Wikipedia

Lista e masakrave në Kosovë

artikull-listë e Wikimedias
(Përcjellë nga Masakrat në Kosovë)

Kjo është një listë e masakrave që kanë ndodhur në Kosovë gjatë historisë.

Periudha osmane

Redakto
Ngjarja Data Lokacioni Të vdekur Autori Viktimat Përshkrimi
Sulmet e vitit 1830 1830 Ndërmjet Vushtrrisë dhe Gjilanit Shqiptarët Serbët Yashar Pasha i Prishtinës udhëheq shkatërrimin e kishave, vjedhjen e tokës së manastirit, vrasjen e murgjve dhe dëbimin e mbi 70 fshatrave serbe midis Vushtrrisë dhe Gjilanit.
Sulmet e vitit 1866 1866 Nahja e Pejës Shqiptarët Serbët Konsulli rus në Prizren, TiMajev, në raportin e tij zyrtar të fundit të vitit 1866 përshkruan se si shqiptarët e nahisë së Pejës kanë shkatërruar dhjetëra fshatra serbe, kanë vrarë fshatarë meshkuj, kanë përdhunuar gra dhe kanë përdhosur varret.
Sulmet e viteve 1876–78 1876-78 Refugjatët shqiptarë Serbët Refugjatët shqiptarë të ardhur në Kosovë, të cilët u dëbuan nga ushtria serbe nga sanxhaku i Nishit, u përfshinë në sulme hakmarrëse dhe veprime armiqësore ndaj popullatës lokale serbe.
Sulmet e vitit 1898 1898 Shqiptarët Serbët [1]
Sulmet e vitit 1899 1899 Shqiptarët Serbët [1]
Masakrat e serbëve në vitin 1901 1901 Prishtinë dhe Kolashin i Ibrit Shqiptarët Serbët
Marrja e Prishtinës 1912 Prishtinë 5,000 [2] Ushtria serbe Shqiptarët Lufta e Parë Ballkanike
Marrja e Ferizajt 1912 Ferizaj 1,200 Ushtria serbe Shqiptarët Lufta e Parë Ballkanike
Marrja e Prizrenit 1912 Prizren 5,000 [3] Ushtritë serbe dhe malazeze Shqiptarët Lufta e Parë Ballkanike
Masakra e Leshkobares 1912 Lloshkobare 8 Ushtria serbe Shqiptarët Lufta e Parë Ballkanike
Djegia e Bobajt 1912 Bobaj Ushtria serbe Shqiptarët Të gjithë banorët e Bobajt u vranë.
Shfarosja e Opojës dhe Restelicës 1912-1913 Opojë dhe Restelicë mijëra Ushtria serbe Shqiptarët Trupat serbe morën urdhër të shfarosnin popullsinë e fshatrave Opojë, Gorë, Bellobrad, Brrut, Rrenc, Bresanë, Zym dhe Qafëlesh.[4]
Razing of Peja 1912-1913 Peja Ushtria serbe dhe qetnikët Shqiptarët [5][6][7]
Masakra e Bytycit 1913 Malësia e Gjakovës 51 Ushtria serbe Shqiptarët Lufta e Parë Ballkanike
Masakra e fisit Rugova 1913 Rugova Ushtria malazeze Shqiptarët Çdo burrë i fisit Rugova thuhet se është vrarë.
Vrasjet në Vushtrri 1913 Vushtrri Ushtria serbe Shqiptarët [8]

Lufta e Parë Botërore

Redakto
Ngjarja Data Lokacioni Të vdekur Autori Viktimat Përshkrimi
Masakra e Astrazubit 1914 Malishevë 227 Ushtria serbe Shqiptarët 90% e shtëpive në Astrazubi u shkatërruan.[9]
Masakrat e Pejës 1914 Pejë Ushtria serbe Shqiptarët 25 civilë vriteshin çdo ditë.[10]
Masakra e Lubishtës 1914 Lubishtë 104 Ushtria serbe Shqiptarët [11]
Masakra e Skifterajt 1914 Viti 24 Ushtria serbe Shqiptarët [11]
Sulmi ndaj Bytycit 1915 Malësi e Gjakovës Ushtria serbe Shqiptarët Familja Ushki pothuajse tërësisht e vrarë, me vetëm një të mbijetuar.[12]
Bombardimi i Veçalit 1915 Prizren–Tetovë 65 Ushtria serbe Shqiptarët Ushtria serbe granatoi fshatin Vecali.[13]

