Fahredin Nuri

Fahredin Nuri (24 nëntor 1914 – 16 nëntor 1984) ishte një inxhinier hidraulik i shquar shqiptar.

Fahredin Nuri
Inxhinier Fahredin Nuri në vitet e fundit
Lindur	24 nëntor 1914 ( 1914-11-24 ) Lushnjë, Shqipëri
Vdiq	16 nëntor 1984 (1984-11-16) (i moshuar 69) Tiranë Shqipëri
Kombësia	shqiptare
Shtetësia	shqiptare
I njohur për	Kullimi i kënetës dhe rikuperimi i tokës, furnizimi me ujë dhe planifikimi i ujitjes portative, Cilësia e ujit dhe proceset hidrologjike, Karakterizimi dhe parashikimi i thatësirës, parashikimi i përmbytjeve dhe parashikimi i përmbytjeve, reagimet e infrastrukturës ndaj proceseve hidrologjike, Modelimi numerik i sistemeve hidrologjike, modelimi dhe analizimi i bazave ujore i sistemeve të burimeve ujore, vetitë e rrjetit lumor, lagështia dhe dinamika e tokës, ekonomitë e peshkimit

Biografia

Pas përfundimit të studimeve fillore në Lushnjë me rezultate të shkëlqyera, Fahredin Nuri vazhdoi arsimin e mesëm në Liceun Francez të Korçës. Përfundoi ciklin e studimeve nëntëvjeçare në shtatë, dega matematikë dhe mori diplomën në qershor 1934, me motivacionin: Shumë mirë dhe Urime nga Juria .

Qeveria franceze i dha Nuriut të drejtën për të vazhduar studimet në Universitetin e Sorbonës, ku u diplomua në vitin 1940 me rezultate të shkëlqyera në Fakultetin e Inxhinierisë së Ndërtimit (L'université Paris-Sorbonne, diplômés en génie civil).

Puna mjeshtërore e Fahredinit në Shqipërinë e Pasluftës u fokusua në Inxhinierinë Hidrologjike dhe Hidraulike, në lëvizjen, ruajtjen dhe vetitë e ujit në mjedis, si dhe ndërveprimin e ujit me aktivitetet njerëzore. Puna e tij pasqyroi zgjidhje të shkëlqyera për furnizimin dhe planifikimin me ujë, projektimin e sistemeve të ujitjes, administrimin e të drejtave të ujit, restaurimin e përrenjve, mbrojtjen e mjedisit, planifikimin dhe menaxhimin e zonave të përmbytura dhe zbutjen e thatësirës.

• Në prill 1946 – mori arkivin, punimet e kullimit dhe rikuperimit të fushës së Kavajës, nga Inxhinieri De Stefanis dhe Z. Sulejman Vlora .
• Në shkurt 1947 – së bashku me inxhinier Vasil Noçkën, drejtuan projektin për Urën e Penkovës .
• Në mars 1947 – caktohet drejtor Master në një projekt që synonte studimin e plotë të kanaleve dytësore të kanalit kryesor vaditës Hajdara-Gostinë .

Gjatë kësaj periudhe ka punuar si Master Inxhinier në Drejtorinë e Ujërave në Ministrinë e Pyjeve dhe Bujqësisë dhe Drejtor i Drejtorisë Vendore të Punëve të Ujitjes . Nga gushti i vitit 1963 punoi si Master Inxhinier në Drejtorinë e Kullimit në Ministrinë e Ndërtimit derisa doli në pension në Institutin Shtetëror të Projektimit të Kullimit .

Projekte

• Kanali i urës së Kuçit, Berat
• Kanali i Bregut të Matës
• Regjimi i fluksit Puna në Kanalin Ujitës të Kontrolluar të Zemblakut, Korçë
• Regjimi i rrjedhës Vepra e Vlashukut në lumin Devoll
• Kolektori Rroskovec-Hoxharë në lumin Gjanica
• Kullimi dhe Ri-pretendimi i Fushës Vlorë-Myzeqe
• Kullimi dhe rikuperimi i 1/3 e liqenit te Nartes – Ndertimi i Kripores Diellore te Skrofotines Vlore .
• Kullimi i plotë dhe Ri-pretendimi i Notit të Tërbufit
• Projektimi i Digës së Kurjanit, Fier
• Projekt-projektimi i Digës së Liqenit Artificial, Tiranë
• Projekt-projektimi i Digës së Përroit të Gogut
• Projekt-projektimi i Kanalit Ujitës Vjosë -Levan- Fier
• Projekt-projektimi i Kanalit Ujitës Peqin - Kavajë
• Ujësjellësi i Qytetit të Elbasanit
• Ujësjellësi i qytetit të Fierit
• Ujësjellësi i qytetit të Beratit
• Stacioni i Ujësjellësit të Qaf-Mollës
• Ujësjellësi i qytetit të Kolonjës
• Ujësjellësi i Kombinatit të Tekstilit, Tiranë
• Ujësjellësi i Dropullit, Gjirokastër
• Ujësjellësi i Selenicës, Vlorë
• Ujësjellësi i Fabrikës së Kabllove të Bakrit, Shkodër
• Ujësjellësi i qytetit të Delvinës
• Ujësjellësi i Fushë- Krujës
• Ujësjellësi i Gorancis
• Ujësjellësi i Piqerasit

