Gani Gashi (piktor)

Gani Gashi apo Gani Ismail Gashi (Lindur më: 27 Shkurt 1944 në Mramor, Prishtinë) është piktorë kosovar i njohur në Ballkan.

Gani Gashi
U lind në	(1944-02-27)27 shkurt 1944 Mramor, Kosovë
Kombësia	Shqiptar
Arsimi	Akademia e Shkencave dhe e Arteve e Kosovës, Prishtinë
Vite aktiviteti	1968–vijon
Njohur për	Pikturë, grafikë, vizatim
Vepra të shquara	Bjeshkët e Përhirta Mallëngjim Portreti i Heshtur Siluetat Zogu i Zi Atdheu Fragmentar
Bashkëshorti/ja	Sabrie Gashi (m. 1961)
Fëmijë	5
Çmimet	Doctor Honoris Causa, Academie Europeene des Arts Paris, 2022
Faqja në rrjet	gg-group.net/atelier

Biografia

U lind më 27 shkurt 1944 në fshatin Mramor të Prishtinës. Shkollën fillore e kreu në vendlindje, ndërsa Shkollën Normale në Prishtinë në vitin 1963. Akademinë e Arteve Figurative (drejtimi i grafikës) si dhe studimet pasdiplomike i mbaroi në Prishtinë. Nga viti 1963 deri në vitin 1967 punoi në arsim, ndërsa në vitin 1968 filloi punën në redaksinë e gazetës së përditshme “Rilindja” në Prishtinë, [1] ku punoi në vendin e redaktorit artistik, e ku herë pas herë botoi edhe shkrime autoriale nga lëmia e artit figurativ deri më 21 Shkurt 2002. Është anëtar i Shoqatës së Artistëve Figurativë të Kosovës që nga viti 1980. Tani jeton dhe vepron si artist i lirë në Prishtinë.

Stili

Kompozim (50x70 cm).

Arti i Gani Gashit lind nga frymëzimet e fuqishme nga dëshira e pareshtur për të komunikuar dreftpërdrejt e në mënyrë të sinqert për katandisjet e jetës dhe kohës. Ganiu rrëfen edhe për Kosovën e përgjakur e të lënduar për tu përtëritur nga gjaku dhe dinjiteti i saj, gjë që dëshmon edhe ngjyra e kuqe aq e pranishme në pikturat e tij. Një shpend haset të thuash vazhdimisht në realizimin grafiko-piktural të artistit. Kjo gjallesë, apo kjo metafor simbolike që zakonsht gjendet e vendosur në pjesen e epërme të kompozicionit, i ngjan shpendit grabitçar të përgaditur për sulm, por shëmbëllen edhe me pëllumbin, që simbolizon paqen dhe lirinë. Në mënyrë simbolike, ai projekton dhe kalanë, e cila në historinë shqiptare ka rëndësi të posaçme, ngase sinjalizon qëndresën, moralin dhe virtyte tjera. Ajo venitet në çdo tablo dhe imazh aq shpesh, sa mund të thuhet se e tërë piktura e Gashit është një kala. Dhe brenda kësaj pikture-kala, krijohet harmonia dhe konflikti i ngjyrave, i formave dhe trajtave kompozicionale, pra krijohet gjthë ajo që në art quhet formë dhe përmbajtje.

Home Atelier.

Koloriti në pikturen e Ganiut është kapitull në vete. Krahas cinoberit apo karminit, ai përdor mjaft edhe ngjyrën blu me të gjitha nuancat e saja e sidomos jeshilen me të cilën sikur e neutralizon dhe pajton kontrastet e paraqitura midis tonaliteteve koloristike të ftohta dhe atyre të ngrohta. Në kontekst me ngjyra, duhet thënë se autori ato i "rrëmben" pothuajse në gjendje burimore nga arti popullorë, kurse në rrafshin piktural i vendos si vlera të superstrukturuara artistike dhe estetike.

Ganiu ruan fakturën lineare të grafikës, por tashmë i tëri futet në botën asociative të vijave, trajtave dhe të ngjyrave.

