Principata e Serbisë (mesjetare)

Për Principata e Serbisë (disambiguation), shiko Principata e Serbisë (mesjetare) (kthjellim).

Principata e Serbisë (serbisht: Кнежевина Србија, romanizuar: Kneževina Srbija) ishte një nga shtetet e hershme mesjetare serbe, e vendosur në rajonet perëndimore të Evropës Juglindore. Ka ekzistuar nga shekulli VIII deri rreth viteve 969–971 dhe sundohej nga dinastia Vlastimirović. Sundimtari i parë i saj i njohur me emër ishte Višeslav i cili filloi të sundojë rreth vitit 780. Ndërsa në atë kohë, duke filluar nga viti 680–681, shteti bullgar kishte marrë tokat në lindje. Vlastimir rezistoi dhe mundi ushtrinë bullgare në një luftë trevjeçare (839–842), dhe të dy fuqitë jetuan në paqe për disa dekada. Tre djemtë e Vlastimirit ia dolën të sundonin së bashku Serbinë, edhe pse jo për shumë kohë; Serbia u bë një pjesë kyçe në luftën për pushtet midis bizantinëve dhe bullgarëve, kryesisht aleate me bizantinët, e cila gjithashtu rezultoi në luftëra të mëdha dinastike për një periudhë prej tre dekadash. Principata u aneksua në vitin 924 nga Simeon I dhe iu nënshtrua sundimit bullgar deri në vitin 927 kur princi serb Časlav u vendos si sundimtar i tokës serbe dhe bashkoi disa rajone serbe, duke u bërë sundimtari më i fuqishëm i dinastisë Vlastimirović.

Principata e Serbisë Кнежевина Србија Kneževina Srbija
Shekulli i 8-të–rr. 969
Emblema e prince Strojimir
Serbia gjatë sundimit të princit Vlastimir është paraqitur me ngjyrë kafe në këtë hartë të Evropës Juglindore në vitin 850.
Kryeqyteti	disa qytete
Gjuhët e zakonshme	Serbishtja e Vjetër
Besimi	Paganizmi sllav (para viteve 860) Krishterimi (rr. 870)
Qeveria
Lloji i qeverisjes	Monarkia
Princi (Knyaz)
• rr. 780	Višeslav (i njohur së pari me emër)
• 831–850	Vlastimir (i shquar)
• 850–891	Mutimir (krishteri i parë)
• 927–960	Časlav (i fundit)
Epoka historike	Mesjeta e hershme
• Themelimi	Shekulli i 8-të
• Aneksimi bizantin	rr. 969
Të dhëna të tjera
Kodi ISO 3166	RS
Paraprirë nga Pasuar nga Perandoria Bizantine Katenapati i Serbisë Duklja Principata e Madhe e Serbisë

Një proces i rëndësishëm gjatë kësaj periudhe ishte kristianizimi i serbëve, i cili përfundoi me vendosjen e krishterimit si shtet-fe në gjysmën e dytë të shekullit të 9-të dhe më pas me themelimin e eparkive (dioqezave) të para serbe. Principata u aneksua nga bizantinët në shek. 969–971 dhe sundoi si Katepanati i Ras. Informacioni kryesor i historisë së principatës dhe dinastisë Vlastimirović janë regjistruar në veprën historike bashkëkohore De Administrando Imperio (shkruar rreth viteve 948–949).

