Hetë Koka

Jeta

Hetem Rushiti (Hetë Koka) lindi më 1898, në fshatin Kokaj të komunës së Gjilanit. Babai i tij, Rashiti një i përmendur për burrëri dhe bujari, vdiq herët, në moshën , i ra hise që shumë i ri të kujdeset për familjen, ndonëse ishte djali më i madh i familjes, ndërsa kishte edhe dy vëllezër më të rinj, Muharremin, Destanin dhe Idrizin, të cilët e përkrahën pa rezervë në luftën e tij të drejtë., më 1917-18, morI pjesë në luftimet mbi trupat serbo-bullgsre të Kopilaqës . Pasardhësit e tashtii jetojnë në Kumanovë, Preshevës, kurse të Muharremit bija e vetme në Tueqi, të cilët së bashku me pasardhësit përbëjnë bërthamën kryesore të kësaj familjeje në fshatin Kokaj (Rashiti) dhe Idrizit djali i vetëm Ismailu në Gjilan. Heta ishte i martuar dy herë me gtuan e parë nga Somolica, kishte dy djel, Ajetin dhe Vehbiun, pasi i vdes gruaja si bijë e vetme nga fshati Somolicë, trashigojnë biijtë pasurin edhe tokat në Kokaj. Martohet me gruan e dytë Mireshi afër Gjilanit, me të cilën patën .dy djel: Mustafën dhe Ramizn Babai Rshiti i cili pos Hetës, kishte edhe tre fëmijë: Muharremin , Idrizin, Destanin dhe një Vajzën. Djali i madh, Hetemi, ishte kujdestari i shtëpisë, pasiqë më tepër ishte i angazhuar në zhvillimet të luftës kaçake 1922-24, dhe luftëra gati të pandërprera. Krah të djathtë në të gjitha luftërat, kishte vëllain e dytë, Muharremin, i cili shquhej për aftësitë e jashtëzakonshme luftarake, megjithëse bashkëluftëtarë në periudha të caktuara i kishte edhe vëllezërit Idrisin dhe djemtë, Ajetin dhe Vebiiun, djemtë Hetës, për një kohë tri vjeçare kan qëndruar në male Karadakut 1944-47, dhe më tepër ka qenë i angazhuar në logjistikë ushtarake, duke siguruar ushqim dhe veshmbathje. Tanimë nuk jeton asnjëri nga tre fëmijët dhe vajza e Hetës, të cilët megjithatë kanë lënë shumë djem e vajza pas vetes. ^[1]

Veprimtaria

Paria e Karadakuut Hetë Koka në këmbë, i tkatërti nga e majta)Foto ulur nga e majta AbdUllah.Presheva, Limon Staneci, Riza Hyseni(Norqa), Mark Gashi dhe ne kembe Asllani(vëllai i Limonit), Hetë Koka, Xhelili Xhemës(Seferi) Saqip Bukuviku.(Azem Pushka) Paria e Karadakut lindore

