Marrëdhëniet mes Shqipërisë dhe Bosnje Hercegovinës
Shqipëria dhe Bosnja dhe Hercegovina janë dy vende që ndodhen gjeografikisht në Evropën Juglindore, në Ballkanin Perëndimor. Bosnja dhe Hercegovina është më e madhe se Shqipëria për nga sipërfaqja dhe popullsia. Sipërfaqja e Bosnjës dhe Hercegovinës është 51,129 km², dhe Shqipëria 28,750 km². Sipas regjistrimit të fundit, Bosnja dhe Hercegovina ka 3,281,000 banorë, ndërsa Shqipëria 2,838,000.
Të dy vendet janë anëtarë të plota të Kombeve të Bashkuara (OKB), Këshillit të Evropës, Organizatës Botërore të Shëndetësisë (OBSH), Fondit Monetar Ndërkombëtar (FMN), Organizatës Ndërkombëtare për Migracionin (IOM), Organizatës Ndërkombëtare të Punës (ILO), Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë Atomike (IAEA), UNESCO, UNHCR dhe të tjerë.
Në vitin 2014, Republika e Shqipërisë mori statusin e kandidatit për anëtarësim në Bashkimin Evropian, por negociatat zyrtare ende nuk kanë filluar. [1] Bosnja dhe Hercegovina ende ka statusin e një kandidati potencial për anëtarësim në Bashkimin Evropian. [2]
Marrëdhëniet diplomatike
RedaktoRepublika e Shqipërisë e njohu Bosnjën dhe Hercegovinën më 21 prill 1992 dhe marrëdhëniet diplomatike mes dy vendeve u vendosën më 28 dhjetor 1992 [3] Ambasada e Bosnje dhe Hercegovinës në Republikën e Shqipërisë ka funksionuar nga viti 1993 deri në vitin 1998 dhe Ambasada e Republikës së Shqipërisë në Bosnje dhe Hercegovinë ka qenë e hapur nga viti 2010 deri në vitin 2014. Ambasadori jorezident i Bosnjës dhe Hercegovinës në Republikën e Shqipërisë është Nusret Čançar. [4] Në Shqipëri, në Durrës, ka Konsullatë Nderi të Bosnje-Hercegovinës dhe Konsull Nderi është Fiqiri Kllari. [5] Ambasada e Shqipërisë në Kroaci është përgjegjëse për territorin e Bosnjë-Hercegovinës dhe ambasador është Riza Poda. [6] Në Bosnje dhe Hercegovinë ka Konsullatë të Përgjithshme Nderi të Shqipërisë dhe Konsull Nderi është Muharrem Zejnullahu. [7]
- Marrëveshja ndërmjet Këshillit të Ministrave të Bosnjë-Hercegovinës dhe Këshillit të Ministrave të Republikës së Shqipërisë për bashkëpunimin në fushën e arsimit dhe shkencës,
- Memorandum Mirëkuptimi për proceset integruese evropiane ndërmjet Ministrisë së Punëve të Jashtme të Bosnjë-Hercegovinës dhe Ministrisë së Punëve të Jashtme të Republikës së Shqipërisë,
- Protokolli i bashkëpunimit ndërmjet Ministrisë së Punëve të Jashtme të Bosnjë-Hercegovinës dhe Ministrisë së Punëve të Jashtme të Republikës së Shqipërisë,
- Marrëveshja për bashkëpunim në fushën e turizmit ndërmjet Këshillit të Ministrave të Bosnje-Hercegovinës dhe Republikës së Shqipërisë,
- Marrëveshja ndërmjet Këshillit të Ministrave të Bosnjë-Hercegovinës dhe Qeverisë së Republikës së Shqipërisë për heqjen e vizave për mbajtësit e pasaportave diplomatike dhe zyrtare,
- Marrëveshja për tregtinë e lirë ndërmjet Bosnjë-Hercegovinës dhe Republikës së Shqipërisë,
- Marrëveshja e Këshillit të Ministrave të Bosnjë-Hercegovinës dhe Këshillit të Ministrave të Republikës së Shqipërisë për transportin detar të mallrave me anije tregtare,
- Marrëveshja për nxitjen dhe mbrojtjen e investimeve ndërmjet Bosnje-Hercegovinës dhe Shqipërisë,
- Marrëveshja për shmangien e tatimit të dyfishtë në lidhje me tatimin mbi të ardhurat dhe pronën dhe parandalimin e evazionit fiskal,
- Marrëveshja për transportin rrugor ndërkombëtar të udhëtarëve dhe mallrave.
Demografia
RedaktoSipas regjistrimit të vitit 1991, në Bosnjë dhe Hercegovinë jetonin rreth 5000 shqiptarë dhe llogaritet se ky numër sot është pak më i lartë (nga 8000 në 12000). Numri i boshnjakëve që jetojnë në Shqipëri është rreth 10,000. Popullsia e Bosnjë-Hercegovinës, e cila emigroi në Shqipëri në vitet e mëparshme, përbëhet kryesisht nga boshnjakë etnikë dhe në vitin 2017, parlamenti shqiptar miratoi një ligj që i njeh boshnjakët së bashku me ashkalitë si pakicë. Gjuha boshnjake njihet si gjuhë e pakicës kombëtare, ndërsa gjuha shqipe në Bosnje dhe Hercegovinë është gjithashtu gjuhë e pakicës kombëtare.