Prapavija

Sllavët (Sklavenoi) u vendosën në të gjithë Ballkanin gjatë shekujve 6 dhe 7, duke shënuar kështu fundin e sundimit të hershëm bizantin në ato rajone. Historia e principatës së hershme mesjetare serbe dhe e dinastisë Vlastimirović është regjistruar në veprën De Administrando Imperio (Mbi qeverisjen e Perandorisë, shkurt "DAI"), hartuar nga perandori bizantin Kostandin VII Porfirogjeni (s. 913–959). Vepra përmend sundimtarin e parë serb, pa emër (i njohur në mënyrë konvencionale si "Arhondi i Panjohur"), që udhëhoqi serbët e bardhë në Evropën juglindore dhe mori mbrojtjen e perandorit Herakliu (r. 610–641), përpara pushtimit bullgar (680). Sundimtari serb titullohej "Princi (arhond) i Serbisë" (αρχων Σερβλίας). DAI përmend se ky sundimtar u pasua nga një djalë, i ndjekur nga një nip, dhe historianët përgjithësisht pranojnë rrëfimet e DAI për pasardhjen e princave nga e njëjta familje, por emrat e tyre nuk dihen deri në ardhjen e Višeslav (rr. 780-800).

Rënia dhe pasojat

Artikulli kryesor: Katepanati i Serbisë

Pas vdekjes së Çasllavit shek. 960, pjesa e brendshme e Serbisë u aneksua nga bizantinët dhe u riorganizua si Katepanati i Ras, (971–976). Serbia humbi sundimin e saj të centralizuar dhe provincat u vunë sërish nën Perandorinë. Jovan Vladimir doli më vonë si sundimtar i Dukljes, një territor i vogël me qendër në Tivar në bregdetin e Adriatikut, si një vasal bizantin. Mbretëria e tij quhej Serbia, Dalmacia, Sklavonia, etj., dhe përfundimisht përfshinte shumë nga provincat detare, duke përfshirë Travunia dhe Zachlumia. Mbretëria e tij ndoshta shtrihej në brendësi të tokës për të përfshirë edhe disa pjesë të Zagorjes (në brendësi të Serbisë dhe Bosnjës). Pozicioni kryesor i Vladimirit ndaj fisnikëve të tjerë sllavë në zonë shpjegon pse Perandori Basil iu afrua atij për një aleancë anti-bullgare. Me duart e lidhura nga lufta në Anadoll, perandori Basil kërkoi aleatë për luftën e tij kundër Car Samuelit, i cili sundonte një perandori bullgare që shtrihej mbi Maqedoninë. Si hakmarrje, Samueli pushtoi Dukljen në vitin 997 dhe shtyu përmes Dalmacisë deri në qytetin e Zarës, duke përfshirë Bosnjën dhe Serbinë në mbretërinë e tij. Pasi mundi Vladimirin, Samueli e rivendosi atë si një princ vasal. Ne nuk e dimë se cila ishte lidhja e Vladimirit me princat e mëparshëm të Serbisë, apo me sundimtarët e Kroacisë - shumica e asaj që është shkruar në Kronikën e Priftit të Dukljes për gjenealogjinë e sundimtarëve dokleanë është mitologjike. Vladimiri u vra nga Vladislav, vëllai dhe pasardhësi i Samuelit, rreth vitit 1016 pas Krishtit. Anëtari i fundit i shquar i familjes së tij, xhaxhai i tij Dragimiri, u vra nga disa qytetarë vendas në Kotorr në vitin 1018. Po atë vit, bizantinët mundën bullgarët dhe me një goditje mjeshtërore rimorën pothuajse të gjithë Evropën Juglindore.

Qeveria

Sundimtari serb titullohej "Princi (arhond) i serbëve" (αρχων Σερβλίας) Në historiografinë serbe, titulli sllav knez (кнез) përdoret në vend të fjalës greke arhont (архонт). DAI përmend se fronin serb trashëgohet nga djali, pra i parëlinduri; pasardhësit e tij e pasuan, megjithëse emrat e tyre nuk dihen deri në ardhjen e Višeslav. Serbët në atë kohë ishin të organizuar në župe (njëjës župa), një konfederatë e komuniteteve të fshatit (përafërsisht ekuivalenti i një qarku), i kryesuar nga një župan vendas (një magjistrat ose guvernator); guvernatori ishte i trashëguar dhe župan i raportoi princit serb, të cilin ata ishin të detyruar ta ndihmonin në luftë.