Të tjera

• Në vitin 1963 së bashku me Inxhinier Thoma Filipeu, Inxhinier Vahap Ponde dhe Inxhinier Kolë Popa projektuan Sistemin e Furnizimit me Ujë të Fabrikës së Tekstileve të Tiranës duke marrë ujin nga Liqeni Artificial i Tiranës dhe duke ulur nivelin e fortësisë së ujit, proces i zbatuar për herë të parë në historinë e Inxhinierisë Hidrologjike shqiptare.
• Libri i tij i përkthimit nga frëngjisht në shqip The American Arch-Gvity Dams është një kryevepër që kontribuoi ndjeshëm në ndërtimin e digave kryesore shqiptare me hark graviteti në lumenjtë kryesorë të veriut.

Varri i Fahredin Nurit në varrezat e Tiranës

Çmimet kombëtare

• Më 15 mars 1965 – Inxhinier Fahredin Nuri i jepet titulli shkencor Kandidat i Shkencave .
• Më 19 korrik 1972 - Inxhinier Fahredin Nuri i jepet titulli: Bashkëpunëtor i vjetër shkencor Master .
• Më 7 Nëntor 1952 - Inxhinier Fahredin Nuri shpërblehet me Urdhrin e Punës Qytetare Klasi III – me motivacionin – Performancë e shkëlqyer në Inxhinieri Kullimi .
• Më 25 Prill 1955 - Inxhinier Fahredin Nuri shpërblehet me Urdhrin e Punës Qytetare Klasi III - për projekt-projektimin e Kanalit të Ujitjes Vjosë -Levan- Fier .

Vlerësimi i veprave të Fahredin Nuriut

Punimet e projektuara nga Fahredin Nuri, duke përfshirë kullimin e kënetës dhe rikuperimin e tokës, furnizimin me ujë të lëvizshëm dhe planifikimin e ujitjes, cilësinë e ujit dhe proceset hidrologjike, karakterizimin dhe parashikimin e thatësirës, parashikimin e përmbytjeve dhe parashikimin e përmbytjeve, reagimet e infrastrukturës ndaj proceseve hidrologjike, modelimin numerik të sistemeve hidrologjike, modelimi i pellgjeve ujëmbledhëse dhe pellgjeve lumore, analiza e sistemeve të burimeve ujore, vetitë e rrjetit të lumenjve, lagështia dhe dinamika e tokës, ekonomitë e peshkimit apo punimet e kripës diellore mendohet të jenë më shumë se 120. Pas përdorimit prej më shumë se 45 vitesh, kanali vaditës Peqin – Kavajë është rikonstruktuar dhe vazhdon të përdoret për vaditje. Projektet e ardhshme parashikojnë përdorimin e tij në fushën e hidrocentralit në kuadër të Hidrocentralit të Banjës, siç ishte ëndrra dhe vizioni i tij. Kanali i Ujitjes Vjosë -Levan-Fier ishte një vepër me përmasa unike dhe të jashtëzakonshme për kohën kur u projektua, deri në vitin 1955. U zgjidhën probleme të shumta praktike si hidrologjia e lumit, vetitë e rrjetit lumor, topografia dhe ndërtimet.

Inxhinieri Fahredin Nuri doli në pension kundër dëshirës së tij në vitin 1974. Pas daljes në pension ai dha kontributin e tij në Institutin Rrugë-Urë pranë Drejtorisë së Mbarështimit të Peshkut dhe Projektimeve të Teknikave të Peshkimit pranë Ministrisë së Ushqimit dhe Industrisë së Lehtë. Në vitin 1981 inxhinier Fahredin Nuri filloi të kishte problemet e para shëndetësore me shikimin. Përpjekja e familjarëve për t'i siguruar atij një trajtim mjekësor më profesional jashtë vendit, u përplas me indiferencën dhe largimin mendor të autoriteteve shqiptare komuniste.

Fahredin Nuri vdiq më 16 nëntor 1984.

Kontributi i tij në Inxhinieri Hidrologjike Shqiptare është i rëndësishëm dhe unik. Shumë e quajnë atë si Master i Shkencave të Inxhinierisë Hidrologjike Bujqësore në Shqipëri.