Veprat

Portreti i Heshtur

Portret i heshtur, ose ndryshe Portreti i Nënës është një pikturë në pëlhur punuar me akrilik rreth viteve 2008-2009. Është ndër veprat kryesore të tij.  

Portret i heshtur është portreti i nënës së piktorit. Kjo pikturë gjindet në atelen e piktprit dhe ka dimensione (150x110 cm). Piktori, i qetë në jetë, por shpërthyes në krijimtari, përtërihet kështu secilen tablo të re, pa ju shmangur shprehjes së vet bazë, origjinale, emblemës së vet; ngjyrës së gjakut dhe të tokës, ngjyrës së gjelbër dhe të kaltër, ngjyrës së zezë. Permasat e saj jane 100 x 70cm. Origjinalja ndodhet ne Atelien e piktorit, ku ze nje siperfaqe te konsiderueshme murale. Me shkeputje me ore te gjata, dhe punime disa minuteshe mbi pikturen, Gashit iu deshen plot 1 vite per ta perfunduar. Thuhet se zgjati kaq shume, për arsye se ai ishte në moshë 8 vjeç kur i vdiq e ëma gjatë lindjes së dy binjakëve (të cilët edhe ata vdiqen 30 minuta pas vdekjes te ëmës), dhe ngase nuk ka asnjë foto të saj e kishte shumë të vështir ta portretizonte portretin e saj.

Bjeshkët e Përhirta

Bjeshkët e Përhirta është një pikturë në pëlhur nga piktori me akrilik e punuar gjatë viteve 1999-2003. Është pa diskutim një nga piktura më të njohura dhe më vlerësuar. Piktura është bërë për 4 vjet. Shumë njerëz e quajnë këtë pikturë "Piktura e pikëllimit fisnik" sepse ajo duket nje portret i heshtur dhe e trishtuar me ngjyra gri. Piktura, mendohet të jetë një portret i grave të përdhunuara gjate Luftës së Kosovës, besohet të jetë pikturuar midis viteve 1999 dhe 2003. Piktura është me dimensione 100 x 70cm u punua nga pranvera 1999 deri verës 2003.

Mallëngjim

Secila pikturë e piktorit Gashi kanë një kompozicion shumë dimensional dhe shprehje semantike universale. Edhe në vija të holla, edhe në vija të trasha, çdo pikturë e këtij artisti mund të lexohet si metaforë kozmike. Herë-herë ngjyrat janë lirike, herë-herë edhe shqetësuese e me dramë përbrenda, herë-herë të ftohta. Edhe ngjyra e kaltër e fortë krijon tension. Edhe ngjyra e bardhë dhe e zezë sugjerojnë imazhe poetike. Thash: Është një artist i përveçëm. Që vazhdimisht po gjurmon një Gjuhë të Re artistike me një thyerje të fortë të shprehjes moderne dhe universale. Piktori është piktor i figurës dhe i metaforës. Me një gjuhë jo të zakonshme të ngjyrave ka krijuar një pavarësi estetike. Një gjuhë që e përtërin vetveten. Edhe imazhet poetike i ka të veçanta. Vazhdimisht ndjek aventurat e artit modern, duke ngulmuar të sjellë shprehje të reja semantike si dhe sinjale filozofike me një strukturë të brendshme, vokacion të fortë dhe harmoni poetike. Sistemin koloristik ka pikënisjen nga ngjarjet që u kanë parë sytë brenda atdheut të tyre, pranë ngjarjeve kombëtare, ngjyrës së flamurit emblematik, ngjyrës së gjakut në rrjedhën tragjike, ngjyrës së zjarrit të votrës a të luftës, ngjyrës së djegies, ngjyrës së diellit.

Rrethi në Rreth

Edhe në këtë cikël shfaqet pa detaje, si një silurtë, me kontura e jashtme ekzakte, me forma thuajse skulpturore, të qarta të konturuara dhe të shkallëzim nuancor. Autori, figurat e njeriut i shërben sipjesë plotësuese e kompozimit me strukturë themelore abstrakte. Në këtë fazë, pra më cilësoren dhe më të mëvetësishmen shfaqet papritur njëfarë shpendit. Ky shpend mitologjik dytësor është cazë i cuditshëm dhe qëndron shumë më mirë në raport piktural grafikor, gjitherë në pozicion vertikal  sikur synon fluturimin në lartësi.