Periudha mes luftrave

Redakto
Ngjarja Data Lokacioni Të vdekur Autori Viktimat Përshkrimi
Masakra e Rugovës 16 Shkurt 1919 Rugovë 842 Ushtria e Mbretërisë së Jugosllavisë Civilët shqiptarë [14][15][16]
Vrasjet në Mitrovicë 1919-1921 Mitrovicë 1,330 Ushtria e Mbretërisë së Jugosllavisë Civilët shqiptarë [17]
Vrasjet në Pejë 1919-1921 Pejë 1,563 Ushtria e Mbretërisë së Jugosllavisë Civilët shqiptarë [17]
Vrasjet në Prizren 1919-1921 Prizren 4,600 Ushtria e Mbretërisë së Jugosllavisë Civilët shqiptarë [17]
Vrasjet në Ferizaj 1919-1921 Ferizaj 1,694 Ushtria e Mbretërisë së Jugosllavisë Civilët shqiptarë [17]
Masakra e Keqekollës Janar 1921 Keqekollë Ushtria e Mbretërisë së Jugosllavisë Civilët shqiptarë [18][19]
Masakra e Prapashticës Janar 1921 Prapashticë Ushtria e Mbretërisë së Jugosllavisë Civilët shqiptarë [18][19]
Masakra e Dushkajës 1921 Dushkajë 63 Ushtria e Mbretërisë së Jugosllavisë Civilët shqiptarë [20]
Masakra e Dubnicës 10 Shkurt 1924 Dubnicë 25 Ushtria e Mbretërisë së Jugosllavisë Civilët shqiptarë [21]

Lufta e Dytë Botërore

Redakto
Ngjarja Data Lokacioni Të vdekur Autori Viktimat Përshkrimi
Masakrat e serbëve të Kosovës në qershor 1941 Qershor 1941 Shqiptarët Serbët [22]
Masakrat e Kolashinit të Ibrit 30 Shtator–10 Tetor 1941 Kolashin i Ibrit 150 Shqiptarët Serbët 22 Fshatra janë djegur.[22]
Vrasjet në Prishtinë, qershor 1942 Fundi i Qershorit 1942 Zona e Prishtinës 100 Shqiptarët Serbët [22]
Masakra e Vareshkës së Rekës Qershor 1943 15 Shqiptarët Serbët [22]
Ekzekutimet në minierën e Trepçës 3-7 Qershor 1943 Miniera e Trepçës, Mitrovicë 64 Shqiptarët Serbët Pushkatimi masiv i 64 serbëve nga shqiptarët, xhandarmëria shqiptare dhe rojet e burgut në burgun e minierës së Trepçës, shumica e të cilëve ishin punëtorë të sëmurë, dhe disa nga të cilët ishin fshatarë nga rrethina e Mitrovicës.

[22]

Masakra e Ferizajt 11–12 Shtator 1943 Zona e Ferizajt 60 Shqiptarët Serbët Komanduar nga Amdija Jashareviq.[22]
Vrasjet e Nekodimit, Barosh Selës, Duganjevës dhe Pleshinës 12–13 Shtator 1943 Nekodim, Barosh Selë, Duganjevë dhe Pleshinë Shqiptarët Serbët [22]
Vrasjet në Zerovnicë 10 Tetor 1943 Zerovnicë 6 Shqiptarët Serbët [22]
Vrasje masive në Brestovik 13 Tetor 1943 Brestovik 78 Shqiptarët Serbët 78 Serbë në fshatin serb Brestovik afër Pejës u vranë nga kuislingët shqiptarë më 13 tetor 1943. Para kapitullimit italian (shtator 1943), ishin vrarë 12 fshatarë.[22]
Masakra e Rakoshit Tetor 1943 Rakosh 63 Shqiptarët Serbët 63 Serbë nga Crkoljezi, Zhakova, Ukça, Krnjina, Belica, Klina, Drsniku, Tuçepi, Rakoshi, u pushkatuan nga shqiptarët në Rakosh, një fshat në gjysmë të rrugës ndërmjet Mitrovicës dhe Pejës.[22]
Masakrat e Pejës Fundi i vitit 1943 Pejë 230 Shqiptarët Serbët [22]
Masakra e Tople Vodës 1944 Kaqanik 13 Forcat bullgare Serbët 13 Serbë nga fshati Vërbeshticë të pushkatuar nga forcat bullgare.[22]
Masakra e Shtërpcës 30 Qershor 1944 Shtërpcë 50 Ushtria bullgare Serbët Pas vdekjes së një ushtari bullgar.[22]

