Wikipedia

Sulm paniku

periudhë e frikës së fortë
(Përcjellë nga Sulmi i panikut)


Sulmet e panikut janë periudha të papritura frike dhe shqetësimi intensiv që mund të përfshijnë rrahje zemre, djersitje, dhimbje gjoksi ose shqetësim në gjoks, gulçim, dridhje, marramendje, mpirje, konfuzion ose një ndjenjë të kërcënimit të afërt ose humbjes së kontrollit.[1][2] Në mënyrë tipike, simptomat arrijnë kulmin brenda dhjetë minutave nga fillimi dhe zgjasin përafërsisht 30 minuta, por kohëzgjatja mund të ndryshojë nga sekonda deri në orë.[3][4] Edhe pse ato mund të jenë jashtëzakonisht të frikshme dhe shqetësuese, vetë sulmet e panikut nuk janë të rrezikshme fizikisht.[5][6]

Sulm paniku
Një përshkrim i dikujt që përjeton një sulm paniku, i qetësuar nga një person tjetër.
SpecialitetPsikiatria
SimptomatPeriudhat e frikës intensive, palpitacionet, djersitje, dridhje, gulçim, mpirje
KomplikimetVetëlëndim, Vetëvrasje
FillimiMbi minuta
KohëzgjatjaSekonda deri në Orrë
Shkaktar(ë)Çrregullimi i panikut, çrregullimi i ankthit social, çrregullimi i stresit post-traumatik, përdorimi i drogës, depresioni, problemet mjekësore
Faktor rrezikuesPirja e duhanit, Stresi psikologjik
Metoda diagnoztifikuesePas përjashtimit të shkaqeve të tjera të mundshme
TrajtimiKëshillim, Mjekimi
MjekimiAntidepresivët
PrognozaZakonisht mirë
Shpeshtësia3% (EU), 11% (SHBA)

Tiparet thelbësore të sulmeve të panikut mbeten të pandryshuara, megjithëse terminologjia e komplikuar DSM-IV për përshkrimin e llojeve të ndryshme të sulmeve të panikut (dmth., të lidhura/të shkaktuara nga situata, të predispozuara për situatën dhe të papritura/të paparashikuara) zëvendësohet me termat sulme paniku të papritura dhe të pritshme. Sulmet e panikut funksionojnë si një shënues dhe faktor prognostik për ashpërsinë e diagnozës, ecurisë dhe komorbiditetit në një sërë çrregullimesh, duke përfshirë, por pa u kufizuar në çrregullimet e ankthit. Prandaj, sulmet e panikut mund të renditen si një specifikues që është i zbatueshëm për të gjitha çrregullimet DSM-5.[7]

Sulmet e panikut mund të ndodhin për shkak të disa çrregullimeve, duke përfshirë çrregullimin e panikut, çrregullimin e ankthit social, çrregullimin e stresit post-traumatik, çrregullimin e përdorimit të substancave, depresionin dhe problemet mjekësore.[8][9] Ato mund të shkaktohen ose të ndodhin papritur.[8] Pirja e duhanit, kafeina dhe stresi psikologjik rrisin rrezikun për të pasur një atak paniku.[8] Para diagnozës, duhen përjashtuar kushtet që prodhojnë simptoma të ngjashme, të tilla si hipertiroidizmi, hiperparatiroidizmi, sëmundjet e zemrës, sëmundjet e mushkërive, përdorimi i drogës dhe disautonomia.[8][10]

Trajtimi i sulmeve të panikut duhet të drejtohet në shkakun themelor.[11] Në ato me sulme të shpeshta, mund të përdoren këshilla ose medikamente.[12] Trajnimi i frymëmarrjes dhe teknikat e relaksimit të muskujve gjithashtu mund të ndihmojnë. [13] Të prekurit janë në rrezik më të lartë për vetëvrasje.[14]

Në Evropë, rreth 3% e popullsisë ka një sulm paniku në një vit të caktuar, ndërsa në Shtetet e Bashkuara ato prekin rreth 11%.[15] Ato janë më të zakonshme tek femrat sesa tek meshkujt.[15] Ato shpesh fillojnë gjatë pubertetit ose në moshë madhore të hershme.[15] Fëmijët dhe të moshuarit preken më rrallë.[15]

Shenjat dhe simptomat

Redakto

Njerëzit me sulme paniku shpesh raportojnë një frikë nga vdekja ose sulm në zemër, shikim të ndezur ose shqetësime të tjera vizuale, dobësi ose vjellje, mpirje në të gjithë trupin, gulçim dhe hiperventilim ose humbje të kontrollit të trupit.[16] Disa njerëz përjetojnë gjithashtu shikimin e tunelit, kryesisht për shkak të rrjedhës së gjakut duke e lënë kokën në pjesë më kritike të trupit në mbrojtje. Këto ndjenja mund të provokojnë një nxitje të fortë për t'u arratisur ose për të ikur nga vendi ku filloi sulmi (pasojë e " përgjigjes lufto-ose-ik ", në të cilën hormoni që shkakton këtë përgjigje lëshohet në sasi të konsiderueshme). Kjo përgjigje e mbush trupin me hormone, veçanërisht epinefrinë (adrenalinë), të cilat e ndihmojnë atë në mbrojtjen kundër dëmtimit.[17]

Një sulm paniku mund të rezultojë kur rregullimi i lart nga sistemi nervor simpatik (SNS) nuk moderohet nga sistemi nervor parasimpatik (PNS). Simptomat më të zakonshme përfshijnë dridhje, dispne ( gulçim ), rrahje zemre, dhimbje gjoksi (ose shtrëngim në gjoks), ndezje të nxehta, ndezje të ftohta, ndjesi djegieje (veçanërisht në zonën e fytyrës ose qafës), djersitje, vjellje, marramendje (ose marramendje e lehtë), Mendjelehtësi, kokëfortësim(koka e rëndë), hiperventilim, parestezi (ndjesi shpimi gjilpërash), ndjesi mbytjeje, vështirësi në lëvizje, depersonalizim dhe/ose derealizim .[18] Këto simptoma fizike interpretohen me alarm tek njerëzit e prirur për sulme paniku. Kjo rezulton në rritjen e ankthit dhe formon një lak reagimi pozitiv.[19]

Frymëmarrja dhe dhimbja e gjoksit janë simptomat mbizotëruese. Shumë njerëz që përjetojnë një sulm paniku gabimisht ia atribuojnë ato një ataku në zemër dhe kështu kërkojnë trajtim në një dhomë urgjence.[20] Për shkak se dhimbja e gjoksit dhe gulçimi janë simptoma karakteristike të sëmundjeve kardiovaskulare, duke përfshirë anginë të paqëndrueshme dhe infarkt miokardi (sulm në zemër), duhet të kryhet një diagnozë e përjashtimit (përjashtimi i kushteve të tjera) përpara se të diagnostikohet një atak paniku. Është veçanërisht e rëndësishme ta bëni këtë për njerëzit, shëndeti mendor dhe shëndeti i zemrës së të cilëve nuk dihen. Kjo mund të bëhet duke përdorur një elektrokardiogram dhe vlerësime të shëndetit mendor.

