Kaktusi: Dallime mes rishikimesh
| [Redaktim i kontrolluar] | [redaktim i pashqyrtuar] |
Content deleted Content added
No edit summary Etiketa: përpunim burimi 2017 |
No edit summary |
||
Rreshti 2:
Përshembull, kaktusi gjigant ''(Cereus giganteus)'' që arrin gjatësinë deri në 10m, deponon mbi 1000 litra ujë. Ujin e thithur me anë të rrënjëve, kryesisht sipërfaqësore e dërgojnë në kërcellin që është i tultë dhe aty e deponojnë.
Për të penguar humbjen e ujit, gjethet te këto bimë janë shëndrruar në gjemba, të cilët i mbrojnë bimët nga shtazët bimëngrënëse.<ref>Hoxha Esat , Mustafa Behxhet , Daut Esat , Rrustemi Ragip , Biologjia 8 , ISBN 9951-05-093-X , faqe 89</ref>
Një kaktus (shumësi: kaktus , kaktus , ose më pak i zakonshëm, kaktus ) [3] është anëtar i familjes së bimëve Cactaceae , [Shënim 1] një familje që përfshin rreth 127 lloje me rreth 1750 specie të njohura të rendit Caryophyllales . [4] Fjala "kaktus" rrjedh nga latinishtja nga greqishtja e lashtë κάκτος , kaktos , një emër që fillimisht përdoret nga Theophrastus për një fabrikë me gjemba identiteti i të cilit nuk është i sigurt. [5]Kaktusët ndodhin në një gamë të gjerë formash dhe madhësish. Shumica e kaktusve jetojnë në habitate që i nënshtrohen të paktën disa thatësirës. Shumë prej tyre jetojnë në mjedise jashtëzakonisht të thata, madje edhe duke u gjetur në shkretëtirën e Ataçamës , një nga vendet më të thata në tokë. Kaktusët tregojnë shumë përshtatje për të ruajtur ujin. Pothuajse të gjitha cacti janë succulents , që do të thotë se ata kanë pjesët thickened, mishi i përshtatur për të ruajtur ujë. Ndryshe nga shumë succulents të tjera, rrjedhin është pjesa e vetme e shumë kaktuseve ku ky proces jetik zhvillohet. Shumica e llojeve të cacti kanë humbur gjethet e vërtetë, duke mbajtur vetëm spines , të cilat janë shumë të modifikuar lë. Si edhe të mbrohen kundër herbivores, spines ndihmojnë në parandalimin e humbjes së ujit duke zvogëluar rrjedhjen e ajrit pranë kaktusit dhe duke siguruar njëfarë hije. Në mungesë të gjetheve, rrjedhjet e zgjeruara kryejnë fotosintezë . Kaktusët janë vendas në Amerikë, duke filluar nga Patagonia në jug të pjesëve të Kanadasë perëndimore në veri - me përjashtim të Rhipsalis baccifera , e cila gjithashtu rritet në Afrikë dhe Sri Lanka .
Spinjat e kaktusit prodhohen nga struktura të specializuara të quajtura areole , një lloj dege shumë të reduktuar. Areoles janë një tipar identifikues i cacti. Si dhe spines, areoles të lindë në lule , të cilat janë zakonisht tuba dhe multipetaled. Shumë kaktusë kanë sezone të shkurtra në rritje dhe gjallesa të gjata, dhe janë në gjendje të reagojnë shpejt ndaj çdo reshje shiu, të ndihmuar nga një sistem rrënjësor i gjerë por relativisht i cekët që shpejt thith çdo ujë që arrin sipërfaqen e tokës. Kalljet e kaktusit shpesh janë të shtrydhura ose të sheshuara, gjë që u lejon atyre të zgjerohen dhe të kontraktojnë lehtësisht për thithjen e shpejtë të ujit pas shiut, pasuar nga periudha e gjatë e thatësirës . Ashtu si bimë të tjera të shijshme, shumica e cakteve përdorin një mekanizëm të veçantë të quajtur "metabolizmin crassulacean acid "(CAM), si pjesë e fotosintezë. djersë , gjatë së cilës dioksidi i karbonit hyn impiantit dhe ujit shpëton, nuk ndodh gjatë ditës në të njëjtën kohë si fotosintezë, por në vend të ndodh gjatë natës. Bimore ruan karbonit dioksidi merr si acidi malik , duke e ruajtur atë deri në kthimin e ditës dhe vetëm atëherë duke e përdorur atë në fotosintezën. Meqë transpirimi ndodh gjatë orëve të natës më freskuese dhe më të lagura, humbja e ujit reduktohet ndjeshëm.
Shumë kaktusë më të vegjël kanë rrjedha të globit, duke kombinuar volumin më të lartë të mundshëm për ruajtjen e ujit, me sipërfaqen më të ulët të mundshme për humbje të ujit nga frymëmarrja . Më e lartë [Shënim 2] të lirë në këmbë kaktus është Pachycereus pringlei , me një maksimum lartësi regjistruar prej 19.2 m (63 ft), [6] dhe më i vogli është Blossfeldia liliputiana , vetëm rreth 1 cm (0.4 në) në diametër në maturim. [7] Një saguaro plotësisht e rritur ( Carnegiea gigantea ) thuhet të jetë në gjendje të absorbojë sa më shumë 200 litra amerikanë (760 l, 170 litra ujë) gjatë një stuhi shiu. [8]Disa lloje ndryshojnë dukshëm në pamje nga shumica e familjes. Të paktën sipërfaqësisht, bimët e Pereskia gjini i ngjajnë pemëve dhe shkurreve të tjera që rriten rreth tyre. Ata kanë gjethe të vazhdueshme, dhe kur rrjedhin më të vjetra, lëkura. Areoles e tyre i identifikojnë ato si kaktus, dhe pavarësisht nga pamja e tyre, ata gjithashtu kanë shumë përshtatje për ruajtjen e ujit. Pereskia konsiderohet afër specieve stërgjyshore nga të cilat janë zhvilluar të gjitha kaktuset. Në rajonet tropikale, cacti të tjera rriten si alpinistë pyjorë dhe epiphytes (bimë që rriten në pemë). Trungjet e tyre zakonisht janë të rrafshuara, pothuajse në formë gjetheje, me më pak ose pa spinë, siç është kaktusi i njohur i Krishtlindjeve ose kaktusi i Falenderimeve (në gjininë Schlumbergera).
Kaktusët përdorin shumëllojshmëri: shumë lloje përdoren si bimë zbukuruese, të tjerët rriten për ushqim për foragjere ose për foragjere, dhe të tjerët për ushqim (veçanërisht frutat e tyre). Cochineal është produkt i një insekt që jeton në disa cacti.
Shumë bimë lëng në të dy Vjetër dhe të Ri Botëror - të tilla si disa Euphorbiaceae (euphorbias) - bartin një ngjashmëri të habitshme për cacti, dhe gabimisht mund të quhet "kaktus" në përdorim të përbashkët.
[[Kategoria:Bimë|Kaktusi]]
| |||