|
<p>Nese ne Toke peshon 45 Kg ne Mars peshon 17.1 kg</p></b>
Marsi ka 2 HenaHëna ose sic quhen ndryshe SateliteSatelitë tetë vegjel, qeqë rrotullohen rreth tij.
Marsi (greqisht: Ares) eshteështë Zoti i luftesluftës. Planeti ndoshta e mori ketekëtë emeremër perpër shkak tetë ngjyresngjyrës sesë kuqe, dhe gjithashtu Marsi eshteështë referuar disa hereherë si Planeti i Kuq. (NjeNjë shenimshënim interesant :Marsi si Zoti Roman ishte njenjë Zot i bujqesisebujqesisë perparapërpara se tetë behejbëhej i lidhur me Ares greke<ref name="Marsi">{{cite article
| author = NASA
| title = The Lure of Hematite
| url = http://science.nasa.gov/science-news/science-at-nasa/2001/ast28mar_1/
| accessdate = October 6, 2014
}}</ref> Emri i muajit mars vjen nga vete planeti Mars. Marsi ka qeneqenë i njohur qeqë nga koha prehistorike. Sigurisht, kjo eshteështë studiuar gjeresishtgjerësisht me observatoretobservatorët . Por edhe me teleskopetteleskopët shumeshumë tetë medhamëdha, Marsi ishte njenjë objekt i veshtirevështirë per t'u pareparë kjo perpër shkak tetë madhesisemadhesisë. Marsi eshteështë ende nje tenjë nga tetë preferuarit e shkrimeve tetë shkencetareve, si vendi memë i favorshemfavorshëm nenë Sistemin Diellor (perveçpërveç TokesTokës!) perpër banim tetë njeriut. Por duke zbuluar akoma memë tepertepër rreth planetit tetë kuq nga Lowell dhe tetë tjerettjerët , perpër fat tetë keq nuk doli ashtu sicsiç e kishin imagjinuar .
Anija e pareparë qeqë vizitoi Marsin ishte Mariner 4 nenë vitin 1965. Disa tetë tjeretjerë pasuan duke perfshireperfshirë Mars 2, e cila ishte anija e pareparë, qeqë u ul nenë Mars , plus dhe dy Landers Viking nenë 1976.Fundi i njenjë pritje 20 vjecarevjeçare erdhi kur , Mars Pathfinder zbriti me sukses nenë Mars me 4 korrik 1997. NeNë 2004 ekspedita [b]Mars "Spirit" (shpirti) dhe "Opportunity" (MundesiaMundësia) (/b] zbarkoi nenë Mars dhe dergoidërgoi mbrapa pjesepjesë guri dhe substanca gjeologjike dhe shumeshumë fotografi. Ato janejanë ende nenë veprim pas memë shumeshumë se tre vjet nenë Mars. NeNë 2008, Phoenix zbarkoi nenë fushat e veriut perpër tetë kerkuarkërkuar perpër uje.
JaneJanë edhe 3 anije tjera qeqë po operojneoperojnë nenë kerkimekërkime rreth planetit tetë kuq (Mars Reconnaissance Orbiter, Mars Odyssey, dhe Mars Express)
Orbita e Marsit eshteështë e eliptike dhe e dukshme. Rezultat i kesajkësaj eshteështë njenjë variacion i temperaturestemperaturës rreth 30 C (ne pikenpikën e lartelartë njesojnjësoj si e TokesTokës = Subsolar), midis aphelion dhe perihelion. Kjo ka njenjë ndikim tetë madh nenë klimenklimën nenë Mars. Temperatura mesatare në Mars është rreth 218 K (-55 C, -67 F), temperaturat e siperfaqessipërfaqes se Marsit variojn nga -133 C poshteposhtë Zeros nenë pole gjategjatë dimrit, dhe gati +27 C nenë anen e ditesditës gjategjatë veresverës. MegjitheseMegjithëse Marsi eshteështë memë i vogelvogël se Toka , zona dhe siperfaqjasipërfaqja e tijetij eshteështë pothuajse sa ajo e TokesTokës. Marsi ka disa vecoriveçori tetë larmishme nenë siperfaqensipërfaqen e tij dhe disa variacione spektakolare , gjegjë tetë cilencilën se ka asnjeasnjë planet tjetertjetër,
te cilet janejanë.
Pjesa memë e madhe e siperfaqessipërfaqes sesë Marsit eshteështë shumeshumë e vjetervjetër dhe me kretore(rrezultatrezultat i perplasjevepëplasjeve tetë asteroideve), por ka edhe shumeshumë vende tetë reja si , kreshtat, kodrat dhe fushat. (AsnjeAsnjë nga ketokëto nuk eshteështë e dukshme me hollesihollësi duke perdorurpërdorur njenjë teleskop. GjitheGjithë ky informacion vjen nga anijet qeqë janejanë derguardërguar nenë Mars.)
