Festivali i Parë i Këngës në RTSH

Festivali i Parë i Këngës në RTSH
Edicioni	1-rë
Qyteti	Tirana
Vendi	skena e Operas në Konservatorin e Tiranës
Viti	1962
Prezantues	Luigj Gurakuqi, Margarita Xhepa.
Artisti Fitues
Kënga Fituese	“”
1961	1963

Parathënie

Përmbledhjet, këngët pjesëmarrëse të secilës natë, fituesit, deri në festivalin e 30-të, këtu e kudo që t'i lexoni, janë hedhur nga Jozef Zamputti që i ka të regjistruara direkt nga festivalet ). Njëlloj janë rregjistruar nga Jozef Zamputti koncertet "Kur vjen pranvera".

Festivali i parë ne Radio u zhvillua në 4 netë: 21-23 dhe 26.12.1962 dhe u prezantua nga Margarita Xhepa dhe Luigj Gurakuqi. Nismëtarët e këtij festivali ishin përgjegjësi i redaksisë së muzikës në Radio, Abdulla Grimci, dhe redaktori i po kësaj redaksie, Vath Cangu, në të njëjtën kohë autorë këngësh. Festivali u zhvillua në skenën e Operas, që në atë kohë ndodhej në ndërtesën e Konservatorit të Tiranës. Festivalet e para quheshin vetem "Festivali i Kenges ne Radio" sepse akoma nuk kishte transmetim ne televizion.

Organizimi dhe struktura e Festivalit

Koncertet fillonin në orën 18:00 dhe transmetoheshin të inçizuara në radio pas lajmeve, në orën 20:30. Është thënë se kanë marrë pjesë 20 këngë, por nga një inçizim i dobët, në radio u dëgjuan 19 këngë dhe nuk u dëgjua ndonjë përsëritje. Natën e parë u kënduan 9 këngë, natën e dytë 10 këngë dhe natën e tretë, finale, 10 këngë. Pas tri ditësh, siç duket për t'i lënë kohë jurisë që të vendoste, u zhvillua edhe një natë e katërt si koncert përfundimtar (por jo si finale) ku u shpallën çmimet për këngët dhe për këngëtaret nga kryetari i jurisë Llazar Siliqi, i cili ka qenë kryetar jurie në disa festivale me radhë. Këngët u shoqëruan nga Orkestra Sinfonike, drejtuar nga Kristo Kote dhe u përsëritën nga Kompleksi Ritmik, drejtuar nga Agim Krajka. Festivali i zhvillua nën shembullin e Festivalit të Sanremos, vetëm 11 vjet pas Festivalit të parë të Sanremos (1951) dhe këngët, si në Sanremo, interpretoheshin në grupe 3-4 këngësh dhe pastaj përsëriteshin ne interpretim tjeter. Kjo mënyrë vazhdoi në të gjitha festivalet (me përjashtim të festivalit të 11-ë), deri në Festivalin e 24-t kur këngët nuk u përsëritën më.

Vlerësimi i këngëve

Në festivalet e para, gjatë netëve të festivalit, nuk thuheshin autorët e këngëve. Vetëm në fund kur jepeshin çmimet thuheshin autorët e këngëve fituese. Ideja ishte për të mos influencuar jurinë. Mbas festivalit, kur transmetoheshin në radio, thuhej vetëm kompozitori. Prandaj, disa herë mungon autori i tekstit (që mund të plotësohet nga të tjerë). Në dallim nga Sanremo ku, në mënyrë normale jepeshin një çmim i parë, një i dytë e një i tretë, në festivalet tona, s'dihet përse, u dhanë një çmim i parë, dy të dyta e tre të treta, me përjashtime të rralla (përveç festivalit të 11-ë). Kjo gjë vazhdoi deri në Festivalin e 29-ë. U eliminuan dy këngët më të bukura të Vaçe Zelës ("Erë pranverore" dhe "Lemza") duke u konsideruar tepër moderne për atë kohë, dhe nuk u transmetuan më. Kështu, juria nuk e pa të arsyeshme të japë asnjë çmim të parë. Prandaj, Vaçe Zela mori me meritë çmimin e parë si këngëtare, por jo kënga e saj "Femija e parë", e vetmja e saj që hyri në finale e që ka marrë çmim të tretë dhe nuk qëndrojnë thëniet e disave se, mbas disa vitesh RTSh i ka dhënë çmimin e parë kësaj kënge. Nuk ka ndodhur kurrë dhe askund që, mbas disa vitesh, të jepet çmimi i parë për një festival. Këtë e vërtetojnë edhe intervistat e dhëna nga kompozitori Mark Kaftalli, pjesëmarrës dhe fitues i çmimit të dytë në festivalin e parë, intervista te cilat gjenden ne you tube.

Transmetimi në radio

Gjatë ditëve të festivalit dhe disa ditë mbas, këngët nuk transmetoheshin në radio. Transmetimi i parë i atyre këngëve fillonte natën e Vitit te Ri, në koncertin e asaj feste mbas lajmeve. Kjo gjë ka vazhduar gjatë shumë viteve.