Siç do të shohim edhe më vonë, kjo familje atdhetare, gjatë luftës për liri dhe bashkim kombëtar dha tre-kater dëshmorë të kombit: një raste të till bien dëshmorë, mësuesi Mustafë, duke u vrarë në pabesi nga dora e zezë pushtuese. Përmes Limon Stanecit, Dhe shumë shpejt do të lidhet me veprimtarë të shquar pos nga Kosova edhe Shqipëria, Hysen Tëpeza të cilët nuk do të zgjedhin mjete dhe metoda në luftën për bashkimin e të gjitha trojeve të paliruara shqiptare. Bashkëpunon ngushtë me forcat e ushtrisë kombëtare të Lidhjes së Dytë të Prizrenit, Mustafa Kruejen, udhëhequr nga Xhafer Deva. Heta nga zullumi bullgar kaloi në Moravën, në Gjilan me familjen, ku shërbeu si police karabinrin në Tokat e Liruara Nënpretektoratin Italian-gjerman, ishte në rradhët e policisë së tyre. Heta iu prezentue si njeri që vjet me rradhë ka simpatin e tij, përgjegjes për zonen kufitare dhe, në dëshirën e tij për të shërbyer në këtë teritor etnik. Mbasi ishin të mirëseardhur administrata shqipëtare për të vihen nën shërbimet e njerzëve të këtillë, si: Xhafer Deva nënpretektoriatin italo-gjerman me 1941-44. Hetemin fitoi shumë shpejt besimin e kryetarit, atdhetarit nënpprefekturë, ku u emrua prej pushtetit italian si polic përgjegjës në zonën e Moravë.... Hetë Kokës i kishte shkuar jeta në luftëra, duke u përballur me trupat e armatës së tretë serbe(1917) dhe pastaj duke e lëshuar vendin e pushtuar nga asqeria e huaj. Luftoi nga Lluçani e deri në Majën e Kikës, si një nga zonat e luftës(28 korrik 1944), si një nga komandantët lokalë. Heta, si i ri ndjente mbi supe protektoriatin dhe italo-gjerman (1941-1944). Cenë Hajdini, i afërmi i Bakiut, i ndihmuar nga Hetë Koka, kushëriri i Hazirit, komandant i forcave shqiptare në nënprefekturën e Gjilanit, i cili rrinte në një kafe shokë, i afrohet dhe pas një përshëndetje, i ofron kutinë me duhan “Moravice”, duke e pyetur se çfarë halli e kishte sjell aty, pasiqë kishte ardhur për vizitë te vëllai Bakiu e Abdullahu, i cili ishte rrahur rëndë nga Mehmeti i zi. Heta i tha të shkojë te Rexhep Shehu i Preshevës. Me fjalë të Hetës e kishte lejuar.

Burgosja dhe denimi me vdekje

Më shumë bëri jetë kaçaku sesa qëndroi në shtëpi. Atij si kujtohej se sa i ri i ra hise jeta me “pushkë në krah” deri kah çereku i dytë pas Luftës së Dytë Botërore e burgosën në Gjilan dhe e dënuan me pushkatim pastaj i kthehet denim në 35 vjet burg. I mbajti mbi 10 vjet dhe vdiq në rrethana të dyshimta. Edhe Muharremi, porsi vëllai Hetemi,u dënua me 25 vjet burg dhe vdiq në burgun e Nishit. (Heta, si përgjegjës i forcave shqiptare në nënprefekturën e Gjilanit, ku ndodhi vrasja dhe arrestimet e grupit në Livoç, pas depërtimit nga Serbia në vitin 1943). Hetë Koka ishte një nga udhëheqësit e forcave shqiptare në nënprefekturën e Gjilanit, përgjegjës për zonën kufitare rreth lumit Morava, në zonën e Lluqanit, ku plagoset vëllai i tij, Idrizi (Rashiti), i cili vdesë gjatë tërheqjes, në Miresh dhe varroset në Gjilan, ku jetonte me familjen e tij.^[2]

Hetë Koka i kishte shkuar jeta në luftëra duke u përballur me trupat e armatës së tretë serbe(1917-te), e pastaj duke e lëshuar vendin e pushtuar nga asqeriae huaj, luftoi nga Lluqani e deri në Majën e Kikës, si një nga zonat e luftës(28 korrik 1944, si një nga komandantët lokal. Heta, si i ri, ndjente mbi supe pushtimin e sundimin e ri italiano-gjerman 1941-44, kryepolic nëprefekturen e Gjilanit^[3].
Më shumë bëri jetë kaçaku sesa qëndroi në shtëpi. Atij si kujtohej se sa i “ri i ra hise”, tere jeta me ˈpushke e krahu, mire e dinte as vetë ku e kur po varet pushka e krahut, deri kah çereku i dytë pas Luftës së Dytë Botërore.
Shtepia e Ajet Hete Kokes- Kokaj

