121104142120/http://www.b92.net/eng/news/politics-article.php?yyyy=2010&mm=09&dd=20&nav_id=69789|archivedate=2012-11-04}}</ref>