Sulmet e panikut dallohen nga format e tjera të ankthit për nga intensiteti dhe natyra e tyre e papritur, episodike.[21] Ato shpesh përjetohen në lidhje me çrregullime ankthi dhe kushte të tjera psikologjike, megjithëse sulmet e panikut në përgjithësi nuk janë tregues të një çrregullimi mendor .

Shkaqet

Redakto

Ka shkaqe afatgjata, biologjike, mjedisore dhe sociale të sulmeve të panikut. Në vitin 1993, Fava et al. propozoi një metodë skenike për të kuptuar origjinën e çrregullimeve. Faza e parë në zhvillimin e një çrregullimi përfshin faktorë predispozues, si gjenetika, personaliteti dhe mungesa e mirëqenies.[22] Çrregullimi i panikut shpesh shfaqet në moshën e rritur, megjithëse mund të shfaqet në çdo moshë. Ndodh më shpesh tek femrat dhe më shpesh tek personat me inteligjencë mbi mesataren.[23][24] Studime të ndryshme të binjakëve ku një binjak identik ka një çrregullim ankthi kanë raportuar një incidencë të lartë që binjaku tjetër të ketë gjithashtu një diagnozë të çrregullimit të ankthit.[25]

Shkaqet biologjike mund të përfshijnë çrregullimin obsesiv-kompulsiv, sindromën e takikardisë ortostatike posturale, çrregullimin e stresit post-traumatik, hipogliceminë, hipertiroidizmin, sëmundjen e Wilson-it, prolapsin e valvulës mitrale, feokromocitoma dhe shqetësimet e veshit të brendshëm ( labirintiti ). Çrregullimi i sistemit të norepinefrinës në locus coeruleus, një zonë e trungut të trurit, është lidhur me sulmet e panikut.[26]

Njerëzit shpesh do të përjetojnë sulme paniku si rezultat i drejtpërdrejtë i ekspozimit ndaj një objekti/situate për të cilën ata kanë fobi. Sulmet e panikut gjithashtu mund të lidhen me situatën kur situata të caktuara shoqërohen me panik për shkak të përjetimit të mëparshëm të një sulmi në atë situatë të veçantë. Njerëzit gjithashtu mund të kenë një predispozitë njohëse ose të sjelljes për të pasur sulme paniku në situata të caktuara.Çrregullimi i përgjithësuar i ankthit - Një studim binjak i arkitekturës gjenetike, shoqatës së gjerë të gjenomit dhe shprehjes diferenciale të gjenit.

Disa nga shkaqet ruajtëse përfshijnë shmangien e situatave ose mjediseve që provokojnë panik, vetë-biseda ankthi/negativ (të menduarit "çfarë-nëse"), besimet e gabuara ("këto simptoma janë të dëmshme dhe/ose të rrezikshme") dhe ndjenja të fshehura.

Sindroma e hiperventilimit mund të ndodhë kur një person merr frymë nga gjoksi, gjë që mund të çojë në mbi-frymëmarrje (nxjerrja e tepërt e dioksidit të karbonit që lidhet me sasinë e oksigjenit në qarkullimin e gjakut). Sindroma e hiperventilimit mund të shkaktojë alkalozë respiratore dhe hipokapni.Kjo sindromë shpesh përfshin edhe frymëmarrje të theksuara nga goja. Kjo shkakton një grup simptomash, duke përfshirë rrahje të shpejta të zemrës, marramendje, të cilat mund të shkaktojnë sulme paniku.[27]

Sulmet e panikut mund të shkaktohen edhe nga substanca. Ndërprerja ose reduktimi i dukshëm i dozës së një substance të tillë si një ilaç ( tërheqja e drogës ), për shembull, një antidepresant ( sindromi i ndërprerjes së antidepresantëve ), mund të shkaktojë një sulm paniku. Sipas Letrës së Shëndetit Mendor të Harvardit, "efektet anësore më të zakonshme të raportuara të pirjes së duhanit të marihuanës janë ankthi dhe sulmet e panikut . Studimet raportojnë se rreth 20% deri në 30% e përdoruesve rekreativë përjetojnë probleme të tilla pas pirjes së marihuanës."[28] Pirja e duhanit është një tjetër substancë që është lidhur me sulmet e panikut. [29]

Një emërues i përbashkët i qasjeve aktuale psikiatrike ndaj çrregullimit të panikut është se nuk ekziston asnjë rrezik real dhe ankthi i personit është i papërshtatshëm. [30]

Çrregullim paniku

Redakto
Artikulli kryesor: Çrregullimi panikut


Njerëzit që kanë sulme të përsëritura, të vazhdueshme ose ndjejnë ankth të rëndë për të pasur një sulm tjetër, thuhet se kanë çrregullime paniku. Çrregullimi i panikut është jashtëzakonisht i ndryshëm nga llojet e tjera të çrregullimeve të ankthit në atë që sulmet e panikut shpesh janë të papritura dhe të paprovokuara.[31] Megjithatë, sulmet e panikut të përjetuara nga ata me çrregullim paniku mund të lidhen ose të rriten nga vende ose situata të caktuara, duke e bërë jetën e përditshme të vështirë. [32]

Agorafobia

Redakto
Artikuj kryesore: Agorafobia

Agorafobia është një çrregullim ankthi që përbëhet kryesisht nga frika e përjetimit të një situate të vështirë ose të sikletshme nga e cila i prekuri nuk mund të shpëtojë. Sulmet e panikut zakonisht lidhen me agorafobinë. Njerëzit me agorafobi të rëndë mund të mbyllen në shtëpitë e tyre, duke përjetuar vështirësi për të udhëtuar nga ky "vend i sigurt".[33] Fjala "agorafobi" vjen nga fjalët greke agora (αγορά) dhe Phobos (φόβος), termi "agora" i referohet qendrës së qytetit në një qytet të lashtë grek. Në Japoni, njerëzit që shfaqin agorafobi ekstreme deri në atë pikë sa nuk dëshirojnë ose nuk mund të largohen nga shtëpitë e tyre quhen Hikikomori. [34] Fenomeni në përgjithësi njihet me të njëjtin emër dhe vlerësohet se rreth gjysmë milioni të rinj japonezë janë Hikikomori.[35]

Njerëzit që kanë pasur një sulm paniku në situata të caktuara mund të zhvillojnë fobi nga këto situata dhe të fillojnë t'i shmangin ato. Përfundimisht, modeli i shmangies dhe niveli i ankthit për një sulm tjetër mund të arrijë në pikën ku individët me çrregullim paniku nuk janë në gjendje të drejtojnë makinën apo edhe të dalin nga shtëpia. Në këtë fazë, personi thuhet se ka çrregullim paniku me agorafobi.[36]

I nxitur në mënyrë eksperimentale

Redakto

Simptomat e sulmit të panikut mund të shkaktohen eksperimentalisht në laborator me mjete të ndryshme. Midis tyre, për qëllime kërkimore, duke administruar një injeksion bolus të neuropeptidit kolecistokininë-tetrapeptid (CCK-4).[37] Janë studiuar eksperimentalisht modele të ndryshme kafshësh për sulme të panikut. [38]

Mosbalancimi i neurotransmetuesve

Redakto

Shumë neurotransmetues preken kur trupi është nën stres dhe ankth të shtuar që shoqëron një sulm paniku. Disa përfshijnë serotoninën, GABA (acidin gama-aminobutirik), dopaminën, norepinefrinën dhe glutamatin. Megjithatë, nevojiten më shumë kërkime se si këta neurotransmetues ndërveprojnë me njëri-tjetrin gjatë një sulmi paniku për të bërë ndonjë përfundim të fortë.