Lufta e Kosovës

Redakto
Ngjarja Data Lokacioni Të vdekur Autori Viktimat Përshkrimi
Sulmet në Likoshan dhe Qirez 28 shkurt–1 mars 1998 Likoshan dhe Qirez, afër Drenasit 26 Policia speciale serbe Civilët shqiptarë Operacion kundër civilëve shqiptarë.
Sulmi në Prekaz 5–7 mars 1998 Prekaz, afër Skenderajt 58 Ushtria serbe, SAJ UÇK, Civilët shqiptarë Operacioni i udhëhequr nga Njësia Speciale Antiterroriste e Serbisë që zgjati nga 5-7 mars 1998, qëllimi i të cilit ishte eliminimi i të dyshuarve të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës (UÇK) dhe familjeve të tyre. Gjatë operacionit u vra kreu i UÇK-së Adem Jashari dhe vëllai i tij Hamëz, së bashku me afro 60 anëtarë të tjerë të familjes.
Masakra e Volujak 17-19 korrik 1998 Volljak 25 UÇK Civilët serbë Sipas autoriteteve serbe, 25 meshkuj civilë serbë të Kosovës u ekzekutuan. Serbia ia atribuon vrasjet “Grupit të Rahovecit” të UÇK-së
Vrasjet e Kleçkës 17–22 korrik 1998 Kleçkë 22 UÇK Civilët serbë UÇK-ja përdori dhomat e djegies për të djegur trupat e civilëve të vrarë serbë, duke mbuluar krimin. 22 trupa u identifikuan nga mbetjet.
Varr masiv i Malishevës 17-20 korrik 1998 Malishevë 13 UÇK Civilët serbë 12 serb dhe 1 bullgar u rrëmbyen dhe më pas u ekzekutuan nga UÇK-ja në Malishevë ndërmjet 17-20 korrikut 1998
Masakra e Rahovecit 17-20 korrik 1998 Rahovec 47 UÇK Civilët serbë Më shumë se 100 civilë serbë dhe romë nga Rahoveci dhe fshatrat përreth - Retimlje, Opterusa, Zoçishte dhe Hoça e Madhe - në Kosovën perëndimore u rrëmbyen dhe u vendosën në kampe burgu nga luftëtarët e UÇK-së; 47 u masakruan
Masakra e liqenit të Radonjiqit Para 9 shtatorit 1998 Gllogjan 34 UÇK Serbët, Shqiptarët Më 9 shtator 1998, policia serbe njoftoi gjetjen e një varri masiv. Deri më 16 shtator u mblodhën 34 trupa. Viktimat ishin disa shqiptarë.
Masakra në Abri të Epërme 26 shtator 1998 Abri 21 Policia speciale serbe UÇK, Civilët shqiptarë Operacioni kundër UÇK-së, si hakmarrje ndaj të paktën 14 policëve serbë të vrarë, masakra e mëvonshme me HRW duke marrë 21 civilë.
Ekzekutimet në Golubovac 26 shtator 1998 Golubovac 13 Paraushtarakët serbë UÇK ose Civilët shqiptarë Pas Gornje Obrinjes, ekzekutimi i përmbledhur i burrave të dyshuar si UÇK.
Masakra në Lokalin Panda 14 dhjetor 1998 Pejë 6 Shërbimi Sekret Serb Civilët serbë 6 civilë serbë të vrarë dhe 14 të plagosur në sulmin në një kafene në Pejë. UÇK-ja ishte akuzuar në kohën e ngjarjeve, por kundërshtoi me forcë çdo përfshirje. Prokuroria serbe për krimin e organizuar nisi një hetim në vitin 2016 dhe arriti në përfundimin se masakra nuk ishte kryer nga shqiptarët. çdo vit pas incidentit, qeveria serbe zyrtarisht e pranoi se ajo ishte kryer nga agjentë të Shërbimit Sekret Serb.
Masakra e Raçakut 15 janar 1999 Raçak 45 SAJ, JSO UÇK, Civilët shqiptarë Operacioni kundër UÇK-së (9 të dyshuar të UÇK-së të vrarë), përfshirë vrasjet e civilëve. Tema e diskutueshme.
Masakra e Mitrovicës 13 mars 1999 Çarshia e Mitrovicës 6 policia serbe Civilët shqiptarë Pas hedhjes së tre granata në treg, gjashtë persona humbën jetën, mbi 128 të tjerë u plagosën, shumë prej tyre mbetën invalidë të përjetshëm.
Masakra e Krushës së Madhe dhe Krushës së Vogël 25 mars 1999 Krusha e Madhe 90–105 Policia speciale serbe Civilët shqiptarë
Masakra e Bellacërkës 25 mars 1999 Bellacërkë 62 Policia speciale serbe dhe paraushtarake Civilët shqiptarë
Masakra e Suharekës 26 mars 1999 Suharekë 48 policia serbe Civilët shqiptarë Anëtarët e familjes Berisha u futën me forcë në picerinë e tyre familjare, ku u hodhën dy granata dore. Policët serbë qëlluan ata që jepnin shenja jete. Trupat u hodhën në një varr masiv pranë një objekti policor në Batajnicë, Serbi.
Masakra e Izbicës 28 mars 1999 Kosovë 93 Ushtria, policia dhe paraushtarakët serbë Shqiptarët Pas granatimeve të fshatit Izbicë, rreth. 93, kryesisht meshkuj joluftëtarë, u ekzekutuan.
