Kola Birbati
Kola Birbati (Nicola Barbato, 5 tetor 1856, Hora e Arbëreshëvet - 23 maj 1923, Milano) ishte një mjek arbëresh, socialist dhe politikan. Ai ishte një nga udhëheqësit kombëtarë të Fasci Siciliani dei Lavoratori (Lidhjet Siciliane) një lëvizje popullore me frymëzim demokratik dhe socialist në 1891-1894, dhe ndoshta mund të ketë qenë më i aftët mes tyre, sipas historianit marksist Eric Hobsbawm . [1]
Biografia
RedaktoKolë Birbati i lindur në Hora e Arbëreshëve ), arsimin fillor dhe të mesëm e kreu në vendlindje ndërsa u diplomua për mjekësi në Universitetin e Palermos . Ai iu bashkua lëvizjes socialiste rreth vitit 1878 dhe në klimën e atëhershme pozitiviste, ai iu përkushtua studimeve të psikiatrisë . Puna e tij mbi psikologjinë e paranojës në revistën e spitalit mendor të Palermos në 1890, u vlerësua pozitivisht nga Cesare Lombroso dhe Enrico Morselli . [2]
Ai gjithashtu ishte aktiv politikisht, duke punuar për gazetën L'isola (Ishulli), drejtuar nga Napoleone Colajanni në Palermo. Në Hora e Arbëreshëve, ai dëshmoi mjerimin e madh në fshat si oficer mjekësor. [2] Edhe pse pasardhës nga arbëreshët, [3] ai hodhi poshtë çështjen shqiptare, e cila "u favorizua nga të moderuarit dhe klerikët", [4] të cilët në mënyrë aktive u përpoqën të dekurajonin vizitorët e kishës që të bashkoheshin me Fasci Sicilianët. [5]
Lidhja Siciliane
RedaktoBirbati ishte mjeku klasik i vendit, i cili, duke trajtuar pacientët e varfër pa pagesë, kishte fituar admirim dhe njohje, si dhe besim të pakufizuar. [5] Në mars 1893, ai themeloi dhe u bë udhëheqësi i Fasci dei lavoratori (Lidhja e Punëtorëve) të Hora e Arbëreshëve dei Greci. Popullsia e rritur u bashkua me të në masë: vetëm njëzet e katër ditë pas themelimit, ajo kishte tashmë 1500 anëtarë. [5] Fashio i Pianës ishte një nga më të shumtët dhe më të organizuarit; përfundimisht kishte më shumë se 2,800 anëtarë nga 9,000 banorë, dhe përfshinte mbi një mijë gra. [1] [2] [6] Birbati ishte animatori i Fascio-s dhe, sipas dëshmitarëve bashkëkohorë, ai "u bë shefi i vërtetë (il vero padrone) i rrethit", duke sfiduar elitën tradicionale pronare të tokës. [1] Femra Fascio delle lavoratrici kishte sallën e saj të mbledhjeve ku mbanin mbledhjet e tyre; ata mbanin pankartën e tyre kur morën pjesë në marshime proteste. [4]
Birbati ishte një nga udhëheqësit më të shquar të Fasci Siciliani dhe njihej si "apostulli i punëtorëve". [7] Udhëheqës të tjerë përfshinin Rosario Garibaldi Bosco në Palermo, Giuseppe De Felice Giuffrida në Catania dhe Bernardino Verro në Corleone . Të famshme janë fjalimet e tij për ditën e punës më 1 maj në Portella della Ginestra, ku ai i fliste turmës nga një shkëmb i madh që më vonë u quajt "guri i Birbatis". Takimi i parë u zhvillua në 1893 dhe vendi u bë një vend takimi historik i fshatarësisë vendase nga qytetet fqinje të Hora e Arbëreshëve dei Greci, San Giuseppe Jato dhe San Cipirello . Tradita u ndërpre gjatë periudhës fashiste dhe rifilloi pas rënies së regjimit fashist. Në vitin 1947, Portella della Ginestra ishte skena e një masakre që vrau 11 njerëz dhe plagosi 33, e përjetësuar nga banditi Salvatore Giuliano . [1] [8]