Historiani B. Radojkoviq (1958) propozoi se Serbia ishte një "principatë e ndarë". Sipas tij, Višeslav mund të ishte një kryeushtarak (veliki vojvoda) i cili me kompaninë e tij mori të gjithë pushtetin në duart e tij dhe u kthye në një sundimtar të trashëguar, si Veliki župan; Në këtë mënyrë u krijua shteti i parë serb pas 150 vjetësh të jetuarit të përhershëm në atdheun e ri dhe ekzistencës së demokracisë ushtarake. Megjithatë, vepra e B. Radojkoviqit u diskreditua nga Sima Qirkoviq në vitin 1960.

Referime

• Ćirković, Sima (1960). "Критике и прикази: Разматрања о деоном владању и деоним кнежевинама". Istoriski glasnik (në serbisht). Društvo istoričara NR Srbije (1–2): 195–198. Arkivuar nga origjinali më 16 qershor 2016.
• Ćirković, Sima (2004). The Serbs (në anglisht). Malden: Blackwell Publishing.
• Curta, Florin (2001). The Making of the Slavs: History and Archaeology of the Lower Danube Region, c. 500–700 (në anglisht). Cambridge: Cambridge University Press.
• Curta, Florin (2006). Southeastern Europe in the Middle Ages, 500–1250 (në anglisht). Cambridge: Cambridge University Press.
• Hupchick, Dennis P. (2017). The Bulgarian-Byzantine Wars for Early Medieval Balkan Hegemony: Silver-Lined Skulls and Blinded Armies (në anglisht). New York: Springer.
• Ivanišević, Vujadin; Krsmanović, Bojana (2013). "Byzantine Seals from the Ras Fortress" (PDF). Зборник радова Византолошког института (në anglisht). 50 (1): 449–460.
• Fine, John Van Antwerp Jr. (1991) [1983]. The Early Medieval Balkans: A Critical Survey from the Sixth to the Late Twelfth Century (në anglisht). Ann Arbor, Michigan: University of Michigan Press.
• Janković, Đorđe (2004). "The Slavs in the 6th Century North Illyricum". Гласник Српског археолошког друштва (në anglisht). 20: 39–61.
• Krsmanović, Bojana (2008). The Byzantine Province in Change: On the Threshold Between the 10th and the 11th Century (në anglisht). Belgrade: Institute for Byzantine Studies.
• Moravcsik, Gyula, red. (1967) [1949]. Constantine Porphyrogenitus: De Administrando Imperio (në anglisht) (bot. 2nd revised). Washington D.C.: Dumbarton Oaks Center for Byzantine Studies.
• Nesbitt, John W.; Oikonomides, Nicolas, red. (1991). Catalogue of Byzantine Seals at Dumbarton Oaks and in the Fogg Museum of Art (në anglisht). Vëll. 1. Washington, D.C.: Dumbarton Oaks Research Library and Collection.
• Radojković, Borislav M. (1959) [1958]. "Разматрања о деоном владању и деоним кнежевинама". Istorijski časopis (në serbisht). Naučno delo. VIII.
• Špehar, Perica N. (2010). "By Their Fruit you will recognize them - Christianization of Serbia in Middle Ages". Tak więc po owocach poznacie ich (në anglisht). Poznań: Stowarzyszenie naukowe archeologów Polskich. fq. 203–220.
• Špehar, Perica N. (2015b). "(Dis)continuity of the Life in Late Antique Danubian Fortresses in Early Middle Ages: From Belgrade to the Confluence of the Timok River". Archaeology of the First Millennium A.D. (në anglisht). Vëll. 4. Brăila: Istros. fq. 329–350.
• Živković, Tibor (2010a). "Constantine Porphyrogenitus' Source on the Earliest History of the Croats and Serbs". Radovi Zavoda Za Hrvatsku Povijest U Zagrebu (në anglisht). 42: 117–131.
• Živković, Tibor (2008a). Forging unity: The South Slavs between East and West 550-1150 (në anglisht). Belgrade: The Institute of History, Čigoja štampa.