Ky cikël është realizuar me sukses të plotë dhe është një simbiozë e cikleve të mëparshme, është një kristalim i synimit të tij nga cikli i parë.

Vijat e Gjakut

Vijat e Kuqe ë është pikturë që i atribohet tërësish ose pjesërisht periudhës së rezistencës së Kosovës, kjo pikturë është punuar një një cikël prej tri pikturave. Përmasat e saj janë 105 x 75cm. Origjinalja ndodhet në Atelen e Piktorit në fshatin Mramor ku zë një siperfaqe të konsiderueshme . Me shkëputje dhe me orë të gjata, dhe punime disa minuteshe mbi pikturen, Gashit iu deshen plot 2 vite për ta perfunduar. Zgjati kaq shume, per shkak të se ne këtë periudh pikturoi ciklin e dyte, të cilë autori e kishte pagëzuar me një emërtim ca më të gjatë. Gashi shprehi në heshtje, nervin e tij refleksiv, i një natyre thuajse flegmane njerëzore që shpertheu veçanarisht gjatë viteve ku dhuna, masakrt etj janë historia, gjeografia, etnografia, folklori, gjeneza, egzistenca kombëtare e tij, ai i fshehu trishtimet e tijë në pikturë.

Informacione mbi pikturën

Përmasat e saj janë 105 x 75cm. Origjinalja ndodhet në Atelie ku zë një siperfaqe të konsiderueshme. Me shkëputje dhe me orë të gjata, dhe punime disa minuteshe mbi pikturen, Gashit iu deshen plot 2 vite për ta perfunduar. Zgjati kaq shume , per shkak të se ne këtë periudh pikturoi ciklin e dyte, të cilë autori e kishte pagëzuar me një emërtim ca më të gjatë. Gashi shprehi në heshtje, nervin e tij refleksiv, i një natyre thuajse flegmane njerëzore që shpertheu veçanarisht gjatë viteve ku dhuna, masakrt etj janë historia, gjeografia, etnografia, folklori, gjeneza, egzistenca kombëtare e tij, ai i fshehu trishtimet e tijë në pikturë.

Atëdheu Fragmentar

Atëdheu Fragmentar përmasat e saj janë 144 x 204cm. Me  me orë të gjata, dhe punime disa minuteshe mbi pikturen, piktorit iu deshen plot 2 vite per ta perfunduar. Edhe në këtë cikë njeriu shfaqet pa detaje, si siluetë me konturat  pa shkallëzim nuancor. Gashit figura e njeriut i shërben si pjesë plotësuese e kompozimit me struktur themelore abstrakte.

Në këtë fazë, pra më cilësoren dhe më të mëvetësishmen shfaqet pa pritur një shpendi mitologjik. Ky cikël është realizuar me sukses të plotë dhe është një simbiozë e dy cikleve të mëparshme, është një kristalizim i synimit të tij nga cikli i parë.

Rrethi

Është një pikturë e punuar në pëlhurë gjatë viteve 2021-2022. Emërtimi Rrethi, si zgjedhje e artistit pët të pagëzuar ekspoziten e tij personale e cila u hap në prill te vitit 2022, tërheq natyrshëm edhe kah kureshtja e domethënies së titullit. Si figur gjeometrike e përkryer, rrethi në rolin e një titullimi është simbol dhe metaforë e përsosurisë dhe përkryerjes.Rrethorja imazh, në sajë të raporteve të përpjestuara barazisht, evokon edhe një tjetër "dimension" e na shpie në atë ndjesor, pra, të një gjendjeje. Siç tryeza e rrumbullaktë nëpërmjet përmasave të së barabartave nga qendra, na fton për një poyicionim të shpenguar, të shlirë, nën premtimin e barazisë, paqes, urtisë e miqësisë. E kështu më tej, duke u zgjëruar rrathët e metaforës art, një vatër mund të shpërfaqë edhe një vatër mund të shpërfaqë edhe një vatan të tërë, memos edhe një botë, e më gjerë. Piktura është bërë për 1 vitë. Shumë njerëz e quajnë këtë pikturë " Pikturë me lëvizjen ciklike " me ritmin e ritma përsëritëse mbi format gjeometrike elementare. Modernen në trajtimin e propocioneve dhe ngjiyjen krpmatike mbi trajtat koymogonike shpërhapur në tablo. Në qasjen me metafiyiken, foloyofia na përsërit shpesj: Asgjë nuk përsëritet pa një shpirt që e përsërit. Siç dihet në artin e zhanreve modern, veçanarisht mes Kubizmit dhe Konstruktivizmit. Piktura është me dimensione 150 x 110cm u punua nga pranvera 2021 deri verës 2022.