Mustafë Koka

Familja Rashiti - Koka

Nga Familja Rashiti vëllai i Idrizit, Muharrem Rushit(1904-1956) dhe Hetem Rushiti (Hetë Koka) në gusht të vitit 1947 u burgosën në Gjilan dhe u dënua me 13 vjet burg, i mbajti 7 vjet. Muharremi, porsi vëllai Hetemi i denura me 35 vjetë burg, vdiq në burgun e Nishit, si përgjegjës i forcave shqiptare nënprefekturën e Gjilanit, ku ndodhi vrasja dhe arrestimet e grupit në Livoçë pas depërtimit nga Serebia në vitin 1943. Të burgosur. Ajet Rushiti në tetor të vititi 1946 u dënua me 13 vjet burg në Mitrovicën e Sremit, i mbajti 10 vjet burg. Jetoi nga viti 1975 në fshatin Leran, vdiq në 2004. Vehbi Hetë Rashiti më tetor të vitit 1946 u dënua 6 vjet burg në Prishtinë. I mbajti 1,5 vjet në Prishtinë, kurse 1 vit në Mitrovicë. Me moshë ishte 17 vjeç. Jetoi pas Aksionit të Armëve 1956- dhe i shpërngulur në Kumanovë në vitet e 60-70-ta (Intervistë dhënë Nijazi Ramadaniit sipas kujtesës së Vehbi Etem Rushitit, i lindur më 2 shtator 1929 në fshatin Kokaj, jetoi në Kumanovë që nga viti 1971, i cili rrëfeu për ekzekutimet dhe torturat e rënda fizike ndaj familjes Rushiti), vdiç më 2003.[8] Ismajl Idriz Rashiti i lindur me 1945 në fshatinKokaj, djali i vetëm i Idrizi Rashiti i vrarë në frontin te udha e frengit, Lluqan (Bujanoc)me 1944. Ismajli ishte i përndjekur për shkak të bindjeve dhe rreshtimit në lëvizjen kombëtare për çlirim të atyre viteve në grupine Adem Musmuratit dhe Hajdin Murtezi për veprimtari ilegale politike-kombëtare ishte larguar nga shkollimi dhe i denuar për veprimtari "armiqësore" , pas ngjarjeve të '81-ës me burgim me kohëzgjatje dy muajor.^[4]

Veprimtaria atdhetare

Nga marsi 1945 deri me 1947, 1951, në Kosovë kanë vepruar rreth 60 grupe të rezistencës dhe si udhëheqës suprem të tyre konsideroheshin: Në viset Karadakut- Llapit- Gollakut- Gjilan, Lipjan deri në juglindje të Ferizajit, Presheva, Bujanoci ne bashkeveprim edhe He Kokae Beteja e Kikës ,^[5] |^[6]

Burgu me vdekje

Në gusht të vitit 1947 u burgosën në Gjilan dhe u dënua me 35 vjet burg, i mbajti 7 vjet. Heta me vëllamin dhe djalin e madh dergjen në burgje. Më vonë vet ëm djali arrin të lirohet nga burgu. Muharremi, porsi Hea ishte denura me 25 vjetë burg, vdiq në burgun e Nishit, si përgjegjës i forcave shqiptare nënprefekturën e GjilaniT 1941-44, kur ndodhi vrasja dhe arrestimet e grupit në Livoçë pas depërtimit nga Serebia në vitin 1943. Dëshimi nga aktgjykimi rreth rastit të likudimit të grupit të "Bojanina"..., në Livoç të Ultë, pergjegjesi KOMANduese ishte denuar me 35 vjetë burg të vujatura në Burgun e Nishit, ku vdes në rrethana misterioze së bashku me të vëllain Muharremin, pasi që kishte marrë një paket ushqime nga dikush pasdores, se kinse kishte ardhur nga familja e tij, por familja kurrë nuk i dërgonte me postë, dhe rregullisht vizitohej nga vajza e Muharremit, se e kishte bijë të vetme dhe qëndronin mire ekonomikisht,^[7] , Të burgosur. 7. Ajet Rushiti në tetor të vititi 1946 u dënua me 13 vjet burg në Mitrovicën e Sremit, i mbajti 10 vjet burg. Jetoi nga viti 1975 në fshatin Leran.^[8]