Një rritje e serotoninës në rrugë të caktuara të trurit duket se lidhet me ankthin e reduktuar. Më shumë prova që sugjerojnë se serotonina luan një rol në ankth është se njerëzit që marrin SSRI priren të ndiejnë një reduktim të ankthit kur truri i tyre ka më shumë serotonin në dispozicion për t'u përdorur. [39]

Neurotransmetuesi kryesor frenues në sistemin nervor qendror (CNS) është GABA. Shumica e rrugëve që përdorin GABA kanë tendencë të reduktojnë ankthin menjëherë. [40]

Roli i dopaminës në ankth nuk është kuptuar mirë. Disa medikamente antipsikotike që ndikojnë në prodhimin e dopaminës janë provuar se trajtojnë ankthin. Megjithatë, kjo mund t'i atribuohet tendencës së dopaminës për të rritur ndjenjat e vetë-efikasitetit dhe besimit, gjë që në mënyrë indirekte redukton ankthin.[41]

Shumë simptoma fizike të ankthit, të tilla si rrahjet e shpejta të zemrës dhe dridhjet e duarve, rregullohen nga norepinefrina. Barnat që kundërshtojnë efektin e norepinefrinës mund të jenë efektive në reduktimin e simptomave fizike të një sulmi paniku.[42] Megjithatë, disa barna që rrisin nivelet e norepinefrinës 'në sfond' si triciklikët dhe SNRI janë efektive për trajtimin afatgjatë të sulmeve të panikut, ndoshta duke zbutur pikat e norepinefrinës që lidhen me sulmet e panikut. [43]

Për shkak se glutamati është neurotransmetuesi kryesor ngacmues i përfshirë në sistemin nervor qendror (CNS), ai mund të gjendet pothuajse në çdo rrugë nervore në trup. Glutamati ka të ngjarë të përfshihet në kushtëzimin, i cili është procesi me të cilin formohen frika të caktuara, dhe zhdukja, që është eliminimi i atyre frikës. [44]

Patofiziologjia

Redakto

Simptomat e një sulmi paniku mund të bëjnë që personi të ndiejë se trupi i tij po dështon. Simptomat mund të kuptohen si më poshtë. Së pari, ka shpesh fillimin e papritur të frikës me pak stimul provokues. Kjo çon në një çlirim të adrenalinës (epinefrinë) e cila sjell përgjigjen luftoni ose ikni kur trupi përgatitet për aktivitet të rëndë fizik. Kjo çon në një rritje të rrahjeve të zemrës ( takikardi ), frymëmarrje të shpejtë ( hiperventilim ) që mund të perceptohet si gulçim ( dispne ) dhe djersitje. Për shkak se aktiviteti i fortë ndodh rrallë, hiperventilimi çon në një rënie të niveleve të dioksidit të karbonit në mushkëri dhe më pas në gjak. Kjo çon në ndryshime në pH të gjakut ( alkaloza respiratore ose hipokapni), duke shkaktuar acidozë metabolike kompensuese, duke aktivizuar mekanizmat kemosensues që përkthejnë këtë ndryshim të pH në përgjigje autonome dhe respiratore.[45][46]

Për më tepër, kjo hipokapni dhe çlirimi i adrenalinës gjatë një ataku paniku shkaktojnë vazokonstriksion duke rezultuar në rrjedhje paksa më të vogël të gjakut në kokë, gjë që shkakton marramendje[47][48] Një sulm paniku mund të shkaktojë që sheqeri në gjak të largohet nga truri dhe drejt muskujve kryesorë. Neuroimazhimi sugjeron aktivitet të shtuar në rajonet e amigdalës, talamusit, hipotalamusit dhe trungut të trurit, duke përfshirë grinë periaqueduktale, bërthamën parabrakiale dhe Locus coeruleus.[49] Në veçanti, amigdala është sugjeruar të ketë një rol kritik. Kombinimi i rritjes së aktivitetit në amigdalën (qendrën e frikës) dhe trungun e trurit së bashku me uljen e rrjedhjes së gjakut dhe sheqerit në gjak në tru mund të çojë në ulje të aktivitetit në rajonin e korteksit parafrontal (PFC) të trurit.[50] Ka prova që të kesh një çrregullim ankthi rrit rrezikun e sëmundjeve kardiovaskulare (CVD).[51] Të prekurit kanë gjithashtu një ulje të ndryshueshmërisë së rrahjeve të zemrës.[51]

Diagnoza

Redakto

Sipas DSM-5 një sulm paniku është pjesë e klasës diagnostike të çrregullimeve të ankthit.Ai nuk konsiderohet një çrregullim specifik më vete, me simptomat e një ataku paniku të konsideruar si karakteristika të një çrregullimi tjetër gjatë të cilit ndodh sulmi i panikut.[52] Kriteret e DSM-5 për një sulm paniku përkufizohen si " një rritje e menjëhershme e frikës intensive ose shqetësimit intensiv që arrin kulmin brenda disa minutave dhe gjatë së cilës kohë ndodhin katër ose më shumë nga simptomat e mëposhtme":

  • Palpitacione dhe/ose rrahje të përshpejtuara të zemrës
  • Djersitje
  • Dridhje
  • Ndjesitë e gulçimit ose mbytjes
  • Ndjenja e mbytjes
  • Dhimbje ose parehati në gjoks
  • Nauze ose shqetësim abdominal
  • Ndjenja e marramendjes, e paqëndrueshmërisë, kokë e rëndë ose të fikët
  • Derealizimi (ndjenjat e jorealitetit) ose depersonalizimi (të qenit i shkëputur nga vetja)
  • Frika nga humbja e kontrollit ose çmenduria
  • Ndjenja e kërcënimit të afërt
  • Parestezia (mpirje ose ndjesi shpimi gjilpërash)
  • Të dridhura ose ndjesi nxehtësie

Në DSM-5, mund të shihen simptoma specifike të kulturës (p.sh. tringëllimë në veshët, dhimbje në qafë, dhimbje koke dhe ulërima ose të qara të pakontrollueshme). Simptoma të tilla nuk duhet të llogariten si një nga katër simptomat e kërkuara.

Disa ose të gjitha këto simptoma mund të gjenden në prani të një feokromocitome.