Artistët pjesëmarrës

Morën pjesë disa nga solistët e operas. Ndër ta, Avni Mula mund të konsiderohet si kantautori i parë shqiptar. Pritej me padurim interpretimi i Vaçe Zelës e cila deri në atë kohë kishte kënduar vetëm këngë të huaja, sidomos spanjolle. Dhe kur mbylli natën e parë me Erë pranverore dhe filloi: "Kur agon më qesh fytyra/ n'zemër m'rreh dashunia ..." e gjithë salla shpërtheu në duartrokitje e brohoritje (siç dëgjohet në inçizim) dhe menjëherë u kuptua se po fillonte një epokë e re në muzikën e lehtë shqiptare.

Nata e parë - 21.12.1962.

Radha e prezantimit	Titulli i këngës	Muzika	Teksti	Interpretuesit shoqëruar nga Orkestra Sinfonike	Interpretuesit shoqëruar nga Kompleksi Ritmik
1	Këndoj	Avni Mula	Ismail Kadare Luigj Gurakuqi	Avni Mula	Meliha Doda
2	Lumturi	Tasim Hoshafi	Luigj Gurakuqi	Violeta Simoni Ylber Gimjani	Violeta Simoni Sulejman Çela
3	Porsa çel agimi	Kolë Gjinaj	Llazar Siliqi	Luiza Papa	Xhavit Xhepa
4	Për ty këndoj Tiranë	Agim Velaj	Fadil Kraja	Sami Kumi	---
5	Jeta e re ne na pret	Kristo Kote	Haki Bejleri	Florinda Gjergji	Gjoni Athanas Ibrahim Tukiqi Avni Mula
6	Një minutë	Llazar Morcka	Luigj Gurakuqi	Sami Bakalli Sulejman Çela	Pjetër Gjergji
7	Mos më qorto	Vath Çangu	Dionis Bubani	Qemal Kërtusha	Violeta Simoni
8	Lum kush dashuron	Baki Kongoli	Dionis Bubani	Luiza Papa Gaqo Çako	Hiqmete Pazari Violeta Simoni
9	Erë pranverore	Tish Daija	Llazar Siliqi	Vaçe Zela	Pjetër Gjergji

Nata e dytë - 22.12.1962

Radha e prezantimit	Titulli i këngës	Muzika	Teksti	Interpretuesit shoqëruar nga Orkestra Sinfonike	Interpretuesit shoqëruar nga Kompleksi Ritmik
1	Fije të argjendta	Enver Mara		---	Sami Bakalli
2	Inxhinieres	Nexhmedin Doko	Luigj Gurakuqi	Sami Kumi	Pjetër Gjergji
3	Shpresë	Vangjo Nova	Nazmi Kuqi	Gjoni Athanas Avni Mula	Ylber Gimjani
4	Vashëzo	Koço Uçi	Koço Uçi	Meliha Doda	Qemal Kërtusha
5	Çaste të paharruara	Aleko Kareco	Gjosho Çarkaxhija	Rudolf Stambolla	Hiqmete Pazari
6	Lule të bukura sjell pranvera	Mark Kaftalli	Çesk Ndreca	Florinda e Ndrekë Gjergji	Violeta Simoni Xhavit Xhepa
7	Lemza	Agim Krajka	Haxhi Rama	Ylber Gimjani	Vaçe Zela
8	Në stadium	Agim Prodani	Dionis Bubani Odise Grillo	Avni Mula	Sulejman Çela
9	Kam një mall	Gaqo Avrazi	Luan Qafëzezi	Gaqo Çako	Rudolf Stambolla
10	Fëmija e parë	Abdulla Grimci	Dionis Bubani	Vaçe Zela	Qemal Kërtusha

Nata finale - 23.12.1962

Dolën 10 këngë kënduar sipas radhës më poshtë:

1. Për ty këndoj Tiranë
2. Lumturi
3. Këndoj
4. Lule të bukura sjell pranvera
5. Mos më qorto
6. Vashëzo
7. Jeta e re ne na pret
8. Shpresë
9. Në stadium
10. Fëmija e parë

Pas tri ditësh që u lanë për të vendosur juria, më 26.12.1962 u zhvillua një koncert përfundimtar me 10 këngë ku u shpallën çmimet si më poshtë:

Çmimet

Çmimi i parë

• Ky festival nuk pati çmim te parë.

Çmimi i dytë

• "Këndoj" - muzika Avni Mula, teksti Ismail Kadare, Luigj Gurakuqi,
• "Lule të bukura sjell pranvera" - muzika Mark Kaftalli, teksti Çesk Ndreka
• "Vashëzo" - muzika Koço Uçi, teksti Koço Uçi

Çmimi i tretë

• "Fëmija e parë" - muzika Abdulla Grimci, teksti Dionis Bubani
• "Mos më qorto" - muzika Vath Cangu, teksti Dionis Bubani

.

Çmime për Interpretuesit

Çmimi i parë

• Vaçe Zela

Çmimi i dytë

• Avni Mula
• Qemal Kërtusha

Çmimi i tretë

• Meliha Doda
• Florinda Gjergji
• Violeta Simoni

.