Morina (fis)
Fisi Morina ose fisi Marin është një fis i vogël dhe rajon historik i Malësisë së Gjakovës në Kosovë. Posta kufitare ndërmjet Shqipërisë dhe Kosovës e quajtur Qafë Morinë (Qafa e Morinës) shtrihet në territorin e Morinës, por Morina janë vendosur në pjesë të ndryshme të Kosovës, në veçanti në Gjakovë, Kamenicë, Kosovë dhe Gjilan.[1]
Etimologjia Redakto
Sipas një shkrimi të Nikoll Kimzës në vitin 1937, botuar në revistën Hylli i Dritës, të quajtur "Hetime mí vjetersín e rrjedhën e Derës Gjomarkaj e të Mirditës", fisi Morina quhej edhe Marin, gjë që të bën të besohet se emri vjen nga i njëjti paraardhës. Emri i parë shqiptar "Marin" (emër) me origjinë latine që do të thotë "detar; ose i përket detit".[2]
Gjeografia Redakto
Territori fisnor i Morinës kufizohej me tokat tradicionale fisnore të fisit Gashi në perëndim, Bytyçit në jugperëndim dhe Hasit (komuna) në jug. Në kufirin Kosovë-Shqipëri janë dy fshatra me emrin Morina.[1]
Historia Redakto
Origjina Redakto
Morinasit ishin një fis në kuptimin klasik, pra një komunitet që është i vetëdijshëm për lidhjet e përbashkëta të gjakut dhe për historinë e përbashkët që arrin deri te një paraardhës i përbashkët mashkull. Sipas traditës gojore, ata duket se kanë një origjinë të përbashkët me fiset tjera si [1] Mirditorët, fisi Shala dhe Shoshi (rajon) të cilët po ashtu e gjurmojnë origjinën e tyre në Malin e Pashtrikut në kufirin Kosovë-Shqipëri, jo shumë larg territorit të Morinës. Kjo supozon se ndërsa mirditorët u larguan nga shtëpia e tyre origjinale, Morinasit më të vegjël qëndruan më afër.[3] [4]
Mesjeta Redakto
Gjatë shekullit të 15-të, të gjithë banorët e Morinës kishin antroponominë shqiptare, gjë që tregon se në fshat dhe rrethinë banonin shqiptarë të krishterë. [5]
Lufta ballkanike Redakto
Gjatë Betejës së Lumës në vitin 1912, ndër betejat e para në kufirin e Lumës (rajon) u zhvilluan në fshatin shqiptar Morinë .
Lufta e Kosovës Redakto
Gjatë Luftës së Kosovës, disa dhjetëra mijëra refugjatë shqiptarë kalonin kufirin në Morinë çdo ditë. [6] [7] [8] Në atë kohë, Morina ishte pika e vetme kufitare ndërmjet Kosovës dhe Shqipërisë . Më 13 qershor 1999, trupat e Bundeswehr kaluan kufirin pranë Morinës nga Shqipëria pasi NATO dhe Jugosllavia ranë dakord për një tërheqje të trupave serbe nga Kosova. Për më tepër, fshati kosovar Morinë, afër Gjakovës ishte një bastion i ushtarëve vendas të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës dhe aty u zhvilluan beteja të shumta.[9]
Feja Redakto
Morinasit ishin fillimisht katolikë romakë përpara se të konvertoheshin kryesisht në Islam në periudhën e mëvonshme të Perandorisë Osmane për arsye sociale dhe ekonomike. Në dritën e lidhjes së tyre me mirditorët ka edhe dëshmi për ndikimin e ortodoksisë në kohët e mëparshme.[4][10]
Njerëz të shquar Redakto
- Fitim Morina, futbollist islandez
- Geldona Morina, futbolliste kosovare
- Ismail Morina, futbollist kosovar
- Mario Morina, futbollist shqiptar
Referime Redakto
- ^ a b c The Tribes of Albania:History, Society and Culture. Robert Elsie. 2015-04-24. fq. 120. ISBN 9780857739322.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Kimza, Nikoll (1937). "Hetime mí vjetersín e rrjedhen e Derës Gjomarkaj e të Mirditës". Hylli i Dritës. fq. 345–349. Arkivuar nga origjinali më 8 nëntor 2022. Marrë më 8 nëntor 2022.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Miranda Vickers (1999). The Albanians: A Modern History. I.B.Tauris. fq. 103–. ISBN 978-1-86064-541-9. Marrë më 6 qershor 2013.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ a b Elsie 2015, p. 222.
- ^ Pulaha, Selami (1984). Popullsia Shqiptare e Kosoves Gjate Shekujve XV XVI. Tirana: 8 Nëntori. fq. 93–94.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Michael Schwarz, Gaby Neujahr, Annette Blettner (1999-04-12). "Das Elend der Vertriebenen". Marrë më 2015-02-07.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Emra të shumëfishtë: lista e autorëve (lidhja) - ^ AFP (1999-04-18). "Fünf Flüchtlinge durch Mine getötet. Neue Hinweise auf Massengräber". Marrë më 2015-02-07.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ John Lancaster, James Rupert (1999-04-20). "Kosovo Escape Routes Closed Off Again" (në anglisht). Marrë më 2015-02-07.
- ^ Frank Nordhausen, Norbert Mappes-Niediek (1999-06-14). "Panzer, Blumen, Freudentränen". Arkivuar nga origjinali më 24 shtator 2015. Marrë më 2015-02-07.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Tim Bespyatov. "Religious composition of Kosovo 2011" (në anglisht). Marrë më 2017-05-20.