Mjetet e shqyrtimit të tilla si shkalla e ashpërsisë së çrregullimit të panikut mund të përdoren për të zbuluar rastet e mundshme të çrregullimit dhe për të sugjeruar nevojën për një vlerësim formal diagnostik.[53] [54]

Mjekimi

Redakto

Çrregullimi i panikut zakonisht trajtohet në mënyrë efektive me një sërë ndërhyrjesh, duke përfshirë terapi psikologjike dhe mjekim.[55] [56] Terapia kognitive-sjellëse ka efektin më të plotë dhe më të gjatë, e ndjekur nga frenuesit specifikë selektivë të rimarrjes së serotoninës.[57] Një përmbledhje e vitit 2009 gjeti rezultate pozitive nga terapia dhe mjekimi dhe një rezultat shumë më i mirë kur të dyja u kombinuan.[58]

Ndryshimet e stilit të jetesës

Redakto

Kafeina mund të shkaktojë ose përkeqësojë ankthin e panikut. Ankthi mund të rritet përkohësisht gjatë tërheqjes nga kafeina dhe droga të tjera të ndryshme.[59]

Ushtrimet aerobike të shtuara dhe të regjimentuara si vrapimi është treguar të kenë një efekt pozitiv në luftimin e ankthit të panikut. Ka prova që sugjerojnë se ky efekt lidhet me çlirimin e endorfinës të shkaktuar nga ushtrimet dhe reduktimin e mëvonshëm të kortizolit të hormonit të stresit.

Mbetet një shans që simptomat e panikut të shkaktohen ose të përkeqësohen për shkak të rritjes së ritmit të frymëmarrjes që ndodh gjatë ushtrimeve aerobike. Kjo shkallë e rritur e frymëmarrjes mund të çojë në sindromën e hiperventilimit, e cila imiton simptomat e një ataku kardiak, duke shkaktuar kështu një atak paniku.[60] Përfitimet e përfshirjes së një regjimi ushtrimesh kanë treguar rezultatet më të mira kur ritmi në përputhje me rrethanat.[61]

Meditimi mund të jetë gjithashtu i dobishëm në trajtimin e çrregullimeve të panikut.[62]

Teknikat e relaksimit të muskujve janë të dobishme për disa individë. Këto mund të mësohen duke përdorur regjistrime, video ose libra. Ndërsa relaksimi i muskujve ka rezultuar të jetë më pak efektiv sesa terapitë njohëse-sjellëse në provat e kontrolluara, shumë njerëz ende gjejnë të paktën lehtësim të përkohshëm nga relaksimi i muskujve.

Ushtrime të frymëmarrjes

Redakto

Në shumicën dërrmuese të rasteve, përfshihet hiperventilimi, duke përkeqësuar efektet e sulmit të panikut. Ushtrimi i rikualifikimit të frymëmarrjes ndihmon në ribalancimin e niveleve të oksigjenit dhe CO2 në gjak. [63]

David D. Burns rekomandon ushtrime të frymëmarrjes për ata me ankth. Një ushtrim i tillë i frymëmarrjes është një numërim 5-2-5. Duke përdorur stomakun (ose diafragmën) - dhe jo gjoksin - thithni (ndjeni stomakun të dalë jashtë, në krahasim me zgjerimin e gjoksit) për 5 sekonda. Me arritjen e pikës maksimale të thithjes, mbajeni frymën për 2 sekonda. Më pas nxirreni ngadalë, mbi 5 sekonda. Përsëriteni këtë cikël dy herë dhe më pas merrni frymë 'normalisht' për 5 cikle (1 cikël = 1 frymëmarrje + 1 frymë). Çështja është të përqendroheni në frymëmarrje dhe të relaksoni ritmin e zemrës. Frymëmarrja e rregullt diafragmatike mund të arrihet duke zgjatur frymëmarrjen duke numëruar ose gumëzhitur. [64]

Megjithëse frymëmarrja në një qese letre ishte një rekomandim i zakonshëm për trajtimin afatshkurtër të simptomave të një ataku akut paniku, është kritikuar si inferiore ndaj frymëmarrjes së matur, duke përkeqësuar potencialisht sulmin e panikut dhe ndoshta duke reduktuar oksigjenin e nevojshëm në gjak. Ndërsa teknika e qeseve prej letre rrit dioksidin e nevojshëm të karbonit dhe kështu redukton simptomat, ajo mund të ulë jashtëzakonisht nivelet e oksigjenit në qarkullimin e gjakut.

Kapnometria, e cila siguron nivele të CO2 të nxjerra, mund të ndihmojë në drejtimin e frymëmarrjes.<

Terapia

Redakto

Sipas Shoqatës Amerikane të Psikologjisë, "shumica e specialistëve pajtohen se një kombinim i terapive njohëse dhe të sjelljes janë trajtimi më i mirë për çrregullimin e panikut. Mjekimet mund të jenë gjithashtu të përshtatshme në disa raste." [65] Pjesa e parë e terapisë është kryesisht informative; shumë njerëz ndihmohen shumë thjesht duke kuptuar saktësisht se çfarë është çrregullimi i panikut dhe sa të tjerë e përjetojnë atë. Shumë njerëz me çrregullim paniku janë të shqetësuar se sulmet e tyre të panikut do të thotë se ata "po çmenden" ose se paniku mund të shkaktojë një atak në zemër. Ristrukturimi kognitiv i ndihmon njerëzit t'i zëvendësojnë ato mendime me mënyra më realiste dhe pozitive të shikimit të sulmeve.[66] Sjellja shmangëse është një nga aspektet kryesore që parandalon funksionimin e shëndetshëm të personave me sulme të shpeshta paniku.[67] Terapia e ekspozimit, [68] e cila përfshin konfrontim të përsëritur dhe të zgjatur me situata të frikshme dhe ndjesi trupore, ndihmon në dobësimin e përgjigjeve të ankthit ndaj stimujve të jashtëm dhe të brendshëm që shkaktojnë panik dhe përforcon mënyrat realiste të shikimit të simptomave të panikut.

Në qasjet psikoanalitike të nivelit më të thellë, në veçanti teoria e marrëdhënieve të objekteve, sulmet e panikut shpesh shoqërohen me ndarje (psikologji), pozicione paranojake-skizoide dhe depresive dhe ankth paranojak. Ata shpesh zbulohen të jenë shoqërues me çrregullimin e personalitetit kufitar dhe abuzimin seksual të fëmijëve . Ankthi paranojak mund të arrijë nivelin e një gjendje ankthi persekutues.[69]

Ka pasur një meta-analizë të komorbiditetit të çrregullimeve të panikut dhe agorafobisë. Ai përdorte terapi ekspozimi për të trajtuar pacientët gjatë një periudhe. Qindra pacientë u përdorën në këto studime dhe të gjithë plotësonin kriteret DSM-IV për të dyja këto çrregullime. [70] Rezultati ishte se tridhjetë e dy përqind e pacientëve patën një episod paniku pas trajtimit. Ata arritën në përfundimin se përdorimi i terapisë së ekspozimit ka një efikasitet të qëndrueshëm për një klient që jeton me një çrregullim paniku dhe agorafobi. [70]

Efikasiteti i trajtimit me terapi grupore ndaj terapisë individuale konvencionale për njerëzit me çrregullime paniku me ose pa agorafobi duket i ngjashëm. [71]

