Mikena: Dallime mes rishikimesh

==Historia==

[[File:Mycenae ruins dsc06390.jpg|thumb|left|318px|Pamje nga Akropoli ose qytetit të sipërm]]

Mikena, një sit akropoli, ishte vazhdimisht e banuar që nga [[Neoliti]] i Hershëm (NH) përgjatë Periudhës së Hershme Helladike (PHH) dhe Periudhës së Mesme Helladike (PMH); veglat e shumëngjyrëshe të Neolitit të Hershëm përbëhen nga dëshmitë e hershme të qeramikës së zbuluar deri tani.<ref>Kim S. Shelton: MESOHELLADIKA: The Greek Mainland in the Middle Bronze Age (Bulletin de Correspondance Hellénique: Supplément, Volume 52); kapitulli "Living and Dying in and Around Middle Helladic Mycenae"; redaktorë Anna Philippa-Touchais, Gilles Touchais, Sofia Voutsaki dhe James Wright; [[2010]], [[Athina]], École française d’Athènes, Isbn 978-2-86958-210-1, fq. 58</ref> Materiali qeramik shtrihet në të gjithë Periudhat e Hershme Helladike I midis EHIII u zbulua në vitet [[1877]]–[[1878]] nga Stamatakis në një thellësi të vogël në varrin e gjashtë me pus në Varrin rrethor A; Më tej materiali i PHH dhe PMH u gjet nën muret dhe dyshemenë e pallatit, në majë të akropolit dhe jashtë Portës së Luanëve në zonën e varrezave të vjetra.<ref name="Forsén51–52">Jeannette Forsén: [https://books.google.com/books?id=TlMtAAAAIAAJ The Twilight of the Early Helladics]; Partille, Sweden, [[1992]], Paul Aströms Förlag, isbn 91-7081-031-1, te pjesa "Mycenae – Argolid (A:5)", fq. 51–52</ref> Një vendbanim i PHH–PMH u zbulua pranë një pusi me ujë të pijshëm në majë të kodrës Kalkani në jug-perëndim të akropolit.<ref name="Forsén51–52"/> Varret e para ose kodërvarret të shfaqura në PMH (rreth 1800–1700 p.e.s.) në tatëpjetën e akropolit, që ishte të paktë pjesërisht i rrethuar nga mure të hershme rrethore.<ref name="Forsén51–52"/>

 

 

[[File:Replicas of Mycenaean swords and cups.jpg|thumb|Kopje Muzeale të shpatave dhe kupave mikenase]]

===Rënia===

[[File:Homeric Greece-en.svg|thumb|left|333px|Greqia homerike]]

Emily Vermeule sugjeron se shkatërrimi i rrjetit tregëtar në fund të shekullit të XIII p.e.s. ishte katastrofik për Greqinë dhe kjo u pasua nga arrdhja e Popujve misteriozë të Detit, që shkaktuan kaos në [[Deti Egje|Egje]].<ref>{{cite journal|last=Vermeule|first=Emily Townsend|title=The Fall of the Mycenaean Empire|journal=Archaeology|volume=13|number=1|date=mars 1960|publisher=Archaeological Institute of America|doi=10.2307/41663738|page=67}}</ref> Sipas dëshmive egjiptiane, "Popujt e Detit" shkatërruan [[Perandoria Hitite|Perandorinë Hitite]] pastaj sulmuan [[Dinastia XIX Egjiptiane|Dinastinë e XIX]] dhe [[Dinastia XX Egjiptiane|të XX]] të Egjiptit, (rreth 1300–1164 p.e.s.). Ata mund të lidhen me shkatërrimin e qendrave mikenase (regjistrat e [[Pilosi]]t përmendin një sulëm detar). Gjithësesi në fund të Periudhës së V.H. IIIB, mikenasit ndërmorën një ekspeditë kundër Trojës, që nënkupton se deti ishte i sigurt dhe pa të dhëna shkatërrimi në ishujt e [[Deti Egje|Egjeu]]t.<ref>George Emmanuel Mylonas: [https://books.google.com/books?id=wozpAAAAMAAJ Mycenae and the Mycenaean Age]; [[1966]], Princeton, NJ; Princeton University Press, fq. 230–231</ref>

Një tjetër teori përcakton thatësirën si shkakun kryesor mbrapa rënies mikenase, por nuk ka të dhëna klimatologjike për ta dëshmuar këtë. Manolis Andronikos pohon se konfliktet e brendshme duke përfshirë rebelimet shoqërore ishin shkaku i vetëm pas shkatërrimit të siteve mikenase,<ref>{{cite journal|last=Andronikos|first=Manolis|script-title=el:Η 'Δωρική Εισβολή' και τα Αρχαιολογικά Ευρήματα|journal=Hellenika|volume=13|year=1954|pages=221–240}}</ref> por kjo është kundërshuar nga fakti se gjithë qendrat mikenase në Greqi u shkatërruan pothuajse njëkohësisht.<ref>V. Desborough: The Cambridge Ancient History II (2); kapitulli "The End of Myceanean Civilization and the Dark Ages: The Archaeological Background", redaktorë I.E.S. Edwards, C.J. Gadd, N.G.L. Hammond dhe E. Sollberger, [[1975]], [[Cambridge]], Cambridge University Press, fq. 658–677</ref> George E. Mylonas vëreu se pas vitit 1200 p.e.s., u bënë disa përpjekje për rikuperim në Mikenë. Ai beson se në [[Argolida|Argolidë]] kishte luftime të brendshme dhe kjo u ndoq nga pushtimi dorik. Duket se Dorët lëvizën drejt jugut gradualisht në klane të vegjël, deri sa arritën të vendoseshin vetë.<ref>George Emmanuel Mylonas: [https://books.google.com/books?id=wozpAAAAMAAJ Mycenae and the Mycenaean Age]; [[1966]], Princeton, NJ; Princeton University Press, fq. 232</ref>

Cilado qoftë arsyeja, nga Periudha e V.H. IIIC (faza e fundit e të cilës quhet "Submikenase" apo "nënmikenase"), Mikena nuk ishte më një fuqi e rëndësishme. Qeramika dhe stilet dekorues ishin ndryshuar me shpejtësi me artizanatin dhe artet e bukura që ju nënshtruan rënies. Megjithëse vendbanimet ishin reduktuar në mënyrë domethënëse në madhësi, akropoli mbeti i zënë por nuk e rifitoi asnjëherë rëndësinë e mëparshme.