Sipas Giuseppe Sensales, Drejtor i Sigurisë Publike i kryeministrit Giovanni Giolitti, fashia pianeze ishte "ndër më të rrezikshmet për shkak të veprimtarisë së saj propagandistike, propozimeve të saj revolucionare dhe ndikimit që ushtron mbi fashët e tjerë". [4] Ishte i organizuar mirë dhe i disiplinuar; nuk pati trazira të rëndësishme siç ndodhi shpesh me shumë fashi në qytete të tjera, pavarësisht nga disa vrasje të anëtarëve kryesorë të Fascios nga pronarët lokalë. [1] Birbati u arrestua më 12 maj 1893, për nxitje të "urrejtjes midis klasave" dhe komplot kriminal. Pasi mori lirimin me kusht në qershor, më 16 nëntor 1893, gjykata e Palermos vendosi një dënim me kusht prej gjashtë muajsh burgim dhe një gjobë të rëndë për veprën e parë, por u shpall i pafajshëm për të dytën. [2]
Arrestimi dhe dënimi i dytë
RedaktoPas shtypjes së Fasci Siciliani nga qeveria e Francesco Crispi, ai u arrestua në janar 1894 dhe u soll në gjyq. Me gjithë një mbrojtje elokuente, e cila e ktheu Gjykatën në një platformë politike dhe emocionoi çdo socialist të vendit, ai u dënua me 12 vjet. [2] [9] [10]
“Para jush”, u tha ai gjyqtarëve, “ne siguruam dokumentet dhe provat e pafajësisë sonë. Miqtë e mi menduan se ishte e nevojshme të mbështesnin mbrojtjen e tyre ligjërisht; Unë nuk do ta bëj këtë. Jo sepse nuk kam besim tek ju, por është ligji që nuk më intereson. Kështu që unë nuk mbroj veten. Duhet të dënoni: ne jemi elementët që shkatërrojmë institucionet tuaja të shenjta. Duhet të dënosh: është logjike, njerëzore. Unë gjithmonë do të nderoj besnikërinë tuaj. Por ne u themi miqve tanë jashtë: mos kërkoni falje, mos kërkoni amnisti. Qytetërimi socialist nuk duhet të fillojë me një akt frikacake. Ne kërkojmë një dënim, ne nuk kërkojmë mëshirë. Martirët janë më të dobishëm për çështjen e shenjtë se çdo propagandë. Na dënoni!” Vetëmbrojtja e tij e famshme në Gjykatë ka hyrë në historiografinë socialiste. [10]
Dënimi i rëndë ngjalli reagime të forta në Itali, madje edhe në SHBA. Në Palermo një grup studentësh shkuan në Teatro Bellini dhe i kërkuan orkestrës të interpretonte himnin e Garibaldit . Dhe teatri duartrokiti. [10]
Rigjedhja dhe amnistia
RedaktoNë zgjedhjet e majit 1895, ai u zgjodh për Partinë Socialiste Italiane kur ishte ende në burg. Ai ishte një kandidat në protestë kundër represionit të Fasci Siciliani në shumë zona zgjedhore kombëtare. Zgjedhja e tij u anulua nga Këshilli i Dhomës. Në zgjedhjet e ardhshme në shtator 1895, ai u zgjodh përsëri në dy kolegje elektorale. [11] Ai u caktua me short në qarkun e Cesenës, duke ia lënë lagjen e pestë të Milanos Filippo Turatit, plakut të madh të socialistit, i cili u zgjodh për herë të parë në Dhomën e Deputetëve të Italisë . [2]
