Druidët

Druidët ishin anëtar të klasës së lartë në kulturat e lashta kelte. Druidët ishin udhëheqës fetarë, si dhe autoritete ligjore, gjykatës, kujdestarë, profesionistë mjekësorë dhe këshilltarë politikë. Druidët nuk lanë llogari të shkruara. Ndërsa u raportua se ishin të ditur, ata besohet se ishin penguar nga doktrina që të regjistronin njohuritë e tyre në formë të shkruar. Besimet dhe praktikat e tyre dëshmohen në disa detaje nga bashkëkohësit e tyre nga kulturat e tjera, si romakët dhe grekët.

Hyrje

Ilustrim imagjinativ i 'An Arch Druid in His Judicial Habit', nga Kostumi i banorëve origjinalë të ishujve britanikë nga S.R. Meyrick dhe C.H. Smith (1815), jaka e grykës së arit që kopjon shembuj të epokës së bronzit irlandez. ^[2]

Referencat më të hershme të njohura për druidët datojnë në shekullin e IV pes. Përshkrimi më i vjetër i detajuar vjen nga Julius Caesar 's Commentarii de Bello Gallico (vitet 50 pes). Ato u përshkruan nga shkrimtarë të tjerë romakë si Ciceroni, ^[3] Tacitus, ^[4] dhe Plini Plaku . ^[5] Pas pushtimit romak të Galisë, urdhrat druidë u shtypën nga qeveria romake në shekullin e 1-të. Perandorët e erës sonë Tiberius dhe Klaudius, dhe ishin zhdukur nga të dhënat e shkruara në shekullin II.

Rreth vitit 750 të es, fjala druid shfaqet në një poemë të Blathmac, i cili shkroi për Jezusin, duke thënë se ai ishte "më i mirë se një profet, më i ditur se çdo druid, një mbret që ishte peshkop dhe një i urtë i plotë". ^[6] Druidët shfaqen në disa nga tregimet mesjetare nga Irlanda e kristianizuar si " Táin Bó Cúailnge ", ku ata janë portretizuar kryesisht si magjistarë që kundërshtuan ardhjen e krishterimit. ^[7] Në vazhdën e ringjalljes keltike gjatë 18 dhe 19 shekuj me radhë, grupet vëllazërore dhe neopagane u themeluan bazuar në idetë për druidët e lashtë, një lëvizje e njohur si Neo-Druidizëm . Shumë nocione të njohura rreth druidëve, të bazuara në keqkuptimet e studiuesve të shekullit të 18-të, janë zëvendësuar kryesisht nga studimet më të fundit. ^[8]

Etimologjia

Fjala angleze druid rrjedh nga latinishtja druidēs (shumës), e cila u konsiderua nga shkrimtarët e lashtë romakë se vinte nga fjala amtare galike kelt për këto figura. ^[9] Tekstet e tjera romake përdorin formën druidae, ndërsa i njëjti term u përdor nga etnografët grekë si δρυΐδης ( druidēs ). ^[10] Ndonëse nuk dihet se asnjë mbishkrim romano-keltik ekzistues e përmban këtë formë, ^[9] fjala është e lidhur me fjalët e mëvonshme keltike të ishullit, irlandez i vjetër druí 'druid, magjistar', i vjetër kornish druw, i mesëm uellsian dryw ' shikues ; trumcak '. Bazuar në të gjitha format e disponueshme, fjala hipotetike proto-kelte mund të rindërtohet si * dru-wid-s (pl. * druwides ) që do të thotë " lisi -njohës". Të dy elementët kthehen në rrënjët proto-indo-evropiane *deru- dhe *weid- "për të parë". Kuptimi i "njohësit të lisit" ose "shikuesit të lisit" mbështetet nga Plini Plaku, i cili në Historinë e tij Natyrore e konsideroi fjalën të përmbajë emrin grek drýs (δρύς), "pemë lisi" dhe prapashtesën greke -idēs (-ιδης). ^[11] Të dy druí irlandez i vjetër dhe dryw i Uellsit të Mesëm mund t'i referohen trumcakut, ndoshta të lidhur me një lidhje të atij zogu me agurin në traditën irlandeze dhe uellsiane. ^[12]

