Toki Pona
Toki Pona (e përkthyer si toki pona [a] dhe shpesh e përkthyer si 'gjuha e së mirës'; [b] IPA: [ˈtoki ˈpona] ) është një gjuhë e ndërtuar artistike filozofike e njohur për fjalorin e saj të vogël, thjeshtësinë dhe lehtësinë e përvetësimit. [5] Ajo u krijua nga Sonja Lang, një gjuhëtare dhe përkthyese kanadeze, [5] [6] për të thjeshtuar mendimet dhe komunikimin. Draftet e para u botuan online në vitin 2001, [2] ndërsa forma e plotë u botua në librin Toki Pona: The Language of Good në 2014. [7] [8] Lang lëshoi gjithashtu një fjalor plotësues, Fjalorin Toki Pona, në Korrik 2021, bazuar në përdorimin e komunitetit.
| Toki Pona | |
|---|---|
 | |
| Shqiptimi | [ˈtoki ˈpona] |
| Krijuar nga | Sonja Lang |
| Data | 2001 |
| Vendosja dhe përdorimi | Testimi i parimeve të minimalizmit gjuhësor dhe gjuhëve pixhine |
| Përdoruesit | 500 ~ 5000 (2021)[1] |
| Qëllimi | Gjuhë e ndërtuar |
| Alfabeti latin; sitelen pona (logografik); sitelen sitelen | |
Format me shenja | luka pona, toki pona luka |
| Burimet | Gjuhë e paskëtajme me elemente të Anglishtes, Tok Pisin, Finlandishtes, Gjeorgjishtes, Holandishtes, Esperantos, Serbo-Kroatishtes dhe Kinezçes |
| Kodet gjuhësore | |
| ISO 639-3 | tok |
| Glottolog | toki1239 |
Toki Pona është një gjuhë izoluese me vetëm 14 fonema dhe një tipar themelor të minimalizmit . Ajo fokusohet në koncepte të thjeshta, pothuajse universale për të maksimizuar shprehjen me shumë pak fjalë. Në Toki Pona: The Language of Good, Lang paraqet rreth 120 fjalë, ndërsa fjalori i mëvonshëm Toki Ponës rendit 137 fjalë "thelbësore" dhe një numër të atyre më pak të përdorura. [c] Fjalët e saj shqiptohen lehtësisht në të gjitha sfondet gjuhësore, gjë që e lejon atë të shërbejë si një urë e shumllojshme për njerëzit e kulturave të ndryshme. [8] Megjithatë, ajo nuk u krijua si një gjuhë ndihmëse ndërkombëtare . Pjesërisht e frymëzuar nga filozofia taoiste, gjuha është krijuar për të ndihmuar përdoruesit të përqendrohen në gjërat themelore dhe të promovojnë të menduarit pozitiv, në përputhje me hipotezën Sapir-Whorf . Pavarësisht fjalorit të vogël, folësit mund të kuptojnë dhe të komunikojnë, kryesisht duke u mbështetur në kontekstin dhe kombinimet e fjalëve për të shprehur kuptime më specifike.
Pas krijimit të saj fillestar, një komunitet i vogël folësish u zhvillua në fillim të viteve 2000. [6] [12] Megjithëse aktiviteti zhvillohet kryesisht në internet në dhomat e bisedave, në mediat sociale dhe në grupe të tjera në internet, ka pasur disa takime të organizuara personalisht gjatë viteve 2000 [2] dhe 2010.
- ^ "Archived copy" (PDF). Arkivuar (PDF) nga origjinali më 2023-07-06. Marrë më 2023-06-21.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Archived copy si titull (lidhja) - ^ a b c d Blahuš, Marek (nëntor 2011). Fiedler, Sabine (red.). "Toki Pona: eine minimalistische Plansprache" [Toki Pona: A Minimalistic Planned Language] (PDF). Interlinguistische Informationen (në gjermanisht). Berlin. 18: 51–55. ISSN 1432-3567. Arkivuar (PDF) nga origjinali më 2021-06-27. Marrë më 2019-01-08. Gabim referencash: Invalid
<ref>tag; name ":6" defined multiple times with different content - ^ Gabim referencash: Etiketë
<ref>e pavlefshme; asnjë tekst nuk u dha për refs e quajtura:9 - ^ a b Lang 2014, f. 125–134.
- ^ a b c Morin, Roc (2015-07-15). "How to Say (Almost) Everything in a Hundred-Word Language". The Atlantic. Arkivuar nga origjinali më 2022-07-12. Marrë më 2019-08-01.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ a b c Roberts, Siobhan (2007-07-09). "Canadian has people talking about lingo she created". The Globe and Mail (në anglishte kanadeze). Arkivuar nga origjinali më 2017-03-12. Marrë më 2017-03-10. Gabim referencash: Invalid
<ref>tag; name ":0" defined multiple times with different content - ^ Thomas, Simon (2018-03-27). "Exploring Toki Pona: do we need more than 120 words?". Oxford Dictionaries. Arkivuar nga origjinali më 2019-05-11. Marrë më 2019-02-03.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ a b Lang 2014.
- ^ "Classic Word List (Improved!)". tokipona.net. Arkivuar nga origjinali më 2018-10-30. Marrë më 2019-01-07.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ a b Lang 2021, f. 22–23.
- ^ Lang 2021, back cover.
- ^ Јовановић, Тијана (Tijana Jovanović) (2006-12-15). "Вештачки језици (Veštački jezici)" [Artificial languages]. Политикин Забавник (Politikin Zabavnik) (në serbisht) (2862). Arkivuar nga origjinali më 2007-06-10.
Gabim referencash: Etiketat <ref> ekzistojnë për një grup të quajtur "lower-alpha", por nuk u gjet etiketa korresponduese <references group="lower-alpha"/>