Masakra e Podujevës 28 mars 1999 Podujevë 14 Forcat serbe të sigurisë, Skorpionët Civilët shqiptarë Forcat e sigurisë vranë 19 persona në qytetin e Podujevës, duke vrarë 14 persona dhe duke plagosur 5, të cilët ishin fëmijë.
Masakra e Lubizhdës 31 mars 1999 afër Prizrenit, Kosovë 14 Forcat serbe Civilët shqiptarë Forcat e sigurisë thuhet se kanë qëlluar 14 burra në fshatin Ljubižda, në veriperëndim të Prizrenit.
Masakra e Pusto Sellës 31 mars 1999 Pusto Selo afër Rahovecit, Kosovë 106 Forcat serbe UÇK ose Civilët shqiptarë Burrat dyshohet se ishin simpatizantë të UÇK-së.
Masakra e Rezallës 5 prill 1999 Rezallë 80 Forcat serbe Civilët shqiptarë Policia serbe dyshohet se hyri në fshatin shqiptar të Rezalës dhe qëlloi me armë të paktën 80 fshatarë të dyshuar se strehonin guerilët e UÇK-së.
Bombardimi i Gjakovës 14 prill 1999 Gjakove 73 NATO Refugjatët shqiptarë NATO bombardon aksidentalisht refugjatët shqiptarë në Gjakovë.
Masakra e Sllovisë 15-16 prill 1999 Sllovi, afër Lipjanit 35-44 Forcat serbe të sigurisë Shqiptarët Midis 35 dhe 44 persona u qëlluan dhe u ekzekutuan nga policia serbe dhe paramilitarët në Slovinje dhe fshatrat e afërta përreth saj (veçanërisht Smolusha)
Masakra e Poklekut 17 prill 1999 47 Policia serbe Shqiptarët UÇK-ja ishte aktive në zonë, ndërsa një postbllok i UÇK-së ishte ngritur në Vasiljevën fqinje. Sipas dëshmive, 47 persona të futur me forcë në një dhomë u qëlluan nga një person i armatosur i paidentifikuar.
Masakra e Qikatovës 17 prill 1999 Qikatovë e vjetër 24 Forcat serbe Shqiptarët 24 burra të familjes Morina u vranë gjatë një bastisjeje njëditore të forcave serbe. Edhe pse të mbijetuarit pohuan se asnjë nga të vrarët nuk ishte i përfshirë në UÇK, disa anëtarë të familjes pranohen si anëtarë të UÇK-së.
Masakra e Mejës 27 prill 1999 Mejë, afër Gjakovës 300 (HRW ll.) Forcat serbe Civilët shqiptarë Forcat serbe hakmerren për vrasjen e pesë policëve serbë të UÇK-së në Mejë më 21 prill, me vrasje masive më 27 prill në atë fshat. Numri i viktimave nuk dihet, por nga HRW besohet të jetë 300 (bazuar në listën e personave të zhdukur), edhe pse shumë pak trupa janë gjetur.
Bombardimi i autobusit në Lluzhan 1 maj 1999 Lluzhan 23–60 NATO Civilët serbë Sulm raketor i NATO-s në urë.
Masakra e Vushtrrisë 2–3 maj 1999 Vushtrri, Kosovë 120 Forcat serbe Civilët shqiptarë Refugjatët shqiptarë që po iknin nga luftimet që po zhvilloheshin midis Ushtrisë Jugosllave dhe UÇK-së u futën në qoshe nga forcat speciale serbe (të cilët dyshonin se disa pjesëtarë të UÇK-së po iknin nga luftimet me refugjatët). Forcat Speciale zgjodhën rreth 120 burra për të cilët dyshonin se ishin dezertorë të UÇK-së dhe i spërkatën me plumba dhe më vonë i fshehën trupat e tyre në një varr masiv afër Gornja Sudimja.
Bombardimi i Korishës 14 maj 1999 Korishë 87 NATO Refugjatët shqiptarë NATO bombardoi një kolonë refugjatësh shqiptarë, duke vrarë të paktën 87 dhe plagosur 60.
Masakra e Qyshkut 14 maj 1999 Qyshk 41 Forcat serbe të sigurisë Shqiptarët Vlerësohet se 12 burra u vranë në përleshje, 29 burra u mblodhën në tre shtëpi dhe u qëlluan me armë. Motivi i paqartë.
Masakra e Bilbilderes 16 maj 1999 Prizren 2 Paraushtarakët serbë Shqiptarët 2 burra u kapën nga Tigrat e Arkanit dhe u ekzekutuan menjëherë.
Masakra e Burgut të Dubravës 22–23 maj 1999 Dubravë 79–82 Gardianët serbë të burgut Të burgosurit shqiptarë Të burgosurit u vranë pa gjyq ose u ekzekutuan me përmbledhje më 22 dhe 23 Maj pas bombardimeve të NATO-s më 19 Maj.[23]
Masakra e Tususit 26 maj 1999 Prizren 27–34 Forcat serbe Shqiptarët Forcat serbe vrasin 27–34 njerëz dhe djegin mbi 100 shtëpi.[24] Hakmarrja për të paktën dy policë të vrarë në kalimin e rrugës atë mëngjes nga UÇK-ja.[24]