Mjekimi

Redakto

Opsionet e mjekimit për sulmet e panikut zakonisht përfshijnë benzodiazepinat dhe ilaqet kundër depresionit. Benzodiazepinat përshkruhen më rrallë për shkak të efekteve të tyre të mundshme anësore, të tilla si varësia, lodhja, fjalimi i paqartë dhe humbja e kujtesës. Trajtimet antidepresive për sulmet e panikut përfshijnë frenuesit selektivë të rimarrjes së serotoninës ( SSRIs ), frenuesit e rimarrjes së serotoninës noradrenalinës ( SNRIs ), ilaqet kundër depresionit triciklik (TCAs) dhe frenuesit MAO (MAOIs). SSRI-të në veçanti priren të jenë trajtimi i parë medikamentoz i përdorur për të trajtuar sulmet e panikut. Frenuesit selektivë të rimarrjes së serotoninës (SSRIs) dhe antidepresantët triciklikë duken të ngjashëm për efikasitetin afatshkurtër. [72]

SSRI-të mbartin një rrezik relativisht të ulët pasi ato nuk shoqërohen me shumë tolerancë ose varësi dhe janë të vështira për t'u mbidozuar. TCA-të janë të ngjashme me SSRI-të në avantazhet e tyre të shumta, por vijnë me efekte anësore më të zakonshme, si shtimi i peshës dhe shqetësimet njohëse. Ato janë gjithashtu më të lehta për t'u mbidozuar. MAOI sugjerohen përgjithësisht për pacientët që nuk i janë përgjigjur formave të tjera të trajtimit. [73]

Ndërsa përdorimi i barnave në trajtimin e sulmeve të panikut mund të jetë shumë i suksesshëm, përgjithësisht rekomandohet që njerëzit të jenë gjithashtu në një formë terapie, siç është terapia kognitive-sjellëse. Trajtimet me ilaçe zakonisht përdoren gjatë gjithë kohëzgjatjes së simptomave të sulmit paniku dhe ndërpriten pasi pacienti të ketë qenë pa simptoma për të paktën gjashtë muaj. Zakonisht është më e sigurta të tërhiqeni nga këto barna gradualisht gjatë marrjes së terapisë.[74] Ndërsa trajtimi me ilaçe duket premtues për fëmijët dhe adoleshentët, ata janë në një rrezik të shtuar të vetëvrasjes gjatë marrjes së këtyre medikamenteve dhe mirëqenia e tyre duhet të monitorohet nga afër.[75]

Prognoza

Redakto

Përafërsisht një e treta janë rezistente ndaj trajtimit. [76] Këta njerëz vazhdojnë të kenë sulme paniku dhe simptoma të tjera të çrregullimit të panikut pas marrjes së trajtimit. [76]

Shumë njerëz që trajtohen për sulme paniku fillojnë të përjetojnë sulme me simptoma të kufizuara . Këto sulme paniku janë më pak gjithëpërfshirëse, me më pak se katër simptoma trupore. [17]

Nuk është e pazakontë të përjetoni vetëm një ose dy simptoma në të njëjtën kohë, të tilla si dridhjet në këmbë, gulçim ose një valë intensive nxehtësie që udhëton në trup, e cila nuk është e ngjashme me ndezjet e nxehta për shkak të mungesës së estrogjenit. Disa simptoma, të tilla si dridhjet në këmbë, janë mjaft të ndryshme nga çdo ndjesi normale që tregojnë një çrregullim paniku. Simptoma të tjera në listë mund të ndodhin te njerëzit që mund të kenë ose jo çrregullim paniku. Çrregullimi i panikut nuk kërkon që katër ose më shumë simptoma të jenë të pranishme në të njëjtën kohë. Paniku pa shkak dhe rrahjet e shpejta të zemrës janë të mjaftueshme për të treguar një sulm paniku.[17]

Epidemiologjia

Redakto

Në Evropë, rreth 3% e popullsisë ka një sulm paniku në një vit të caktuar, ndërsa në Shtetet e Bashkuara ato prekin rreth 11%. [77] Ato janë më të zakonshme tek femrat sesa tek meshkujt. [77] Ato shpesh fillojnë gjatë pubertetit ose në moshën e hershme të rritur. [77] Fëmijët dhe të moshuarit preken më rrallë. [77] Një meta-analizë u krye mbi të dhënat e mbledhura rreth studimeve të binjakëve dhe studimeve familjare mbi lidhjen midis gjeneve dhe çrregullimit të panikut. Studiuesit gjithashtu shqyrtuan mundësinë e një lidhjeje me fobitë, çrregullimin obsesiv-kompulsiv (OCD) dhe çrregullimin e ankthit të përgjithësuar. Studiuesit përdorën një bazë të dhënash të quajtur MEDLINE për të grumbulluar të dhënat e tyre. [78] Rezultatet dolën në përfundimin se çrregullimet e sipërpërmendura kanë një komponent gjenetik dhe trashëgohen ose kalojnë përmes gjeneve. Për jo-fobitë, gjasat për të trashëguar janë 30-40%, dhe për fobitë, 50-60%. [78]