Shih edhe këte

Referime

Literatura

^Tahir Zajmi: “Lidhja e Dytë e Prizrenit dhe lufta heroike e popullit për mbrotjen e Kosovës”, Bruksel, 1964
rashiti Kokaj
Nijazi Ramadani, Monografia për Kokajt 1842-2012,f.112-145 Rrjedha, Gjilan, 2012.
Ramadan Asllani, Monografia 'Hasan Alia luftëtar i Shqipërisës etnike', Ferizaj
[Dr.Sabile Keçmezi-Basha] ,Hasan Alia dhe grupi i tyre atdhetare Zemra shqiptare.net,
Tahir Z.Berisha] Personalitete dhe Veteranët e arsimit shqip në Kosovë I-II, , bot. autori 1993, Prishtinë

Lidhje online

^ Ramadani, Nijazi (2012). Shtegtim ne histori, Monografia për Kokajt 1842-2012, ' (bot. SH.B. Rrjedha, Gjilan). Kokaj, Gjilan: Gjilan, 2012. fq. f.112-145. {{cite book}}: |access-date= ka nevojë për |url= (Ndihmë!); Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Ramadani, Nijazi (2012). Shtegtim ne histori, Monografia për Kokajt 1842-2012, ' (bot. SH.B. Rrjedha, Gjilan). Kokaj, Gjilan: Gjilan, 2012. fq. f.112-145. {{cite book}}: |access-date= ka nevojë për |url= (Ndihmë!); Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Ramadani, Nijazi. "Shtegtim ne histori - iI-. Gjilan: SH.B. Rrjedha. fq. 118-145. Marrë më 3 prill 2017. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!); Është injoruar "Familja rashiti Kokaj" (Ndihmë!)
^ Rrëfim i Ismail Idriz Koka, djali i xhaxhait të mësuesit. & Ismaili, i cili më 26 mars 1999 në mbrëmje është gjuajtur me pushkë snajperike nga një fqinj serb, ku fatmirësisht nuk ishte goditur, kurse gjurmët e fishekut gjenden edhe sot në librat e bibliotekës së tij. Shih: R. Asllani: Monografia Hasan Alia – luftëtar për etninë shqiptare
^ Hetë Koka dhe (Adem Gllavica, Qazim Llugagjiu, Bahtir Dumnica, Shahin Gërdoci,; Në Preshevë, Karadak, Kaçanik (Xheladin Kurbaliu, Ali Staneci , Hysen Tërpeza, Hasan Remniku, Din Hoxha, Riza Goga, Sylë Zarbinca etj.; në Viti (Hasan Kabashi); ishte nje nga komandantet me Ajet Rainca, Sulë Hotla, e tjerë.
^ NDSH-së Më shumë: https://shqiperiaebashkuar.al/2016/09/kongresi-pra-i-ndsh-se-u-mbajt-ne-tanushe-ne-shtepine-e-zylbehar-beqir-ajvazit/. "kongresi-pra-i-ndsh-se-u-mbajt-ne-tanushe-ne-shtepine-e-zylbehar-beqir-ajvazit". https://shqiperiaebashkuar.al. Kongresi i Parë (I) i KQ NDSH-se/Kongres i Tretë (III)”. Arkivuar nga origjinali më 16 shtator 2016. Marrë më 9 prill 2017. {{cite web}}: Lidhje e jashtme në |last1= dhe |website= (Ndihmë!); Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Emra shifrorë: lista e autorëve (lidhja)
^ Deklaron Ismajli Idriz Rashiti i cili si fëmijë e kishte shoqëruar shpesh Remzijen vajzen e xhaxhait t tij (Muharremit) dhe mësuesin Mustafë Kokaˈ(djalin e vogël të Hetës)
^ Ramadani, Nijazi (2012). Shtegtim ne histori, Monografia për Kokajt 1842-2012, ' (bot. SH.B. Rrjedha, Gjilan). Kokaj, Gjilan: Gjilan, 2012. fq. f.112-145. {{cite book}}: |access-date= ka nevojë për |url= (Ndihmë!); Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[1] Ramadani, Nijazi (2012). Shtegtim ne histori, Monografia për Kokajt 1842-2012, ' (bot. SH.B. Rrjedha, Gjilan). Kokaj, Gjilan: Gjilan, 2012. fq. f.112-145. {{cite book}}: |access-date= ka nevojë për |url= (Ndihmë!); Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[2] Ramadani, Nijazi (2012). Shtegtim ne histori, Monografia për Kokajt 1842-2012, ' (bot. SH.B. Rrjedha, Gjilan). Kokaj, Gjilan: Gjilan, 2012. fq. f.112-145. {{cite book}}: |access-date= ka nevojë për |url= (Ndihmë!); Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[3] Ramadani, Nijazi. "Shtegtim ne histori - iI-. Gjilan: SH.B. Rrjedha. fq. 118-145. Marrë më 3 prill 2017. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!); Është injoruar "Familja rashiti Kokaj" (Ndihmë!)