Pas Luftës së Kosovës

Redakto
Ngjarja Data Lokacioni Të vdekur Autori Viktimat Përshkrimi
Masakra e Gjilanit Qershor-tetor 1999 Pejë 51 UÇK Civilët serbë Grupi i Gjilanit i UÇK-së dogji shtëpitë dhe vrau serb dhe civilë të tjerë joshqiptarë. Eshtrat e 51 serbëve u zbuluan në varreza masive në vitin 1999.
Masakra e Staro Grackos 23 Korrik 1999 Lipjan 14 UÇK Civilët serbë Vrasja masive e 14 fermerëve serbë në fshatin Staro Gracko në komunën e Lipjanit më 23 Korrik 1999. Vrasjet ndodhën pasi trupat jugosllave u tërhoqën nga rajoni pas Luftës së Kosovës.[25]
Masakra e Ugljares Para Gushtit 1999 Uglarë 15 UÇK Serbët KFOR-i raporton më 25 Gusht 1999 gjetjen e 15 trupave të serbëve të vrarë.[26] Të vrarë muaj më parë, trupat ishin fshehur nga KFOR-i.[27]
Vrasjet e Kllokotit 16 Gusht 1999 Klokot 2 Ekstremistët shqiptarë Civilët serbë Më 16 Gusht 1999, pas Luftës së Kosovës, një sulm me mortaja i kryer nga shqiptarët vrau dy civilë serbë dhe plagosi pesë të tjerë në fshat. Në fillim të atij muaji kishte pasur dy sulme me mortaja.[28]
Masakra e Mitrovicës 3-4 Shkurt 2000 Mitrovicë e Veriut 10 Rojet e urës Civilët shqiptarë Ekstremistët serbë sulmuan shtëpitë e 10 civilëve shqiptarë dhe i vranë në netët e 3-4 shkurtit 2000.[29][30][31]
Vrasjet e Cernicës 28 Maj 2000 Cernicë 3 Ekstremistët shqiptarë Civilët serbë Tre serbë, duke përfshirë një fëmijë katër vjeçar, u vranë me gjakftohtësi gjatë të shtënave me makinë në Cernicë, një fshat në jug të Gjilanit.[32]
Bombardimi i autobusit në Podujevë 16 Shkurt 2001 Podujevë 12 Ekstremistët shqiptarë Civilët serbë 12 të vdekur dhe 40 të plagosur në sulmin me bombë në autobusin që transportonte serbët që po udhëtonin për në enklavën serbe të Graçanicës për të vizituar varret e familjes.
Masakra e Familjes Stolic 3 Qershor 2003 Obiliq 3 Civilët serbë Tre serbë u vranë me sëpatë. Më pas shtëpisë iu vu zjarri.[33]
Vrasjet e Gorazhdecit 13 Gusht 2003 Gorazhdec 2 Ekstremistët shqiptarë Civilët serbë Të shtëna nga fshati shqiptar në enklavën serbe vrasin dy, një të rritur dhe një fëmijë dhe plagosën katër.
Trazirat e vitit 2004 në Kosovë 17-18 Mars 2004 Kosovë 16 Shqiptarët Civilët serbë Më 17 dhe 18 Mars 2004, një valë trazirash të dhunshme përfshiu Kosovën, 16 serbë dhe 11 shqiptarë u vranë gjatë trazirave. Mbi 935 shtëpi serbe dhe 35 kisha u dogjën dhe u shkatërruan. Mbi 4000 serbë u dëbuan nga Kosova.
Vrasjet e Talinocit 6 Korrik 2012 Talinoc i Muhaxhirëve 2 Civilët serbë Një çift i martuar serb, refugjatë lufte që ishin kthyer në fshat, u vranë në shtëpinë e tyre më 6 Korrik 2012. Pas vrasjeve, serbët e fshatit kërkuan nga qeveria që të siguronte zhvendosjen e tyre ose në Shtërpcë ose Graçanicë, ose përndryshe ata do të largoheshin për Serbinë Qendrore.