Shiko më shumë

Redakto

Referime

Redakto
  1. ^ "Anxiety disorders" [Çrregullimet e ankthit]. NIMH (në anglisht). mars 2016. Arkivuar nga origjinali më 29 shtator 2016. Marrë më 1 tetor 2016.
  2. ^ Lo, Yu-Chi; Chen, Hsi-Han (maj 2020). "Shiau-Shian Huang Panic Disorder Correlates with the Risk for Sexual Dysfunction" [Çrregullimi i panikut Shiau-Shian Huang lidhet me rrezikun për mosfunksionim seksual]. Journal of Psychiatric Practice (në anglisht). 26 (3): 185–200. doi:10.1097/PRA.0000000000000460. PMID 32421290.
  3. ^ Bandelow, Borwin; Domschke, Katharina; Baldwin, David (2013). Çrregullimi i panikut dhe Agorafobia (në anglisht). OUP Oxford. fq. Chapter 1. ISBN 978-0-19-100426-1. Arkivuar nga origjinali më 20 dhjetor 2016.
  4. ^ Smith, Melinda; Robinson, Lawrence; Segal, Jeanne. "Panic Attacks and Panic Disorder" [Sulmet e panikut dhe çrregullimet e panikut]. HelpGuide (në anglisht). Marrë më 2021-07-06.
  5. ^ Geddes, John; Price, Jonathan; McKnight, Rebecca (2012). Psikiatria (në anglisht). OUP Oxford. fq. 298. ISBN 978-0-19-923396-0. Arkivuar nga origjinali më 4 tetor 2016.
  6. ^ Ghadri, Jelena-Rima; Wittstein, Ilan Shor; Prasad, Abhiram; Sharkey, Scott; Dote, Keigo; Akashi, Yoshihiro John; Cammann, Victoria Lucia; Crea, Filippo; Galiuto, Leonarda; Desmet, Walter; Yoshida, Tetsuro; Manfredini, Roberto; Eitel, Ingo; Kosuge, Masami; Nef, Holger M (7 qershor 2018). "International Expert Consensus Document on Takotsubo Syndrome (Part I): Clinical Characteristics, Diagnostic Criteria, and Pathophysiology" [Dokumenti konsensus ndërkombëtar i ekspertëve mbi sindromën Takotsubo (Pjesa I): Karakteristikat klinike, kriteret diagnostike dhe patofiziologjia]. European Heart Journal (në anglisht). 39 (22): 2032–2046. doi:10.1093/eurheartj/ehy076. PMC 5991216. PMID 29850871.
  7. ^ American Psychiatric Association, American Psychiatric Association. "Changes to the DSM-V to the DSM-V-TR" [Ndryshimet në DSM-V në DSM-V-TR] (PDF). Changes to the DSM V to DSM V-TR (në anglisht). Marrë më 22 mars 2022.
  8. ^ a b c d American Psychiatric Association (2013), Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (5th ed.) [Manuali Diagnostik dhe Statistikor i Çrregullimeve Mendore (Botimi i 5-të)] (në anglisht), Arlington: American Psychiatric Publishing, fq. 214–217, ISBN 978-0-89042-555-8
  9. ^ Craske, Michelle G; Stein, Murray B (dhjetor 2016). "Anxiety" [Ankthi]. The Lancet (në anglisht). 388 (10063): 3048–3059. doi:10.1016/S0140-6736(16)30381-6. PMID 27349358.
  10. ^ Stewart, Julian M.; Pianosi, Paul; Shaban, Mohamed A.; Terilli, Courtney; Svistunova, Maria; Visintainer, Paul; Medow, Marvin S. (2018-11-01). "Hemodynamic characteristics of postural hyperventilation: POTS with hyperventilation versus panic versus voluntary hyperventilation" [Karakteristikat hemodinamike të hiperventilimit postural: POTS me hiperventilim kundrejt panikut kundrejt hiperventilimit vullnetar]. Journal of Applied Physiology (në anglisht). 125 (5): 1396–1403. doi:10.1152/japplphysiol.00377.2018. ISSN 8750-7587. PMC 6442665. PMID 30138078.
  11. ^ Geddes, John; Price, Jonathan; McKnight, Rebecca (2012). Psychiatry (në anglisht). OUP Oxford. fq. 298. ISBN 978-0-19-923396-0. Arkivuar nga origjinali më 4 tetor 2016.
  12. ^ "Panic Disorder: When Fear Overwhelms" [Çrregullimi i panikut: Kur frika pushton]. NIMH (në anglisht). 2022. Marrë më 18 mars 2022.
  13. ^ Roth, Walton T. (janar 2010). "Diversity of effective treatments of panic attacks: what do they have in common?" [Shumëllojshmëria e trajtimeve efektive të sulmeve të panikut: çfarë kanë të përbashkët?]. Depression and Anxiety (në anglisht). 27 (1): 5–11. doi:10.1002/da.20601. PMID 20049938.
  14. ^ American Psychiatric Association (2013), Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (5th ed.) [Manuali Diagnostik dhe Statistikor i Çrregullimeve Mendore (Botimi i 5-të)] (në anglisht), Arlington: American Psychiatric Publishing, fq. 214–217, ISBN 978-0-89042-555-8
  15. ^ a b c d American Psychiatric Association (2013), Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (5th ed.) [Manuali Diagnostik dhe Statistikor i Çrregullimeve Mendore (Botimi i 5-të)] (në anglisht), Arlington: American Psychiatric Publishing, fq. 214–217, ISBN 978-0-89042-555-8
  16. ^ "Symptoms and causes - Mayo Clinic" [Simptomat dhe shkaqet]. www.mayoclinic.org (në anglisht). Marrë më 2022-03-17.
  17. ^ a b c Bourne, E. (2005). The Anxiety and Phobia Workbook, 4th Edition: New Harbinger Press.
  18. ^ "Panic disorder: MedlinePlus Medical Encyclopedia". medlineplus.gov (në anglisht). Marrë më 2022-03-14.
  19. ^ Klerman, Gerald L.; Hirschfeld, Robert M. A.; Weissman, Myrna M. (1993). Panic Anxiety and Its Treatments: Report of the World Psychiatric Association Presidential Educational Program Task Force [Ankthi i panikut dhe trajtimet e tij: Raporti i Task Forcës së Programit Arsimor Presidencial të Shoqatës Botërore të Psikiatrisë] (në anglisht). American Psychiatric Association. fq. 44. ISBN 978-0-88048-684-2.
  20. ^ "Panic Disorder | Anxiety and Depression". adaa.org (në anglisht). Marrë më 2023-03-12.
  21. ^ Bourne, E. (2005). The Anxiety and Phobia Workbook, 4th Edition: New Harbinger Press.
  22. ^ Cosci, Fiammetta (qershor 2012). "The psychological development of panic disorder: implications for neurobiology and treatment" [Zhvillimi psikologjik i çrregullimit të panikut: implikimet për neurobiologjinë dhe trajtimin]. Revista Brasileira de Psiquiatria (në anglisht). 34: S09–S31. doi:10.1590/s1516-44462012000500003. PMID 22729447.
  23. ^ Marquardt, David Z. Hambrick, Madeline. "Bad News for the Highly Intelligent". Scientific American (në anglisht). Marrë më 2021-01-26.{{cite web}}: Mirëmbajtja CS1: Emra të shumëfishtë: lista e autorëve (lidhja)
  24. ^ Gregory a. Leskin, PhD (janar 2004). "Gender Differences in Panic Disorder". Psychiatric Times. Psychiatric Times Vol 21 No 1 (në anglisht). 21 (1). Marrë më 2021-01-26.
