Muavije I
Muavije I (Arabisht: معاوية بن أبي سفيان, romanizuar: Muʿāwiya ibn Abī Sufyān; rr. 597-605 - vdiq në prill 680) ishte themeluesi dhe kalifi i parë i Kalifatit Emevi, duke sunduar nga viti 661 deri në vdekjen e tij. Ai u bë kalif më pak se tridhjetë vjet pas vdekjes së profetit islam Muhamed dhe menjëherë pas katër kalifëve Rashidun ('të udhëzuar drejt'). Ndryshe nga paraardhësit e tij, të cilët kishin qenë shokë të afërt, të hershëm të Muhamedit, Muavije ishte një ndjekës relativisht i vonë i profetit islam.
| Muavije I | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Emir el-Muminin Kalifat Allah' | |||||
.jpg) Dirhem argjendi i stilit sasanian i prerë në emër të Muavijes, rr. 674 | |||||
| Kalifi i 1-rë i Kalifatit Emevi | |||||
| Mbretërimi | janar 661 – prill 680 | ||||
| Paraardhës | Pozita u themelua | ||||
| Pasardhës | Jezid I | ||||
| Guvernator i Sirisë | |||||
| Mbretërimi | 639-661 | ||||
| Paraardhës | Jezid ibn Ebi Sufjan | ||||
| Pasardhës | Postimi u ndërpre | ||||
| Bashkëshorte |
| ||||
| Fëmijë |
| ||||
| |||||
| Shtëpia | Sufjanid | ||||
| I ati | Ebu Sufjan ibn Harb | ||||
| E ëma | Hind bint Utba | ||||
| U lind | rr. 597–605 Meka, Hexhaz, Arabia | ||||
| Vdiq | prill 680 Damask, Kalifati Emevi | ||||
| Varrimi | Bab es-Sagir, Damask | ||||
| Besimi | Islami | ||||
Muavije dhe babai i tij Ebu Sufjani e kishin kundërshtuar Muhamedin, të afërmin e tyre të largët kurejshit dhe më vonë kunatin e Muavijes, derisa Muhamedi pushtoi Mekën në vitin 630. Më pas, Muavije u bë një nga shkruesit (katib) e Muhamedit. Ai u emërua nga kalifi Ebu Bekri (s. 632-634) si zëvendës komandant në pushtimin e Sirisë. Ai u ngjit në gradat përmes kalifatit të Umerit (r. 634–644) derisa u bë guvernator i Sirisë gjatë mbretërimit të të afërmit të tij emevi, kalifit Uthman (s. 644–656). Ai u bashkua me fisin e fuqishëm të provincës Benu Kalb, zhvilloi mbrojtjen e qyteteve të saj bregdetare dhe drejtoi përpjekjet e luftës kundër Perandorisë Bizantine, duke përfshirë fushatat e para detare myslimane. Në përgjigje të vrasjes së Uthmanit në vitin 656, Muavije mori kauzën e hakmarrjes ndaj kalifit të vrarë dhe kundërshtoi zgjedhjen e Aliut. Gjatë Fitnesë së Parë, të dy i çuan ushtritë e tyre në një ngërç në Betejën e Sifinit më 657, duke shkaktuar një seri të dështuar bisedimesh arbitrazhi për të zgjidhur mosmarrëveshjen. Më pas, Muavije fitoi njohjen si kalif nga përkrahësit e tij sirianë dhe aleati i tij Amr ibn el-As, i cili pushtoi Egjiptin nga guvernatori i Aliut në vitin 658. Pas vrasjes së Aliut në vitin 661, Muavije e detyroi djalin e Aliut dhe pasardhësin e tij, Hasanin të abdikonte dhe suzereniteti i Muavijes u pranua në të gjithë Kalifatin.
Brenda vendit, Muavije mbështetej në fiset besnike arabe siriane dhe në burokracinë e dominuar nga të krishterët në Siri. Atij i besohet krijimi i departamenteve qeveritare përgjegjëse për rrugën postare, korrespondencën dhe kancelarinë. Ai ishte kalifi i parë, emri i të cilit u shfaq në monedha, mbishkrime ose dokumente të perandorisë islame të sapolindur. Nga jashtë, ai angazhoi trupat e tij në sulme pothuajse çdo vit tokësore dhe detare kundër bizantinëve, duke përfshirë një rrethim të dështuar të Kostandinopojës. Në Irak dhe provincat lindore, ai ua delegoi autoritetin guvernatorëve të fuqishëm el-Mugira dhe Zijad ibn Ebi Sufjan, këtë të fundit prej të cilëve e adoptoi në mënyrë të diskutueshme si vëllanë e tij. Nën drejtimin e Muavijes, pushtimi mysliman i Ifrikije (Ifriqiya, Afrika e Veriut qendrore) u nis nga komandanti Ukbe ibn Nafi në vitin 670, ndërsa pushtimet në Horasan dhe Sixhistan në kufirin lindor rifilluan.
Edhe pse Muavije e kufizoi ndikimin e fisit të tij Umajad në qeverisjen e Medinës, ai emëroi djalin e tij, Jezidin I, si pasardhës të tij. Ishte një lëvizje e paprecedentë në politikën islame dhe kundërshtimi ndaj tij nga udhëheqës të shquar myslimanë, duke përfshirë djalin e Aliut, Husejnin, dhe Abdullah ibn el-Zubejrin, vazhdoi pas vdekjes së Muavijes, duke kulmuar me shpërthimin e Fitnesë së Dytë. Ndërsa ekziston një admirim i konsiderueshëm për Muavijen në burimet bashkëkohore, ai është kritikuar për mungesën e drejtësisë dhe devotshmërisë së Rashidunëve dhe për transformimin e detyrës së kalifatit në një mbretëri. Përveç këtyre kritikave, tradita myslimane sunite e nderon atë si shok të Muhamedit dhe shkrues të shpalljes Kur'anore. Në Islamin Shiit, Muavije shahet për kundërshtimin e Aliut, akuzohet për helmimin e djalit të tij Hasanit dhe konsiderohet se e ka pranuar Islamin pa bindje.