[4] Rrëfim i Ismail Idriz Koka, djali i xhaxhait të mësuesit. & Ismaili, i cili më 26 mars 1999 në mbrëmje është gjuajtur me pushkë snajperike nga një fqinj serb, ku fatmirësisht nuk ishte goditur, kurse gjurmët e fishekut gjenden edhe sot në librat e bibliotekës së tij. Shih: R. Asllani: Monografia Hasan Alia – luftëtar për etninë shqiptare

[5] Hetë Koka dhe (Adem Gllavica, Qazim Llugagjiu, Bahtir Dumnica, Shahin Gërdoci,; Në Preshevë, Karadak, Kaçanik (Xheladin Kurbaliu, Ali Staneci , Hysen Tërpeza, Hasan Remniku, Din Hoxha, Riza Goga, Sylë Zarbinca etj.; në Viti (Hasan Kabashi); ishte nje nga komandantet me Ajet Rainca, Sulë Hotla, e tjerë.

[6] NDSH-së Më shumë: https://shqiperiaebashkuar.al/2016/09/kongresi-pra-i-ndsh-se-u-mbajt-ne-tanushe-ne-shtepine-e-zylbehar-beqir-ajvazit/. "kongresi-pra-i-ndsh-se-u-mbajt-ne-tanushe-ne-shtepine-e-zylbehar-beqir-ajvazit". https://shqiperiaebashkuar.al. Kongresi i Parë (I) i KQ NDSH-se/Kongres i Tretë (III)”. Arkivuar nga origjinali më 16 shtator 2016. Marrë më 9 prill 2017. {{cite web}}: Lidhje e jashtme në |last1= dhe |website= (Ndihmë!); Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Emra shifrorë: lista e autorëve (lidhja)

[7] Deklaron Ismajli Idriz Rashiti i cili si fëmijë e kishte shoqëruar shpesh Remzijen vajzen e xhaxhait t tij (Muharremit) dhe mësuesin Mustafë Kokaˈ(djalin e vogël të Hetës)

[8] Ramadani, Nijazi (2012). Shtegtim ne histori, Monografia për Kokajt 1842-2012, ' (bot. SH.B. Rrjedha, Gjilan). Kokaj, Gjilan: Gjilan, 2012. fq. f.112-145. {{cite book}}: |access-date= ka nevojë për |url= (Ndihmë!); Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]