Mbretëria e Lituanisë (1918)
|
Mbretëria e Lituanisë ishte një përpjekje e dështuar për të krijuar një monarki të pavarur kushtetuese lituaneze. Ajo u krijua në fund të Luftës së Parë Botërore, kur tokat ku flitej lituanisht ishin nën pushtimin ushtarak nga Perandoria Gjermane. Këshilli i Lituanisë shpalli pavarësinë e Lituanisë më 16 shkurt 1918, por këshilli nuk ishte në gjendje të formonte një qeveri, polici ose institucione të tjera shtetërore për shkak të pranisë së vazhdueshme të trupave gjermane. Gjermanët paraqitën propozime të ndryshme për të përfshirë Lituaninë në Perandorinë Gjermane, veçanërisht Prusinë. Lituanezët i rezistuan kësaj ideje dhe shpresonin të ruanin pavarësinë e tyre duke krijuar një monarki të veçantë kushtetuese. Më 4 qershor 1918, ata votuan për t'i ofruar fronin lituanez fisnikut gjerman Wilhelm Karl, Duka i Urahut. Ai e pranoi ofertën në korrik 1918 dhe mori emrin mbretëror Mindaugas II. Megjithatë, ai kurrë nuk e vizitoi Lituaninë. Zgjedhja e tij ngjalli polemika, ndau këshillin dhe nuk arriti rezultatet e dëshiruara. Ndërsa Gjermania po humbiste luftën dhe ishte përfshirë nga Revolucioni Gjerman, Lituania pezulloi vendimin e saj për të ftuar Dukën më 2 nëntor 1918, duke i dhënë fund mbretërimit të tij.
Mbretëria e Lituanisë | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1918 | |||||||||||||||
.svg) | |||||||||||||||
 Harta e Mbretërisë së Lituanisë (1918) | |||||||||||||||
| Gjendja | Shtet klient i Perandorisë Gjermane | ||||||||||||||
| Kryeqyteti | Vilnius | ||||||||||||||
| Gjuhët e zakonshme | Lituanisht Polonisht Bjellorusisht Rusisht | ||||||||||||||
| Nofka | Lituanezë | ||||||||||||||
| Qeveria | |||||||||||||||
| Lloji i qeverisjes | Monarkia kushtetuese nën një qeveri të përkohshme | ||||||||||||||
| Mbret i zgjidhur | |||||||||||||||
• 1918 | Mindaugas II | ||||||||||||||
| Kuvendi | Këshilli i Lituanisë | ||||||||||||||
| Epoka historike | World War I | ||||||||||||||
| 18 shtator 1917 | |||||||||||||||
| 16 shkurt 1918 | |||||||||||||||
| 3 mars 1918 | |||||||||||||||
• U njoh nga Gjermania | 23 mars 1918 | ||||||||||||||
• Monarkia e shpallur | 4 qershor 1918 | ||||||||||||||
| 11 korrik1918 | |||||||||||||||
• Monarkia u pezullua | 2 nëntor 1918 | ||||||||||||||
| 11 nëntor 1918 | |||||||||||||||
| Të dhëna të tjera | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Prapavija
Redakto- Artikulli kryesor: Akti i Pavarësisë së Lituanisë
Pas ndarjes së fundit të Komonuelthit Polako-Lituanez më 1795, Lituania u aneksua nga Perandoria Ruse. Në vitin 1915, gjatë Luftës së Parë Botërore, Gjermania pushtoi pjesët perëndimore të Perandorisë Ruse, duke përfshirë Lituaninë. Pas Revolucionit Rus në 1917, Gjermania konceptoi strategjinë gjeopolitike të Mitteleuropa, një rrjet rajonal i shteteve kukull që do të shërbente si një zonë tampon.[1] Gjermanët lejuan organizimin e Konferencës së Vilniusit, duke shpresuar se ajo do të shpallte se kombi lituanez donte të shkëputej nga Rusia dhe të krijonte një "marrëdhënie më të ngushtë" me Gjermaninë.[2] Në shtator 1917, Konferenca zgjodhi një Këshill prej njëzet anëtarësh të Lituanisë dhe e fuqizoi atë të negocionte pavarësinë e Lituanisë me gjermanët. Gjermanët po përgatiteshin për negociatat e ardhshme për Traktatin e Brest-Litovsk dhe kërkuan një deklaratë nga lituanezët se ata donin një "aleancë të fortë dhe të përhershme" me Gjermaninë.[3] Një deklaratë e tillë u miratua nga Këshilli i Lituanisë më 11 dhjetor 1917. Megjithatë, këto koncesione ndanë këshillin dhe ende nuk fituan njohje nga Gjermania. Prandaj, Këshilli miratoi Aktin e Pavarësisë së Lituanisë më 16 shkurt 1918. Akti hoqi dorë nga çdo përmendje e aleancës me Gjermaninë dhe shpalli "përfundimin e të gjitha lidhjeve shtetërore që më parë e lidhnin këtë shtet me kombet e tjera."[4] Më 3 mars, Gjermania dhe Rusia Bolshevike nënshkruan Traktatin e Brest-Litovsk, i cili deklaronte se vendet baltike ishin në zonën e interesit gjerman dhe se Rusia hoqi dorë nga çdo pretendim ndaj tyre. Më 23 mars, Gjermania njohu zyrtarisht Lituaninë e pavarur në bazë të deklaratës së 11 dhjetorit.[5] Megjithatë, vendi ishte ende i pushtuar nga trupat gjermane, Këshilli ende nuk kishte ndonjë pushtet aktual dhe ai trajtohej vetëm si një bord këshillues nga gjermanët.[6]
Referime
Redakto- ^ Sužiedėlis 1970–1978, f. 581.
- ^ Eidintas, Žalys & Senn 1999, f. 26.
- ^ Eidintas, Žalys & Senn 1999, f. 29.
- ^ Eidintas, Žalys & Senn 1999, f. 30.
- ^ Senn 1975, f. 33.
- ^ Tuska 1995, f. 32.
Burime
- Eidintas, Alfonsas; Žalys, Vytautas; Senn, Alfred Erich (1999). Tuskenis, Edvardas (red.). Lithuania in European Politics: The Years of the First Republic, 1918-1940 (në anglisht). New York: St. Martin's Press. ISBN 0-312-22458-3.
- Senn, Alfred Erich (1975) [1959]. The Emergence of Modern Lithuania (në anglisht). Greenwood Press. ISBN 0-8371-7780-4.
- Sužiedėlis, Simas, red. (1970–1978). "Council of Lithuania". Encyclopedia Lituanica (në anglisht). Vëll. I. Boston, Massachusetts: Juozas Kapočius. LCCN 74-114275.
- Tuska, Liudas (1995). "Antanas Smetona". Lietuvos Respublikos prezidentai (në lituanisht). Valstybinis leidybos centras. ISBN 9986-09-055-5.