Letërsia
Letërsia është tërësia e të gjitha veprave të shkruara (artistike) dhe të veprave nga lëmi i krijimtarisë gojore, që janë shkruar më herët. Letërsinë ndryshe edhe mund ta qujamë dhe art i fjalës së shkruar.
Letërsia mund të ndahet mbi shumë baza dhe kjo ndarje ka për qëllim që t'i sistemojë korpuset e veprave sipas lëmenjve të caktuar.
Shkenca e letërsisë
RedaktoGjatë zhvillimit të saj historik letërsinë e kanë përcjellë shkrime (studime) të shumta e të llojllojshme dhe të larmishme. Në këto shkrime autorët e ndryshëm janë përpjekur ta definojnë dhe ta caktojnë karakterin (natyrën) e letërsisë, ta shpjegojnë rolin e saj, ta analizojnë veprën letrare si të tillë. Shkenca që merret me studimin sistematik të letërsisë quhet shkenca e letërsisë. Meqë vepra letrare është një krijim specifik, ajo studiohet në forma dhe metoda të ndryshme. Objekt i shkencës së letërsisë, si një shkencë e veçantë, është vepra letrare, historia dhe ligjsoritë e krijimit të saj dhe vlerat artistike të saj.
Shkenca (dija) e letërsisë përbëhet nga tri pjesë përbërëse të saj: historinë e letërsisë, teorinë e letërsisë dhe kritikën e letërsisë. Secila nga këto degë të shkencës së letërsisë, ndonëse merren me probleme të ndryshme të veprës letrare, ato janë të lidhura ngushtë me njëra-tjetrën dhe qëllimi i vetëm i tyre është të analizojnë dhe shqyrtojnë pasurinë shpirtërore në veprat letrare të krijuara në kohë të ndryshme.
Letërsia gojore dhe e shkruar (artistike)
RedaktoGjinitë letrare
Redakto- Artikull kryesor : Gjinitë letrare
- Gjinia lirike
- Gjinia epike
- Gjinia dramatike - drama
- Gjinia liriko-epike
Letërsia shqipe
Redakto- Periodizimi i letërsisë shqipe
- Dokumentet e para të letërsisë shqipe
- Letërsia e vjetër
- Letërsia e Rilindjes Kombëtare
- Letërsia arbëreshe
- Letërsia e shkruar me alfabet arab - Vjershëtarët
- Realizmi
- Letërsia bashkëkohore
Letërsia shqipe i ka rrënjet në lashtësi, gjë që vërtetohet nga folklori. Shkrimi i parë shqip është Formula e Pagëzimit.
Fjalët e urta popullore
Redakto- Artikulli kryesor: Fjalë të urta
Fjalët e urta janë thënie të thukëta, të cilat bartin një mendim, konstatim apo gjykim të rrumbullakësuar. Ato janë rezultat i përvojave të gjata jetësore, që janë verifikuar shumë herë në rrethana të ndryshme jetësore.
Fjalët e urta popullore zakonisht përbëhen nga një fjali, e thjeshtë apo e përbërë, por ato mund të kenë edhe formë të reduktuar, eliptike.
Shiko edhe këtë
Redakto