Lista e Veprave

• Lajëtari i Kohës (rreth 2002)
• Katandisje Njerëzore (rreth 2003)
• Poetika e Peizazhit (rreth 2002)
• Diptih: Atdheu Fragmentar (rreth 2004)
• Shqiponja (rreth 2004)
• Sofra e Kuqe (rreth 2008)
• Gjurmë Gjaku (rreth 2008)
• Njeriu në Hapsirë (rreth 2008)
• Bjeshkët e Përhirta (rreth 2008)
• Mpiksje e Çastit të Mbramë (rreth 2009)
• Portreti i Heshtur (rreth 2009)
• Mallëngjim (rreth 2010)
• Rrethi në Rreth (rreth 2010)
• Siluetat (rreth 2010)
• E Zeza Magjike (rreth 2010)
• Rrethi (rreth 2010)
• Njollë Jete (rreth 2012)
• Zogu i Zi (rreth 2012)
• Loja Rreth Sofrë së Kuqe (rreth 2020)
• Rrebelim nëpë të Kaltër (rreth 2022)
• Mandesia (rreth 2012)

Ekapozita arti

Disa nga ekspozitat e tij:

• Expozitë personale në Galerinë e Artit Modern në Prishtinë.
• Expozitë personale në Galerinë Kombëtare të Arteve në Tiranë.
• Expozitë personale në Zofingen, Zvicër.
• Expozitë personale në Qendrën Kulturore në Kaufering, Gjermani.
• Expozitë personale në Qendrën Kulturore në Kranj, Slloveni.
• Ekspozitë kolektive në Ekspozita Vjeshtore e Shoqatës së Artistëve Figurativ të Prishtinës Prishtinë, 1983.
• Ekspozitë kolektive në "Galeria Schruder" në Augsburg, 1992, etj.
• Ekspozitë kolektive në "Galeria “Kulla e Balshajve" në Ulqin, Ekspozitë e grafikave, 1992, etj.

• 
  Rrethi në Rreth, 2008.
• 
  Fluturat e kujtesës.
• 
  Delikatesë, 2023.
• 
  Hapësira tokësore, 2003.
• 
  Mozaik, 2023.
• 
  Migrim, 2003.
• 
  Portret i harruar, 2010.
• 
  Bjeshkët e Përhirta, 2010.
• 
  Mallëngjim, 2003.

Çmimet

• Çmimi i parë për pikturë (Prishtinë: Ekspozita pranverore e SHAFK), 2005
• Shpërblimi i parë për pikturë (Prishtinë:Ekspozita – Salloni i Nëntorit – Galeria Kombëtare e Arteve), 2008
• Doctor Honoris Causa, Academie Europeene des Arts Paris, 2022

Katalogë dhe bibliografi

• Gani Gashi GG Trade CO, Prishtinë, GG Trade Co, 2003, Prishtinë
• Gani Gashi , Tiranë, Galeria Konbëtare e Arteve në Tiranë, 2004, Tiranë
• Gani Gashi , Prishtinë, Galeria e Ministrisë së Kulturës në Prishtinë, 2004, Prishtinë
• Gani Gashi , Augsburg, Galerie e Schröder Weinbar, Schlossermauer Augsburg, 2008, Germany
• Gani Gashi , Ekspozita Rrethi, Galeria Kombëtare e Kosovës, Prishtinë, 2022, OCLC 000101535 ISBN 978-9951-806-10-7

Shiko edhe

• Piktura
• Arti në Kosovë
• Akademia e Shkencave dhe e Arteve e Kosovës