Pas gati dy vjetësh, më 16 mars 1896, ai u lirua si rezultat i një faljeje, duke njohur brutalitetin e tepruar të shtypjes. [12] [13] Pas lirimit të tij, Birbati dhe liderët e tjerë të fashit Giuseppe De Felice Giuffrida dhe Rosario Garibaldi Bosco u takuan nga një turmë e madhe mbështetësish në Romë, të cilët lëshuan kuajt nga karroca e tyre dhe i tërhoqën zvarrë në hotel, duke brohoritur për socializmin dhe duke denoncuar Krispi. [14] Kur Birbati u kthye në qytetin e tij të lindjes, Hora e Arbëreshëve dei Greci, ai u përshëndet nga 5,000 njerëz, më shumë se gjysma e popullsisë. Në atë moment ai ishte ndoshta udhëheqësi socialist më popullor në Siçili. [15]
Lider i shquar socialist
RedaktoNë vitin 1897, ai doli vullnetar për të luftuar kundër turqve në luftën tridhjetëditore turko-greke në legjionin e parregullt të djalit të Giuseppe Garibaldit, Ricciotti Garibaldi, për çlirimin e Kretës . Ish-udhëheqësi i fashistëve dhe i pandehuri tjetër në gjyqin e Palermos në 1894 Giuseppe De Felice Giuffrida dhe anarkisti Amilcare Cipriani dolën gjithashtu vullnetarë. [16] Pas kthimit në Itali në 1898, ai u dënua përsëri me një vit burg për veprimtari subversive. [2]
Ai arriti një emër kombëtar në Partinë Socialiste Italiane, u zgjodh në Parlament në vitin 1900 dhe ishte anëtar i Bordit Ekzekutiv Kombëtar të Partisë deri në vitin 1902. [15] Në vitin 1903, ai ra në konflikt me organet qendrore të Partisë Socialiste, të kontrolluara nga rryma intransigjente e Enriko Ferrit, i cili u shpreh kundër pjesëmarrjes në qeveritë borgjeze. Përveç kësaj, pati një sërë mosmarrëveshjesh personale me drejtuesit e seksionit socialist dhe administratorët e qytetit të Hora e Arbëreshëve dei Greci. [2]
Ai udhëtoi nëpër Evropë në një turne propagandistik midis emigrantëve italianë dhe në vitin 1904 u nis për në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, ku qëndroi deri në vitin 1909. Ai ishte aktiv në Federatën Socialiste Italiane dhe brenda komuniteteve italiane në bregun lindor. Ai favorizoi lidhjen e socialistëve italianë me Punëtorët Industrialë të Botës (IWW). [15]
Ai u kthye në Siçili në vitin 1909. Në vitin 1913, Partia Socialiste Italiane emëroi Birbatin si kandidatin e saj në zonën elektorale të Katanias kundër ish-aleatit të tij të Fashit Sicilian dhe shokut vullnetar në luftën e vitit 1897 në Greqi, Giuseppe De Felice Giuffrida, i cili ishte bashkuar me Partinë Socialiste Reformiste Italiane duke mbështetur Pushtimi italian i Libisë . Ai humbi, por votuesit dënuan gjithashtu qëndrimin politik të abstenimit masiv të De Felice Giuffrida. [2]
Kthimi në Horën e Arbëreshëve, mërgimi dhe vdekja
RedaktoPuna e tij politike midis fshatarëve të qytetit të tij të lindjes çoi në përplasje me Mafia shefi I Pianës, Ciccio Cuccia.[17] Sukseset organizative të lëvizjes socialiste post-fasci, këmbëngulja e kooperativave —si një shembull i një ekonomie jo-shfrytëzuese — dhe fitimet në zgjedhjet lokale në Hora e Arbëreshëve, çuan në sulme Mafioze ndaj organizatorëve dhe fshatarëve socialistë. Në Hora e Arbëreshëve rreth dy duzina socialistë ishin viktima të vrasjeve politike nga viti 1904 deri në vitin 1920.[4]