  25. ^ Davies, Matthew N.; Verdi, Serena; Burri, Andrea; Trzaskowski, Maciej; Lee, Minyoung; Hettema, John M.; Jansen, Rick; Boomsma, Dorret I.; Spector, Tim D. (14 gusht 2015). "Generalised Anxiety Disorder – A Twin Study of Genetic Architecture, Genome-Wide Association and Differential Gene Expression" [Çrregullimi i përgjithësuar i ankthit - Një studim binjak i arkitekturës gjenetike, shoqatës së gjerë të gjenomit dhe shprehjes diferenciale të gjenit]. PLOS ONE (në anglisht). 10 (8): e0134865. Bibcode:2015PLoSO..1034865D. doi:10.1371/journal.pone.0134865. PMC 4537268. PMID 26274327.
  26. ^ Nolen-Hoeksema, Susan (2013). (Ab)normal Psychology (në anglisht) (bot. 6th). McGraw Hill. ISBN 978-0-07-803538-8.
  27. ^ Maddock, Richard J.; Carter, Cameron S. (maj 1991). "Hyperventilation-induced panic attacks in panic disorder with agoraphobia" [Sulmet e panikut të shkaktuara nga hiperventilimi në çrregullimin e panikut me agorafobi]. Biological Psychiatry (në anglisht). 29 (9): 843–854. doi:10.1016/0006-3223(91)90051-m. PMID 1904781.
  28. ^ "Medical marijuana and the mind - Harvard Health" [Marihuana mjekësore dhe mendja] (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 21 gusht 2016. Marrë më 2016-08-14.
  29. ^ Zvolensky, Michael J.; Gonzalez, Adam; Bonn-Miller, Marcel O.; Bernstein, Amit; Goodwin, Renee D. (shkurt 2008). "Negative reinforcement/negative affect reduction cigarette smoking outcome expectancies: Incremental validity for anxiety focused on bodily sensations and panic attack symptoms among daily smokers" [Përforcim negativ/ndikim negativ në reduktimin e pritjeve të rezultatit të pirjes së duhanit: Vlefshmëria në rritje për ankthin e fokusuar në ndjesitë trupore dhe simptomat e sulmit paniku midis duhanpirësve të përditshëm]. Experimental and Clinical Psychopharmacology (në anglisht). 16 (1): 66–76. doi:10.1037/1064-1297.16.1.66. PMID 18266553.
  30. ^ Gorman, JM; Kent, JM; Sullivan, GM; Coplan, JD (prill 2000). "Neuroanatomical hypothesis of panic disorder, revised" [Hipoteza neuroanatomike e çrregullimit të panikut, e rishikuar]. The American Journal of Psychiatry (në anglisht). 157 (4): 493–505. doi:10.1176/appi.ajp.157.4.493. PMID 10739407.
  31. ^ Panic Disorder – familydoctor.org
  32. ^ ""Anxiety Disorders"". Arkivuar nga origjinali më 12 prill 2014. Marrë më 21 tetor 2023. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  33. ^ "Agoraphobia" (në anglisht). MayoClinic.com. 21 prill 2011. Arkivuar nga origjinali më 24 qershor 2012. Marrë më 2012-06-15.
  34. ^ Bowker, Julie C.; Bowker, Matthew H.; Santo, Jonathan B.; Ojo, Adesola Adebusola; Etkin, Rebecca G.; Raja, Radhi (2019-09-03). "Severe Social Withdrawal: Cultural Variation in Past Hikikomori Experiences of University Students in Nigeria, Singapore, and the United States" [Tërheqja e rëndë sociale: Ndryshim kulturor në përvojat e kaluara të Hikikomori të studentëve të universitetit në Nigeri, Singapor dhe Shtetet e Bashkuara]. The Journal of Genetic Psychology (në anglisht). 180 (4–5): 217–230. doi:10.1080/00221325.2019.1633618. ISSN 0022-1325. PMID 31305235.
  35. ^ Emiko Jozuka (2016-09-12). "Why won't 541,000 young Japanese leave the house?" [Pse 541,000 të rinj japonezë nuk largohen nga shtëpia?]. CNN Digital (në anglisht). Marrë më 2021-01-26.
  36. ^ Perugi, Giulio; Frare, Franco; Toni, Cristina (2007). "Diagnosis and treatment of agoraphobia with panic disorder". CNS Drugs (në anglisht). 21 (9): 741–764. doi:10.2165/00023210-200721090-00004. ISSN 1172-7047. PMID 17696574.
  37. ^ Leicht, Gregor; Mulert, Christoph; Eser, Daniela; Sämann, Philipp G.; Ertl, Matthias; Laenger, Anna; Karch, Susanne; Pogarell, Oliver; Meindl, Thomas; Czisch, Michael; Rupprecht, Rainer (2013). "Benzodiazepines Counteract Rostral Anterior Cingulate Cortex Activation Induced by Cholecystokinin-Tetrapeptide in Humans". Biological Psychiatry (në anglisht). 73 (4): 337–44. doi:10.1016/j.biopsych.2012.09.004. PMID 23059050.
  38. ^ Moreira, Fabrício A.; Gobira, Pedro H.; Viana, Thércia G.; Vicente, Maria A.; Zangrossi, Hélio; Graeff, Frederico G. (2013). "Modeling panic disorder in rodents" [Modelimi i çrregullimit të panikut tek brejtësit]. Cell and Tissue Research (në anglisht). 354 (1): 119–25. doi:10.1007/s00441-013-1610-1. PMID 23584609.
  39. ^ Bystritsky, Alexander; Khalsa, Sahib S.; Cameron, Michael E.; Schiffman, Jason (2013). "Current Diagnosis and Treatment of Anxiety Disorders" [Diagnoza aktuale dhe trajtimi i çrregullimeve të ankthit]. Pharmacy and Therapeutics (në anglisht). 38 (1): 30–57. PMC 3628173. PMID 23599668.
  40. ^ Bystritsky, Alexander; Khalsa, Sahib S.; Cameron, Michael E.; Schiffman, Jason (2013). "Current Diagnosis and Treatment of Anxiety Disorders" [Diagnoza aktuale dhe trajtimi i çrregullimeve të ankthit]. Pharmacy and Therapeutics (në anglisht). 38 (1): 30–57. PMC 3628173. PMID 23599668.
  41. ^ Bystritsky, Alexander; Khalsa, Sahib S.; Cameron, Michael E.; Schiffman, Jason (2013). "Current Diagnosis and Treatment of Anxiety Disorders" [Diagnoza aktuale dhe trajtimi i çrregullimeve të ankthit]. Pharmacy and Therapeutics (në anglisht). 38 (1): 30–57. PMC 3628173. PMID 23599668.
  42. ^ Bystritsky, Alexander; Khalsa, Sahib S.; Cameron, Michael E.; Schiffman, Jason (2013). "Current Diagnosis and Treatment of Anxiety Disorders" [Diagnoza aktuale dhe trajtimi i çrregullimeve të ankthit]. Pharmacy and Therapeutics (në anglisht). 38 (1): 30–57. PMC 3628173. PMID 23599668.
  43. ^ Montoya, Alonso; Bruins, Robert; Katzman, Martin A; Blier, Pierre (1 mars 2016). "The noradrenergic paradox: implications in the management of depression and anxiety" [Paradoksi noradrenergjik: implikime në menaxhimin e depresionit dhe ankthit]. Neuropsychiatric Disease and Treatment (në anglisht). 12: 541–557. doi:10.2147/NDT.S91311. PMC 4780187. PMID 27042068.
  44. ^ Bystritsky, Alexander; Khalsa, Sahib S.; Cameron, Michael E.; Schiffman, Jason (2013). "Current Diagnosis and Treatment of Anxiety Disorders" [Diagnoza aktuale dhe trajtimi i çrregullimeve të ankthit]. Pharmacy and Therapeutics (në anglisht). 38 (1): 30–57. PMC 3628173. PMID 23599668.
