Deti Adriatik: Dallime mes rishikimesh

'''Deti Adriatik''' ([[shk.]] '''Adriatiku''') (në [[Italishtja|italisht]] ''Mare Adriatico'') është një pjesë e [[Deti Mesdhe|Detit Mesdhe]], që ndan [[Gadishulli Apenin|Gadishullin Apenin]] nga [[Gadishulli Ballkanik]]. Bregu perëndimor i Detit Adriatik është [[Italia]], kurse në lindje deti lag brigjet e [[Sllovenia|Sllovenisë]], [[Kroacia|Kroacisë]], [[Bosnja dhe Hercegovina|Bosnjën dhe Hercegovinës]], [[Mali i Zi|Malit të Zi]] dhe së fundi [[Shqipëria|Shqipërisë]] deri në [[Vlora|Vlorë]], ky qytet në jug të së cilit gjendet [[Deti Jon]]. Ka një sipërfaqe 138.595 km katrorë, thellësia më e madhe arrinë 1330m. Temperatura mesatare e ujit në korrik arrinë 23,2 gradë celsius, ndërsa ajo mesatare vjetore 17,5 gradë celsius. Në jug saliniteti arrinë 38,32 promila, dukshmëria në bregdet është 5m ndërsa në brendësi deri 45m.

 

 

 

 

 

Deti Adriatik është i gjerë nga veriperëndim të juglindje për 820 kilometra dhe një mesatare prej 160 km. Gjerësia maksimale është rreth 220 kilometra. Ajo mbulon një sipërfaqe prej 132.000 kilometra katrorë dhe është në pellgun e veriut për të veri të Monte Gargano kep thellë mbi mesatare 40-200 metra. Pjesa jugore është dukshëm më e ulët, duke arritur midis Durrësit dhe Barit, me 1.260 metra të thellë të saj më të madh. Fundi jugor i detit është ngushticën e Otrantos, ku distanca midis Italisë dhe Shqipërisë është 71 kilometra. Përmbajtjen e saj kripë është në gojën e lumenjve e madhe) është rreth 2,5% (sipërfaqe të ujit dhe rritjen e jugut në 3.9% .

 

Pjesa veriore është e cekët me shumë laguna. Brigjet italiane po bëhet gjithnjë e më tepër malore në jug nga delta Po, ku vetë vijës bregdetare është relativisht i drejtë dhe praktikisht nuk ka ishuj në det të hapur. Vetëm vendosur në malet e Gargano Puglia shtrihet në një gadishull rreth 50 kilometra në lindje të Adriatikut. Bregun lindor, kryesisht në gadishullin kroate të Istrias protrudes, është malor dhe prerë të madhe me shumë ishuj. Pjesa kryesore e bregdetit lindor zë peizazhin e jugut kroatë dalmat.

 

 

 

Në jug të [[Shkodra|Shkodrës]] në Shqipëri shtrihet përgjatë brigjeve të [[Gjiri i Drinit|Gjirit të Drinit]] dhe më tej në jug, një [[Ultësira|ultësirë]] të gjerë me shumë, disa, plazhet e pacenuar rërë. Në shumë estuaret kanë zgjatur lagunave formuar. Në Vlorë, bregdetit Adriatik, duke i dhënë fund vetëm në jug të qytetit fillon Riviera shqiptare përgjatë detit Jon.

[[Klima]] karakterizohet nga vera e shumë të ngrohtë, i thatë dhe e thatë dhe të butë, nganjëherë me shi dhe i lagësht të dimrit. Në verë, mbizotërues të qëndrueshme, pak erë motit para. Në dimër, rajonin e Adriatikut është nën ndikimin e presionit të ulët nga zonat e [[Oqeani Atlantik|Atlantikut]].Kështu është ndonjëherë shumë e ngrohtë jugor dhe erërat e ftohta të veriut .

 

Oqean shkon aktual përgjatë bregdetit lindor të veri dhe përgjatë bregdetit perëndimor në drejtim të jugut. Përgjatë bregdetit lindor të disa lumenjve të shkurtër karst të çojë në Adriatik dhe barrën e ndotjes është më e ulët se përgjatë bregut perëndimor. Që verior një ngecje në Adriatik ", atje është shkëmbimi relativisht pak ujë me pjesën tjetër të Mesdheut. Për 30 vjet, telashe të industrisë ekuilibër delikat e rrymave të oqeanit nga veriu, degëve nga malet dhe uji me filtër nga toka në det, lumi Po çdo vit 50 miliard metra kub ujë shumë të ndotur, i hedh poshtë pjesën perëndimore të Adriatikut ([[kallaj]], [[zink]], Lead kromit, bakrit, [[arsenik]], [[zhivë]] dhe [[vaj]]), lumi sot transportuar gjithsej dy herë si kripëra shumë lëndë ushqyese, të tilla si dhjetë vjet më parë.Gjithnjë, Deti Adriatik bie në qendër të mbrojtjes së mjedisit dhe të jetë e mundur ndryshimin e klimës. Shumica e shenjave të dukshme janë rritja e rezervave të peshqve tropikale dhe algat e në rritje dhe shqetëson të kandil deti. Ministri i mjedisit italian Alfonso Pecoraro Scanio paralajmëroi se ngrohja globale dhe ndotjes, "Adriatik për të bërë një pellg i mbyllur në të cilin ka tashmë në 150 metra thellësi nuk ka jetë më shumë." Në shtator 2007, e Adriatikut është një objekt i konferencës së parë kombëtar italian për ngrohjen globale në Romë.

 

* Për Shënime mbetur për Mariners (detar libra, dritat dhe fenerë, Navaree III, etj). Kufi konvencional midis bregdetit Jon dhe Adriatik është i vendosur në vend në Santa Maria di Leuca (Punta Melis, së bashku e lulëzim 18° 22 '). Sipas konventës fundit, kufiri midis pellgut të Detit Adriatik dhe Detit Jon veriu në jug të ndjekin paralel 39° 47 'N nga jashtë Punta Melis ({{coord|39|47|00|N|18|22|00|E|display=inline}}) të bregut në veri të Korfuzit.

 

 

{{commons|Adriatic Sea|Deti Adriatik}}