Shiko edhe

Redakto

Referime

Redakto
  1. ^ a b Mikić 1988.
  2. ^ "SERVIAN ARMY LEFT A TRAIL OF BLOOD; Thousands of Men, Women, and Children Massacred in March to Sea, Say Hungarian Reports" (PDF). Marrë më 6 shtator 2016. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  3. ^ Historical Dictionary of Kosovo. Robert Elsie. 2010. ISBN 9780810874831. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  4. ^ Muharrem, Qafleshi (2018). Balkan Wars and the Albanian issue. Prishtina: American Journal of History and Culture. Marrë më 24 prill 2020. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  5. ^ Remzije Sherifi (1955), Ibrahim Rugova (2007). La Question Du Kosovo (The Shadow Behind The Sun). Prishtina. fq. 53. ISBN 9781905207473. Marrë më 27 mars 2020. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Emra shifrorë: lista e autorëve (lidhja) Mirëmbajtja CS1: Mungon shtëpia botuese te vendodhja (lidhja)
  6. ^ Bilheur, Ophélie (2010). Une entrée sanglante dans l'Europe du XXe siècle. Les massacres et atrocités pendant les guerres balkaniques (1912-1913) (PDF) (në frëngjisht). fq. 107–108. Marrë më 21 prill 2020. Dans la région de Peć, plus de 10 000 personnes ont été converties de force, par la menace, la terreur; la moindre opposition est réglée à coups de baïonnettes ou d'incendies de 294 maisons. (In the Pejë region, more than 10,000 people were forcibly converted by threat or terror; the slightest opposition is resolved with bayonets. Two hundred ninety-four houses were burned.)
  7. ^ Edith, Durham (1920). Twenty Years Of Balkan Tangle. fq. 246. Marrë më 29 mars 2020. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  8. ^ Elsie, Robert; Destani, Bejtullah D. (2018). Kosovo, A Documentary History: From the Balkan Wars to World War II (në anglisht). Bloomsbury Publishing. fq. 169. ISBN 978-1-78673-354-2. Marrë më 29 mars 2020.
  9. ^ Rifati, Fitim (2015). "Mizoritë e Ushtrisë Serbe në Rajonin e Astrazubit më 1914". Gjurmime Albanologjike - Seria e Shkencave Historike (45): 81–91.
  10. ^ de 1914-1918, France Commission de publication des documents relatifs aux origines de la guerre (1933). Documents Diplomatiques Français (1871-1914): 1913 (në frëngjisht). Impr. nationale. Marrë më 10 gusht 2023.{{cite book}}: Mirëmbajtja CS1: Emra shifrorë: lista e autorëve (lidhja)
  11. ^ a b Destani, Bejtullah D. (2003). Ethnic Minorities in the Balkan States, 1860-1971: 1888-1914 (në anglisht). Archive Editions. ISBN 978-1-84097-035-7. Marrë më 10 gusht 2023.
  12. ^ Elsie, Robert (24 prill 2015). The Tribes of Albania: History, Society and Culture (në anglisht). Bloomsbury Publishing. ISBN 978-0-85773-932-2. Marrë më 12 gusht 2023.
  13. ^ raboti, Bulgaria Ministerstvo na vŭnshnite (1919). La vérité sur les accusations contre la Bulgarie (në frëngjisht). l'État. Marrë më 10 gusht 2023.
