Dangëllia

Dangëllia është një rajon tradicional ose "etnografik" i Shqipërisë, i vendosur kryesisht rreth qyteteve të Përmetit dhe Frashërit, megjithëse përcaktimi i saktë i kufijve të saj ndryshon. Rajonet fqinje përfshijnë Dishnicën në veri, Zagorin dhe Këlcyrën në perëndim, Kolonjën në Lindje dhe kufirin grek ose Çamërinë në jug.

Ajo njihet për kontributin e saj të madh dhe joproporcional të intelektualëve në Rilindjen Kombëtare Shqiptare, duke përfshirë më së shumti Naim Frashërin.

Historia

Në fund të Perandorisë Osmane, rajoni kontribuoi në mënyrë disproporcionale për Rilindjen Kombëtare Shqiptare dhe lëvizjen nacionaliste shqiptare. Shkollat ​​greke të krijuara në shekullin e 19-të ndihmuan në shfaqjen e një klase relativisht të madhe (për kohën) letrare shqipe. Në këto shkolla u shkolluan shumë intelektualë të rëndësishëm si Naim Frashëri. Autoritetet osmane u përpoqën të siguronin që në këto shkolla të shkolloheshin vetëm fëmijët e krishterë, por megjithatë fëmijët muslimanë frekuentonin. Si autoritetet osmane ashtu edhe kisha ortodokse u përpoqën të pengonin gjithashtu hapjen e shkollave në gjuhën shqipe, por në fillim të shekullit të 20-të, ndërsa Perandoria Osmane u shpërbë, edhe këto u hapën dhe fëmijët shqiptarë filluan t'i frekuentojnë ato, duke rritur më tej shkrim-leximin shqip.

Shkrim-leximi shqiptar përfundimisht përfundoi duke kontribuar shumë në Rilindjen Kombëtare Shqiptare, duke rritur ndjenjat e patriotizmit shqiptar dhe lehtësoi shtytjen për pavarësi nga Perandoria Osmane në fund të shekullit të 19-të dhe në fillim të shekullit të 20-të. Një mjet tjetër për përhapjen e nacionalizmit shqiptar ishin rrjeti i teqeve bektashiane në rajon, të cilët tentonin të mbështesnin dhe avokonin lëvizjen.

Pas rënies së komunizmit, rajoni është prekur shumë nga emigracioni. Kjo ndodhi gjithashtu një shekull më parë, kur një pjesë e madhe e popullsisë emigroi dhe më pas u kthye nga vende të ndryshme duke përfshirë Stambollin, Rumaninë dhe Shtetet e Bashkuara.

Popullsia

Përkatësia etnike

Pjesa dërrmuese e popullsisë është etnikisht shqiptare, ndërsa arumunët janë të pranishëm edhe në Frashëri dhe Përmet. Ka gjithashtu një popullsi të vogël rome, dhe Çarshovë afër (ndonjëherë përfshirë) ka gjithashtu të pranishëm edhe minoritete greke dhe arumune.

Feja

Popullsia shqiptare është e ndarë mes muslimanëve (të cilët janë kryesisht bektashinj) dhe të krishterëve (të cilët janë kryesisht ortodoksë), dhe është e paqartë se cili besim është më i madh në përgjithësi. Popullsia rome është kryesisht muslimane, ndërsa popullsia greke është kryesisht krishterë ortodokse, si dhe popullsia arumune. Shumë familje shqiptare kanë aderime të përziera fetare, duke përfshirë familjen Frashëri, e cila ka të dy degët muslimane bektashiane dhe të krishtera ortodokse. Sot si në gjithë Shqipërinë, ka shumë njerëz që nuk respektojnë asnjë fe.

Rajoni ka vende të rëndësishme për të dy besimet, dhe është i mbushur me kisha ortodokse dhe teqe bektashiane të ndërtuara krah për krah. Më 5 shtator është një festë e madhe bektashiane për të cilën njerëzit udhëtojnë nga pjesë të tjera të Shqipërisë për të festuar dhe marrin pjesë njëlloj bektashinjtë dhe jo bektashinjtë.

Gjuha

Popullsia flet një dialekt toskë të shqipes dhe zakonisht është afër standardit të shkruar të shqipes, i cili fillimisht bazohej në dialektin e qytetit të afërt të Këlcyrës. Popullsia arumune flet dialektin farsherot të gjuhës arumune, emri i të cilit vjen nga qyteti i Frashërit.

Disa romë mund të flasin gjuhën e tyre dhe greqishtja flitet nga disa njerëz në Çarshovë dhe përreth.