Hemisfera jugore e Marsit eshteështë kryesisht marole dhe shumeshumë e lashtelashtë me kretore qeqë kanekanë njenjë ngjashmeringjashmëri me ato nenë HeneHënë.
NeNë tetë kundertkundertën, shumica e hemisfereshemisferës veriore perbehetpërbehet nga fushat tetë cilat janejanë shumeshumë tetë reja, memë tetë ulura nenë lartesilartësi dhe kanekanë njenjë histori shumeshumë memë komplekse. NjeNjë ndryshim i papritur prej disa kilometra duket tetë ndodhendodhë nenë kufi. Arsyet perpër ketekëtë ndarje nenë dy pjesepjesë globale janejanë tetë panjohura . Anija Mars Global Surveyor ka prodhuar njenjë hartehartë te bukur nenë 3D nga Marsi, qeqë tregon qarteqartë ketokëto karakteristika.
Pjesa e brendeshmebrendëshme e Marsit eshteështë njohur vetemvetëm nga konkluzionet dhe tetë dhenatdhënat nenë lidhje me siperfaqensipërfaqen dhe statistikat . Skenari memë i mundshemmundshëm eshteështë baza e dendur rreth 1700 km nenë rreze, njenjë pjesepjesë tetë shkrireshkrirë shkemboreshkëmbore disi memë tetë dendur se ato tetë TokesTokës, dhe njenjë kore tetë hollehollë. TeTë dhenatdhënat nga Anija Mars Global Surveyor tregon se korja e marsit "eshteështë rreth 80 km e trashe ne hemisferen jugore, por vetem rreth 35 km ne ate veriore . dendesi relativisht te ultet te Marsi "ne krahasim me planetet e tjera tokesore tregon se Thelbi - BerthamaBërthama permbanpërmban ndoshta njenjë pjesepjesë relativisht tetë madhe tetë squfurit perveçpërveç hekurit. Si Merkuri dhe HenaHëna, Marsi nuk ka pllaka tetonike aktive tetë momentit., dhe nuk ka prova tetë fundit perpër levizjenlëvizjen horizontale tetë siperfaqessipërfaqes ,sicsiç janejanë malet e palosurpalosura nenë menyremënyre tetë zakonshme nenë TokeTokë. Nuk ka deshmidëshmi aktuale tetë aktivitetit vullkanik nenë Mars , megjithatemegjithatë deshmitedëshmitë nga Anija Mars Global Surveyor ka shumeshumë mundesimundësi tetë keteketë pasur aktivitet tektonik dhe vullkanik nenë tetë kaluarenkaluarën.
Ka deshmidëshmi shumeshumë tetë qarteqartë tetë erozionit nenë shumeshumë vende nenë Mars, duke perfshirepërfshirë sistemet e permbytjevepërmbytjeve tetë medhamëdha dhe tetë vogla tetë lumit. NeNë disa kohekohë nenë tetë kaluarenkaluarën ka pasur nenë menyremënyrë tetë qarteqartë njenjë lloj lengulëngu nenë siperfaqesipërfaqe. Nuk mund tetë kenekenë qeneqenë liqene tetë medhamëdha, prova perpër tetë eshteështë forcuar nga disa imazhe shumeshumë tetë mira tetë terrenit te nga Anija Mars Global Surveyor dhe rezultatet [b]mineralology nga Mer Opportunity. MegjithateMegjithatë, imazhe nga [b]Anija Mars Express i leshuarlëshuar nenë fillim tetë 2005 tregojnetregojnë qeqë duket tetë jetejetë njenjë det i ngrirengrirë, dhe ka qeneqenë i lengshemlëngshëm dikur (ndoshta 5.000.000 vjet memë pareparë). NeNë kohenkohën e hershme Marsi ishte memë shumeshumë si Toka, qeqë dioksidi i karbonit eshteështë elementi kryesor perpër formimin e shkembinjveshkëmbinjve karbonik. Duke pasur mungesenmungesën e Pllakave Tetonike Marsi nuk eshteështë nenë gjendje tetë cojedërgoj dioksidin e karbonit nenë atmosfereatmosferë dhe tetë krijojekrijojë njenjë tetë tilletillë si ajo e TokesTokës. SiperfaqjaSipërfaqja e Marsit eshteështë shumeshumë memë e ftohteftohtë se sa ajo e TokesTokës perpër shkak tetë distancesdistancës memë tetë largetlargët me Diellin kundrejt asajtasaj distance qeqë ka Toka.
