Beteja e Qerbelasë
Beteja ose tragjedia e Qerbelasë (arabisht: مَعْرَكَة كَرْبَلَاء) u zhvillua më 10 tetor 680 (10 Muharrem në vitin 61 hixhri të kalendarit islam) midis ushtrisë së kalifit të dytë omajad Jezid I dhe një ushtrie të vogël të udhëhequr nga Hysejn ibn Aliu, nipi i profetit islamik Muhamed, në Qerbela, Iraku i sotëm.
| Beteja e Qerbelasë | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Beteja e Qerbelasë e Abbas el-Musavi, Brooklyn Museum | |||||||
| |||||||
| Palët pjesëmarrëse | |||||||
| Kalifati Emevi | Hysejn ibn Ali dhe partisanët e tij | ||||||
| Komandantët dhe udhëheqësit | |||||||
|
Ubejdullah ibn Zijad Umer ibn Sa'ad Shimr ibn Dhi el-Xhaushan el-Hurr ibn Jezid et-Tamimi (Dezertua) |
Hysejn ibn Aliu † el-Abas ibn Ali † Habib ibn Muzahir † Zuhejr ibn Kajn † | ||||||
| Fuqia ushtarake | |||||||
| 4,000–5,000 | 70–145 | ||||||
| Viktimat dhe humbjet | |||||||
| 88 | 0–72 | ||||||
Para vdekjes së tij, kalifi omajad Muavije I kishte emëruar djalin e tij Jezidin si pasues të tij. Emërimi i Jezidit u kundërshtua nga djemtë e disa shokëve të shquar të Muhamedit, duke përfshirë Hysejnin, djalin e kalifit të katërt Aliu, dhe Abdullah ibn ez-Zybejrin, djalin e Zubejr ibn el-Auam. Pas vdekjes së Muavijes në vitin 680 të erës sonë, Jezidi kërkoi besnikëri nga Hysejni dhe disidentët e tjerë. Hysejni nuk dha besnikëri dhe udhëtoi për në Mekë. Populli i Kufes, një qytet i garnizonit irakian dhe qendra e kalifatit të Aliut, nuk ishin të neveritshëm ndaj kalifëve omajad me bazë në Siri dhe kishin një lidhje të gjatë me shtëpinë e Aliut. Ata i propozuan Hysejnit të rrëzonte Omajadët. Gjatë rrugës së Hysejnit për në Kufe me një grup prej rreth 70 vetësh, karvani i tij u kap nga një ushtri prej 1000 trupash e kalifit në një distancë nga Kufe. Ai u detyrua të nisej në veri dhe të fushonte në fushën e Qerbelasë më 2 tetor, ku një ushtri më e madhe e Omajadëve prej 4000 mbërriti menjëherë më pas. Negociatat dështuan pasi guvernatori Omajad Ubejdullah ibn Zijad refuzoi Hysejnit kalimin e sigurt pa iu nënshtruar autoritetit të tij, një kusht i cili u refuzua nga Hysejni. Beteja pasoi më 10 tetor gjatë së cilës Hysejni u vra së bashku me shumicën e të afërmve dhe shokëve të tij, ndërsa anëtarët e familjes së tij të mbijetuar u kapën rob. Beteja u pasua nga Fitna e Dytë, gjatë së cilës irakianët organizuan dy fushata të veçanta për t'u hakmarrë për vdekjen e Hysejnit; i pari nga Teuvabinët dhe tjetri nga Muhtar et-Thakafi dhe përkrahësit e tij.
Ajo ka një vend qendror në historinë, traditën dhe teologjinë shi'ite, dhe është rrëfyer shpesh në literaturën shi'ite. Për shiitët, vuajtja dhe vdekja e Hysejnit u bënë simbol i sakrificës në luftën për të drejtën kundër të keqes, dhe për drejtësinë dhe të vërtetën kundër padrejtësisë dhe gënjeshtrës. Ai gjithashtu u siguron anëtarëve të besimit shi'it një katalog të normave heroike. Beteja përkujtohet gjatë një periudhe vjetore dhjetë-ditore gjatë muajit islamik të Muharremit nga shiitët, duke kulmuar në ditën e dhjetë të muajit, e njohur si Dita e Ashures. Në këtë ditë, myslimanët shiitë vajtojnë, mbajnë procesione publike, organizojnë tubime fetare, rrahin gjoksin dhe në disa raste vetëflagjelin. Myslimanët synitë gjithashtu e konsiderojnë incidentin si një tragjedi historike; Hysejni dhe shokët e tij konsiderohen gjerësisht si dëshmorë si nga myslimanët synitë ashtu edhe nga shiitë.