Kultura
RedaktoBazuar në të dhënat historike, në periudhën 1719-1820, françeskanët boshnjakë ishin aktivë në Shqipëri. Ata punuan si misionarë, punëtorë arsimorë dhe kulturorë mes katolikëve shqiptarë. Emrat më të rëndësishëm të françeskanëve boshnjakë në Shqipëri janë: Petar Pinotiq, i cili u emërua delegat i përgjithshëm për Shqipërinë në vitin 1821, Gabriel Barišić, i cili ishte peshkop i Kishës Katolike në Shqipëri nga viti 1826 deri në 1839, vëllai Paškal Vujçiq, i cili pak më vonë ishte gjithashtu peshkop. Me rënien e komunizmit në Shqipëri, pati lirinë e besimit dhe Bosna Srebrena dërgoi tre priftërinj, mes të cilëve ishte edhe At Lovro Gavran . [9]
Shqiptarët e parë erdhën në Bosnje dhe Hercegovinë gjatë sundimit osman dhe shumë shpejt u asimiluan me pjesën tjetër të popullsisë. Me kalimin e kohës, numri i popullsisë shqiptare u rrit dhe ata u bënë qytetarë akademikë dhe të respektuar të Bosnje-Hercegovinës. Shqiptari më i famshëm që ka jetuar dhe studiuar në Bosnje dhe Hercegovinë është At Gjergj Fishta, shkrimtari më me ndikim shqiptar i gjysmës së parë të shekullit të 20-të dhe kandidati i parë shqiptar për çmimin Nobel. Profesorë me origjinë shqiptare janë prof. Ph.D. Hamid Dolareviq, prof. Ph.D. Ibrahim Ahmetaj, dr. Ilirjana Haxhibeqiri (kardiokirurgu i parë në BeH), kompozitori Halim Koshi dhe gazetari dhe poeti Alirizah Gashi . [10]
Ka katër shoqata shqiptare që veprojnë në Bosnje dhe Hercegovinë:
- "Shoqata e Shqiptarëve Skender-beg, Sarajevë,
- "Klubi i Shqiptarëve Bajram Curri", Sarajevë,
- Shoqata e Shqiptarëve "Dardania", Tuzla,
- "Klubi i Shqiptarëve Adem Jashari", Mostar.
Boshnjakët në Shqipëri themeluan në vitin 1995 Shoqatën “Zambak”, e cila merret me ruajtjen e traditave, zakoneve, kulturës dhe gjuhës. [11]
Shih edhe
RedaktoReferime
Redakto- ^ "Albania". ec.europa.eu (në anglisht). Marrë më 23. 6. 2022.
{{cite web}}: Shiko vlerat e datave në:|access-date=(Ndihmë!) - ^ "Parlament Federacije Bosne i Hercegovine Dom Naroda". parlamentfbih.gov.ba. Marrë më 23. 6. 2022.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!); Shiko vlerat e datave në:|access-date=(Ndihmë!) - ^ "Lista zemalja koje su priznale Bosnu i Hercegovinu i datumi uspostavljanja diplomatskih odnosa". www.mvp.gov.ba. Marrë më 23. 6. 2022.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!); Shiko vlerat e datave në:|access-date=(Ndihmë!) - ^ "Republika ALBANIJA". www.mvp.gov.ba. Marrë më 23. 6. 2022.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!); Shiko vlerat e datave në:|access-date=(Ndihmë!) - ^ "ALBANIJA - Počasni konzulat". www.mvp.gov.ba. Marrë më 23. 6. 2022.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!); Shiko vlerat e datave në:|access-date=(Ndihmë!) - ^ "Republika ALBANIJA". www.mvp.gov.ba. Marrë më 23. 6. 2022.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!); Shiko vlerat e datave në:|access-date=(Ndihmë!) - ^ "Republika ALBANIJA - Generalni počasni konzulat". www.mvp.gov.ba. Marrë më 23. 6. 2022.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!); Shiko vlerat e datave në:|access-date=(Ndihmë!) - ^ "Međunarodni ugovor sa Albanijom". Ministarstvo vanjskih poslova Bosne i Hercegovine.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Barun, Anđelko. "Bosanski franjevci u Albaniji i na Kosovu".
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Prometej. "Albanci u BiH: filigrani, pekari, Fishta i sarajevske „dase"". www.prometej.ba (në anglishte britanike). Marrë më 23. 6. 2022.
{{cite web}}: Shiko vlerat e datave në:|access-date=(Ndihmë!) - ^ "Oranews.tv - Boshnjakët në Shqipëri, kujtohet 150 vjetori i ardhjes dhe marrëdhëniet e mira – Ora News". web.archive.org. 30. 10. 2015. Arkivuar nga origjinali më 30. 10. 2015. Marrë më 23. 6. 2022.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!); Shiko vlerat e datave në:|access-date=,|date=, dhe|archive-date=(Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: BOT: Gjendja e adresës origjinale është e panjohur (lidhja)