Marsi ka njenjë atmosfereatmosferë shumeshumë tetë hollehollë e perberepërbërë kryesisht nga sasia e vogelvogël e mbetur tee dioksidit tetë karbonit (95,3%), azot (2,7%), argon (1,6%),, gjurmetgjurmët e oksigjenit (0,15%), dhe ujit (0,03%). Presioni mesatar mbi siperfaqensipërfaqen e Marsit eshteështë vetemvetëm rreth 7 millibars (me pak se 1% e) TokesTokës, por ajo ndryshon shumeshumë me lartesilartësi mbidetare nga pothuajse 9 millibar nenë pellgjet memë tetë thella, dhe rreth 1 millibar nenë maje tetë Mons Olimp - Mali Olimp. Presioni eshteështë i lartelartë dhe i mjaftueshemmjaftueshëm perpër tetë mbeshteturmbështetur ereraterërat e forta dhe stuhitestuhitë e gjera tetë pluhurit, qeqë perhapenpërhapen nenë tetë gjithegjithë planetin Mars me muaj tetë teretërë. Atmosfera e hollehollë e Marsit prodhon njenjë Greenhouse - Sere tetë hollehollë, por kjo eshteështë e mjaftueshme vetemvetëm perpër tetë ngritur tempraturentempraturën nenë siperfaqensipërfaqen e Marsit nenë 5 Grade shumeshumë, memë pak se ajo qeqë ne shohim nenë TokeTokë dhe planetin Venus.
VezhgimetVëzhgimet e hershme largpameselargpamëse zbuluan se Marsi ka perberjepërberje tetë perhershmepërhershme akulli nenë tetë dyja polet, ata janejanë tetë dukshme edhe me njenjë teleskop tetë vogelvogël. Ne tani e dijmedijmë se ata janejanë tetë perberepërbërë prej akullit , ujit ,dhe dioksidit tetë karbonit . Anija Mars Express i ESA ka treguar se njenjë shtreseshtresë e ngjashme e akullit dhe ujit ekziston nennën kapakun e jugut , por mund tetë jetejetë perpër shkak tetë ndryshimeve klimatike dhe afatgjate nenë prirjen e Ekuatorit. Ndryshimet sezonale polare krijojnekrijojnë njenjë ndryshim global nenë presionin atmosferik rreth 25% , info ketokëto tetë matura nga roboti nenë siperfaqensipërfaqen e Marsit Lander viking
VezhgimetVëzhgimet e fundit me teleskop kanekanë zbuluar se kushtet gjategjatë misioneve Viking nuk mund tetë ketekenë qeneqenë tipike. Atmosfera e Marsit tani duket tetë jetejetë nenë tetë dyja variacionet tetë ftohteftohtë dhe tetë ngrohtengrohtë informacione ketokëto tetë dhenadhëna nga Rroboti Landers Viking. Landers Viking ka kryer eksperimente perpër tetë percaktuarpërcaktuar ekzistencen e jetesjetës nenë Mars. Rezultatet ishin disi tetë paqarta, por tani shkencetaretshkencëtarët besojnebesojnë se ata nuk tregojnetregojnë asnjeasnjë proveprovë perpër jetenjetën nenë Mars (ka ende disa polemika). OptimistetOptimistët venevënë nenë dukje se janejanë matur vetemvetëm dy pjesepjesë tetë vogla tetë mostrave tetë marra nga Marsi , dhe ketokëto tetë fundit nuk janejanë maremarr nenë vende tetë favorshme sipas shkencetareveshkencëtarëve . Fusha magnetike tetë medhamëdha egzistojneekzistojne tek Marsi, por nuk janejanë Globale. Ky zbulim i papritur eshteështë berebërë nga Anija Mars Global Surveyor vetemvetëm pak dite pasi ajo hyri nenë orbitenorbitën e planetit. Ato ndoshta janejanë mbetjet e njenjë fushe globale tetë sesë kaluareskaluarës, qeqë eshteështë zhdukur. Kjo mund tetë keteketë implikime tetë rendesishmerëndësishme perpër strukturenstrukturën e brendshme nenë Mars, dhe perpër tetë kaluarenkaluarën e atmosferesatmosferës sesë saj dhe perpër mundesinemundësinë e jetes sesë lashtelashtë. Marsi eshteështë i dukshemdukshëm dhe pa ndihmenndihmën e teleskopit pasi shkelqenshkëlqen dhe ka njenjë ndriçim tetë dukshemdukshëm , duke perdourpërdour njenjë teleskop sado amator, mund tetë kesh njenjë pamje tetë Marsit sado qeqë ky i fundit eshteështë objekt tepertepër i veshtirevështirë perpër t'u pikasur.<ref>{{cite book|last1=Petro|first1=Rita|title=Atlas Themelor i Gjeografisë Fizike|date=2006|publisher=Albas|location=Tiranë|isbn=9989-108-37-4}}</ref>
| 