  14. ^ Haxhihasani, Qemal; Xhagolli, Agron; Shqipërisë), Instituti i Kulturës Popullore (Akademia e Shkencave e RPS të (1985). Folklor kosovar. Akademia e Shkencave e RPS të Shqipërisë, Instituti i Kulturës Popullore.
  15. ^ "Statistics of the Rugova Massacre". www.albanianhistory.net. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  16. ^ Prifti, Kristaq (1993). The Truth on Kosova (në anglisht). Encyclopaedia Publishing House.
  17. ^ a b c d Pllana, Nusret; Kabashi, Emin (2001). Der Terror der Besatzungsmacht Serbien gegen die Albaner (bot. 1918-1921, sont tues beaucoup d'albanais ainsi que leurs maisons brulees. Dans la prefecture de Peja 1563 personnes tuees et 714 maisons brulees; a Mitrovica 1330 personnes et 42 maisons brulees.). Arkivi Shtetëror i Kosovës. fq. 33. ISBN 978-9951-404-00-6. Marrë më 19 gusht 2023.
  18. ^ a b Sherifi, Remzije (2007). Shadow Behind the Sun (në anglisht). Sandstone. fq. 35. ISBN 978-1-905207-13-8. Marrë më 19 gusht 2023.
  19. ^ a b Studia Albanica (në frëngjisht). L'Institut. 1981. fq. 74. Marrë më 19 gusht 2023.
  20. ^ Krasniqi, Mark (1984). Lugu i Baranit: monografi etno-gjeografike. Akademia e shkencave dhe e arteve e Kosovës. fq. 37. Marrë më 19 gusht 2023.
  21. ^ Elsie, Robert. "The Situation of the Albanian Minority in Yugoslavia Memorandum Presented to the League of Nations". albanianhistory.net. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  22. ^ a b c d e f g h i j k l m Antonijević 2009.
  23. ^ HRW 2001, ff. 244–259.
  24. ^ a b HRW 2001, f. 339.
  25. ^ United Nations (22 shkurt 2002). Yearbook of the United Nations 1999. United Nations Publications. fq. 367–. ISBN 978-92-1-100856-2. Marrë më 30 prill 2011. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  26. ^ Yugoslav Survey 40, f. 120.
  27. ^ Review of International Affairs. Federation of Yugoslav Journalists. 2000. fq. 76. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  28. ^ Gall, Carlotta (18 gusht 1999). "Shelling of a Serbian Village in Kosovo Kills 2". NY Times. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  29. ^ "Masakra e 3 dhe 4 shkurtit e vitit 2000 në veri të Mitrovicës". Prizren Post. 2019-02-03. Marrë më 2023-07-21.
  30. ^ "3 dhe 4 shkurti 2000 - Masakra dhe dëbimi i shqiptarëve nga Mitrovica". Lëvizja VETËVENDOSJE!. 2023-02-03. Arkivuar nga origjinali më 16 gusht 2023. Marrë më 2023-07-21.
  31. ^ Erma (2000-02-07). "Mitrovica ditë zie - (7 Shkurt 2000)". Tv Klan (në anglisht). Marrë më 2023-07-21.
  32. ^ Human Rights Watch (2001). UNDER ORDERS: War Crimes in Kosovo. Samizdat B92. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  33. ^ Bouckaert, Peter (2004). "Failure to Protect: Anti-minority Violence in Kosovo, March 2004" (PDF). Human Rights Watch. 16 (6): 8. Marrë më 10 korrik 2023. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Lista_e_masakrave_në_Kosovë&oldid=2712586"