Aliu
Ali bin Ebi Talib (arabisht: علي بن أﺑﻲ طالب) ose Hazret Aliu lindi më 17 mars të vitit 599 ose 600 dhe vdiq më 28 janar të vitit 661,[1] ishte imam, kushëriri dhe dhëndërri i Muhammedit.
| Aliu عَلِيّ | |
|---|---|
 Kaligrafia e Aliut | |
| Kalifi i 4-të i Kalifatit Rashidun | |
| Mbretërimi | 656-661 |
| Paraardhës | Uthman ibn Afan |
| Pasardhës | Pozita u shfuqizua Hasan ibn Ali (si kalif) |
| Bashkëshorte |
|
| Fëmijë | |
| I ati | Ebu Talib ibn Abdulmutalib |
| E ëma | Fatime bint Asad |
| U lind | Rreth 600 Meka, Hixhaz, Arabia |
| Vdiq | 28 janar 661 (rreth 60 vjet) Kufe, Kalifati Rashidun (Iraku i sotshëm) |
Biografia
RedaktoAliu lindi në qytetin Meka (Arabia Saudite), babai i tij ishte Abu Talib ibn ‘Abd al-Muttalib dhe nëna Fatima bint Asad, por u rrit në shtëpinë e Muhammedit. Kur Muhammedi deklaroi se ka pranuar shpallje, Aliu atëherë kishte rreth dhjetë vite, besoi në shpalljen dhe pranoi Islamin si fe. Ishte mashkulli i parë që pranoi Islamin.[2]
Aliu emigroi për në Medina pak kohë pas Muhammedit. Atje Muhammedi i tregoi Aliut se Zoti e ka urdhëruar të i jap vajzën Fatimen për grua. Në dhjetë vitet e ardhshme që Muhammedi udhëhoqi myslimanët në Medina, Aliu ishte shumë aktiv në shërbimin e tijë, udhëhoqi në luftëra kundër armiqëve dhe barti porosi dhe urdhëra.
Pas vrasjes së kalifit të tretë Othman Ibn Affan myslimanët në Medina zgjodhën Aliun për kalif.[3]
Jeta gjatë jetës së Muhammedit Salallahu alejhi ue selem
RedaktoAliu ishte 22 apo 23 vjeç kur migroi në Medinë. Kur Muhammedi ishte duke bërë lidhjen e vëllazërimit midis shokëve të tij, ai zgjodhi Aliun si vëlla të tij. Për dhjetë vitet kur Muhamedi udhëheqi komunitetin në Medine, Aliu ishte shumë aktiv në shërbimin e tij si sekretar dhe deputet i tij, duke shërbyer në ushtrinë e tij, mbajtësi i flamurin të tij në çdo betejë, partitë kryesore e luftëtarëve në bastisje dhe mbante mesazhe dhe urdhra. Si një nga zëvendësit e Muhamedit dhe më vonë vëllai i gruas së tij, Aliu ishte një person i autoritetit dhe duke qëndruar në bashkësinë myslimane.
Jeta pas vdekjes së Muhammedit Salallahu alejhi ue selem
RedaktoNjë pjesë tjetër e jetës së Aliut filloi në 632 pas vdekjes së Muhamedit dhe ka zgjatur deri në vrasjen e Othman Ibn Affan, halifit të tretë në 656. Gjatë këtyre 24 viteve, Ali nuk ka marrë pjesë në ndonjë luftë apo pushtim, as nuk ka marrë ndonjë pozitë zyrtare. Ai u tërhoq nga çështjet politike, sidomos pas vdekjes së gruas së tij, Fatima Zahra. Ai përdori kohën e tij për të shërbyer familjen e tij dhe ka punuar si një fermer. Ali gërmoi shumë puse dhe të mbjellë kopshte pranë Medinës dhe i pajisur ato për përdorim publik. Këto puse janë të njohur sot si Abar Ali ("puse të Ali").