Birbati ishte në gjendje të drejtonte socialistët drejt fitores në zgjedhjet komunale në Hora e Arbëreshëve në qershor 1914, [17] edhe pas vrasjes së kushëririt të tij, Mariano Birbati, dhe militantit socialist Giorgio Pecoraro në maj 1914. [18] Megjithatë, pas vrasjes së liderit socialist të Corleone, Bernardino Verro, në nëntor 1915, ai u kërcënua seriozisht nga mafia. Udhëheqja kombëtare e Partisë Socialiste e urdhëroi atë të largohej nga Hora e Arbëreshëve dei Greci për në Milano në janar 1916. [10] [17] Ai u zgjodh përsëri në Parlament në vitin 1919 dhe vdiq në Milano më 23 maj 1923. [15]
Shih edhe
RedaktoLiteratura
Redakto- (në italisht) Brunetti, Mario (2003). La piazza della rivolta: microstoria di un paese arbëresh in età giolittiana, Rubbettino, ISBN 88-498-0603-5
- (në italisht) Burba, Elisabetta (2013). Da arbëreshë a italo-americani. Il caso degli italo-albanesi di Madison, Wisconsin (USA) 1892 - 1943, Palermo: Pitti, ISBN 978-88-965-6931-3
- Debouzy, Marianne (1992). In the Shadow of the Statue of Liberty: Immigrants, Workers, and Citizens in the American Republic, 1880-1920, Champaign (IL): University of Illinois Press, ISBN 0-252-06252-3
- Hobsbawm, Eric J. (1959/1971). Primitive rebels; studies in archaic forms of social movement in the 19th and 20th centuries, Manchester: Manchester University Press, ISBN 0-7190-0493-4
- Seton-Watson, Christopher (1967). Italy from liberalism to fascism, 1870-1925, New York: Taylor & Francis, 1967 ISBN 0-416-18940-7
Referime
Redakto- ^ a b c d e Hobsbawm, Primitive rebels, pp. 103-04
- ^ a b c d e f g h i (në italisht) Barbato, Nicolò (Nicola), Dizionario Biografico degli Italiani, Volume 6 (1964)
- ^ (në italisht) Brunetti, La piazza della rivolta, pp. 71-72
- ^ a b c d Fracchia, Joseph (2010). "Hora": Social Conflicts and Collective Memories in Piana degli Albanesi. Past & Present, Volume 209, Issue 1, November 2010, Pages 181–222, https://doi.org/10.1093/pastj/gtq030
- ^ a b c (në italisht) Burba (2013), Da arbëreshë a italo-americani.
- ^ (në italisht) Brunetti, La piazza della rivolta, p. 68
- ^ Seton-Watson, Italy from liberalism to fascism, pp. 162-63
- ^ (në italisht) La strage di Portella della Ginestra, by Umberto Santino, Centro Siciliano di Documentazione "Giuseppe Impastato", published in Narcomafie, June 2005
- ^ Sicilian Rioters Sentenced, The New York Times, May 31, 1894
- ^ a b c d (në italisht) Il «manifesto» di Nicola Barbato La Sicilia, January 10, 2010
- ^ Italian Socialists Elected, The New York Times, September 2, 1895
- ^ Bruno Cartosio, Sicilian Radicals in Two Worlds, in: Debouzy, In the Shadow of the Statue of Liberty, pp. 120-21
- ^ Pardon for Italian Socialists, The New York Times, March 14, 1896
- ^ Freed Italians Unrepentant; Many Socialists Greet Giuseppe de Felice, Bosco, and Barbato, The New York Times, March 18, 1896
- ^ a b c d Bruno Cartosio, Sicilian Radicals in Two Worlds, in: Debouzy, In the Shadow of the Statue of Liberty, pp. 124-25
- ^ (në italisht) Alarico Silvestri, da Amelia, combattè nel corpo di volontari comandato da Ricciotti Garibaldi, Corriere dell’Umbria, November 15, 2010
- ^ a b c (në italisht) Il coraggio di Mariano Barbato, La Sicilia, January 17, 2010
- ^ (në italisht) Sul Municipio s’alzò la bandiera rossa, La Sicilia, January 17, 2010