Shih edhe

Literatura

Aldhouse-Green, Miranda (1997). Exploring the World of the Druids. London: Thames and Hudson. ISBN 9780500050835. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
Chadwick, Nora (1966). The Druids. Cardiff: University of Wales Press. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
Cunliffe, Barry (2005). Iron Age Communities in Britain: An account of England, Scotland and Wales from the seventh century BC until the Roman Conquest (Fourth Edition). London and New York: Routledge. ISBN 978-0-415-56292-8. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
Hutton, Ronald (1991). The Pagan Religions of the Ancient British Isles: Their Nature and Legacy. Oxford: Blackwell. ISBN 0-631-18946-7. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
Hutton, Ronald (2007). The Druids. London: Hambledon Continuum. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
Hutton, Ronald (2009). Blood and Mistletoe: The History of the Druids in Britain. New Haven, Connecticut: Yale University Press. ISBN 978-0-300-14485-7. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
Rutherford, Ward (1978). The Druids and their Heritage. London: Gordon & Cremonesi. ISBN 978-0-86033-067-7. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
Ross, Anne (1967). Pagan Celtic Britain. London: Routledge. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
Piggott, Stuart (1968). The Druids. London: Thames and Hudson. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

Referime

^ de Montfaucon, Bernard. Antiquitas explanatione et schematibus illustrata. vol. ii, part ii, book V. p. 436. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Wallace, Patrick F.; O'Floinn, Raghnall, red. (2002). Treasures of the National Museum of Ireland: Irish Antiquities. Dublin: Gill & Macmillan. fq. 88–89, 100–101. ISBN 0-7171-2829-6. There are nine surviving gorget collars, seven in the National Museum of Ireland, all dating from the late Bronze Age, 800–700 BCE. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Cicero (44) I.XVI.90.
^ Tacitus XIV.30.
^ Pliny (c. 78) XVI.249.
^ Mac Mathúna, Liam (1999). "Irish Perceptions of the Cosmos" (PDF). Celtica. 23: 174–187, esp. 181. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Hutton (2009) pp. 32–37.
^ "The Druids". The British Museum. Arkivuar nga origjinali më 2015-02-25. Marrë më 2016-02-11. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ ^a ^b Piggott (1968) p. 89.
^ Pokorny, Julius (red.). "Δρυίδης". Indogermanisches etymologisches Wörterbuch – nëpërmjet Perseus project. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ "List of ancient Greek words ending in -ιδης". Perseus project. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Ó Cuív, Brian (1980). "Some Gaelic traditions about the wren". Éigse. 18: 43–66. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[1] Montfaucon, Bernard. Antiquitas explanatione et schematibus illustrata. vol. ii, part ii, book V. p. 436. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[2] Wallace, Patrick F.; O'Floinn, Raghnall, red. (2002). Treasures of the National Museum of Ireland: Irish Antiquities. Dublin: Gill & Macmillan. fq. 88–89, 100–101. ISBN 0-7171-2829-6. There are nine surviving gorget collars, seven in the National Museum of Ireland, all dating from the late Bronze Age, 800–700 BCE. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[ReferenceB-3] Cicero (44) I.XVI.90.

[4] Tacitus XIV.30.

[5] Pliny (c. 78) XVI.249.

[6] Mac Mathúna, Liam (1999). "Irish Perceptions of the Cosmos" (PDF). Celtica. 23: 174–187, esp. 181. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[7] Hutton (2009) pp. 32–37.

[BMD-8] "The Druids". The British Museum. Arkivuar nga origjinali më 2015-02-25. Marrë më 2016-02-11. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[Piggott_1968_Page_89-9] Piggott (1968) p. 89.

[10] Pokorny, Julius (red.). "Δρυίδης". Indogermanisches etymologisches Wörterbuch – nëpërmjet Perseus project. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[11] "List of ancient Greek words ending in -ιδης". Perseus project. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[12] Ó Cuív, Brian (1980). "Some Gaelic traditions about the wren". Éigse. 18: 43–66. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]