Ali hartoi një version të plotë të Kuranit, mus'haf, gjashtë muaj pas vdekjes së Muhamedit. Vëllimi është përfunduar dhe realizuar nga deveja për të treguar njerëzve të tjerë të Medinës. Urdhri i këtij mus'haf ndryshonte nga ai i cili është mbledhur më vonë gjatë epokës Uthmanic. Ky libër u hodh poshtë nga disa njerëz, kur ai tregoi atyre. Pavarësisht nga kjo, Ali bëri asnjë rezistencë kundër mus'haf të standardizuar
Hilafeti
RedaktoAli trashëguar Kalifati Rashidun - e cila zgjatet nga Egjipti në perëndim të malësisë iranian në lindje - ndërsa situata në Hejaz dhe krahinave tjera në prag të zgjedhjes së tij ishte i pazgjidhur . Menjëherë pas Aliu u bë kalif , ai hodhi poshtë guvernatorët e provincave që ishin emëruar nga Othmani, i zëvendësoi ata me ndihmës të besuar . Ai veproi kundër këshillës së Mughira ibn Shu'be ka dhe Ibn Abazi, i cili e kishte këshilluar atë që të vazhdojë qeverisjen e tij me kujdes. Madelung thotë se Aliu ishte thellësisht i bindur për të drejtën e tij dhe misionin e tij fetar, i gatshëm për kompromis parimet e tij për hir të dobisë politike, dhe të gatshëm për të luftuar kundër mosmarrëveshje e madhe. Muawiyah unë, farefisi i Othmanit dhe guvernatori i Levantit, refuzoi të dorëzojë në urdhërat e Ali, ai ishte i vetmi guvernator për të bërë këtë
Kur ai u emërua kalif, Ali deklaruar për qytetarët e Medinës që shtet mysliman kishte ardhur për të rrënuar nga turbullirat dhe grindjeve, ai dëshironte që të pastrojë Islamin nga çdo e keqe. Ai e këshilloi të vegjëlit që të sillen si myslimanët e vërtetë, duke paralajmëruar se ai nuk do të tolerojë asnjë rebelim dhe ata që u gjetën fajtorë për aktivitete subversive do të trajtohen në mënyrë të ashpër. Ali gjetën tokën të dhënë nga Uthmanit dhe u betua për të rimarrë ndonjë gjë që elitat kishte fituar para zgjedhjes së tij. Ali kundërshtoi centralizimin e kontrollit të kapitalit mbi të hyrat provinciale, duke favorizuar një shpërndarje të barabartë të taksave dhe pre midis qytetarëve myslimanë, ai shpërndante të gjitha të ardhurat e thesarit në mesin e tyre. Aliu i përmbajtur nga nepotizmi, duke përfshirë me vëllain e tij Akil ibn Ebi Talib. Ky ishte një tregues për të dhe myslimanët e politikës së tij të ofruar për barazi të myslimanëve që kanë shërbyer Islamin në vitet e para dhe të myslimanëve që ka luajtur një rol në pushtimet e mëvonshme.
Aliu korri sukses në formimin e një koalicioni të gjerë sidomos pas betejës së Devesë. Politika e tij e shpërndarjes së barabartë të taksave e fitoi përkrahjen e shokëve të Muhamedit, sidomos Ensarëve të cilët ishin të varur nga udhëheqja Kurejsh pas Muhammedit, udhëheqësit tradicionalë fisnorë, dhe Kurra apo recitues Kur'anit të cilat kërkonin udhëheqje të devotshëm islam.
.jpg)
Transmetimi i Haditheve
RedaktoNë ditët tona njihen shumë hadithe të cilat janë transmetuar nga Aliu (All-llahu qoftë i kënaqur me të). Nehxh el-Balaga (Arabic: نهج البلاغة Nahj ul-balaghah, shqiptimin arabisht: [nahdʒ ul bælæ ː ɣæ]; "Peak i elokuencës") është mbledhja më e famshme e predikimeve, letrave, tefsire dhe transmetimet atribuohen Ali, kushëririn dhe djali-in-ligjin e Muhamedit.
Shih edhe
RedaktoLidhje të jashtme
RedaktoReferime
Redakto- ^ "Shaheed Foundation" (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 5 korrik 2007. Marrë më 19 tetor 2007.
- ^ Ashraf, (2005) p.14
- ^ Shih:
- Ashraf, (2005) pp. 119-120
- Madelung, (1997) pp. 141-145