  45. ^ Vollmer, L L; Strawn, J R; Sah, R (maj 2015). "Acid–base dysregulation and chemosensory mechanisms in panic disorder: a translational update" [Disrregullimi acid-bazë dhe mekanizmat kemosensorë në çrregullimin e panikut: një përditësim përkthimor]. Translational Psychiatry (në anglisht). 5 (5): e572. doi:10.1038/tp.2015.67. PMC 4471296. PMID 26080089.
  46. ^ Ueda, Y.; Aizawa, M.; Takahashi, A.; Fujii, M.; Isaka, Y. (8 tetor 2008). "Exaggerated compensatory response to acute respiratory alkalosis in panic disorder is induced by increased lactic acid production" [Përgjigja e ekzagjeruar kompensuese ndaj alkalozës akute të frymëmarrjes në çrregullimin e panikut është shkaktuar nga rritja e prodhimit të acidit laktik]. Nephrology Dialysis Transplantation (në anglisht). 24 (3): 825–828. doi:10.1093/ndt/gfn585. PMID 18940883.
  47. ^ Cipolla, Marilyn J. (2009). Control of Cerebral Blood Flow (në anglisht). Morgan & Claypool Life Sciences.
  48. ^ Nardi, Antonio Egidio; Freire, Rafael Christophe R. (2016-05-25). Panic Disorder: Neurobiological and Treatment Aspects (në anglisht). Springer. ISBN 978-3-319-12538-1.
  49. ^ Shin, Lisa M; Liberzon, Israel (janar 2010). "The Neurocircuitry of Fear, Stress, and Anxiety Disorders" [Neuroqarkullimi i çrregullimeve të frikës, stresit dhe ankthit]. Neuropsychopharmacology (në anglisht). 35 (1): 169–191. doi:10.1038/npp.2009.83. PMC 3055419. PMID 19625997.
  50. ^ PhD, Andrew M. Leeds (2016-02-03). A Guide to the Standard EMDR Therapy Protocols for Clinicians, Supervisors, and Consultants, Second Edition (në anglisht). Springer Publishing Company. ISBN 978-0-8261-3117-1.
  51. ^ a b Chalmers, John A.; Quintana, Daniel S.; Abbott, Maree J.-Anne; Kemp, Andrew H. (11 korrik 2014). "Anxiety Disorders are Associated with Reduced Heart Rate Variability: A Meta-Analysis" [Çrregullimet e ankthit janë të lidhura me ndryshueshmërinë e reduktuar të rrahjeve të zemrës: Një meta-analizë]. Frontiers in Psychiatry (në anglisht). 5: 80. doi:10.3389/fpsyt.2014.00080. PMC 4092363. PMID 25071612.
  52. ^ Rockville (MD), Substance Abuse and Mental Health Services Administration. (qershor 2016). "Table 3.10, Panic Disorder and Agoraphobia Criteria Changes from DSM-IV to DSM-5" [Tabela 3.10, Çrregullimi i panikut dhe Kriteret e Agorafobisë Ndryshimet nga DSM-IV në DSM-5]. www.ncbi.nlm.nih.gov (në anglisht). Marrë më 2023-03-14.
  53. ^ Shear, M. K.; Rucci, P.; Williams, J.; Frank, E.; Grochocinski, V.; Vander Bilt, J.; Houck, P.; Wang, T. (2001). "Reliability and validity of the Panic Disorder Severity Scale: Replication and extension" [Besueshmëria dhe vlefshmëria e shkallës së ashpërsisë së çrregullimit të panikut: Përsëritja dhe shtrirja]. Journal of Psychiatric Research (në anglisht). 35 (5): 293–296. doi:10.1016/S0022-3956(01)00028-0. PMID 11591432.
  54. ^ Houck, P. R.; Spiegel, D. A.; Shear, M. K.; Rucci, P. (2002). "Reliability of the self-report version of the Panic Disorder Severity Scale" [Besueshmëria e versionit të vetë-raportimit të shkallës së ashpërsisë së çrregullimit të panikut]. Depression and Anxiety (në anglisht). 15 (4): 183–185. doi:10.1002/da.10049. PMID 12112724.
  55. ^ "Panic disorder: MedlinePlus Medical Encyclopedia". medlineplus.gov (në anglisht). Marrë më 2023-03-12.
  56. ^ Bourne, E. (2005). The Anxiety and Phobia Workbook, 4th Edition: New Harbinger Press.
  57. ^ Generalised anxiety disorder and panic disorder in adults: management [Çrregullimi i përgjithësuar i ankthit dhe çrregullimi i panikut tek të rriturit: menaxhimi]. Clinical Guideline 113 (në anglisht). National Institute for Health and Care Excellence. 26 korrik 2019. ISBN 978-1-4731-2854-5.
  58. ^ Bandelow, Borwin; Seidler-Brandler, Ulrich; Becker, Andreas; Wedekind, Dirk; Rüther, Eckart (janar 2007). "Meta-analysis of randomized controlled comparisons of psychopharmacological and psychological treatments for anxiety disorders" [Meta-analiza e krahasimeve të kontrolluara të rastësishme të trajtimeve psikofarmakologjike dhe psikologjike për çrregullimet e ankthit]. The World Journal of Biological Psychiatry (në anglisht). 8 (3): 175–187. doi:10.1080/15622970601110273. PMID 17654408.
  59. ^ Shoqata Amerikane e Psikiatrisë. (2000). Manuali diagnostik dhe statistikor i çrregullimeve mendore (ed. 4, teksti rev., f. 479). Uashington, D.C.: Shoqata Amerikane e Psikiatrisë.
  60. ^ MedlinePlus Encyclopedia Hyperventilation
  61. ^ "Cardio Exercise for Beginners" [Ushtrime kardio për fillestarët] (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 23 prill 2015. Marrë më 2015-04-14.[nevojitet citimi i plotë]
  62. ^ Kabat-Zinn, J; Massion, AO; Kristeller, J; Peterson, LG; Fletcher, KE; Pbert, L; Lenderking, WR; Santorelli, SF (korrik 1992). "Effectiveness of a meditation-based stress reduction program in the treatment of anxiety disorders" [Efektiviteti i një programi të reduktimit të stresit të bazuar në meditim në trajtimin e çrregullimeve të ankthit]. American Journal of Psychiatry (në anglisht). 149 (7): 936–943. CiteSeerX 10.1.1.474.4968. doi:10.1176/ajp.149.7.936. PMID 1609875.
  63. ^ "Hyperventilation Syndrome" (në anglisht). 28 nëntor 2016. Arkivuar nga origjinali më 13 korrik 2017. Marrë më 2017-09-18.
  64. ^ Bhagat, Vidya; Haque2, Mainul; Jaalam3, Kamarudin (2017). "Breathing Exercise - A Commanding Tool for Self-help Management during Panic attacks" [Ushtrimi i frymëmarrjes - Një mjet komandues për menaxhimin e vetë-ndihmës gjatë sulmeve të panikut]. Research Journal of Pharmacy and Technology, 10(12), 4471-4473. (në anglisht). 10 (12): 4471–4473.{{cite journal}}: Mirëmbajtja CS1: Emra shifrorë: lista e autorëve (lidhja)
  65. ^ "Answers to Your Questions About Panic Disorder". American Psychological Association (në anglisht). 2008.
  66. ^ Cramer, K., Post, T., & Behr, M. (janar 1989). "Cognitive Restructuring Ability, Teacher Guidance and Perceptual Distracter Tasks: An Aptitude Treatment Interaction Study" [Detyrat e aftësisë së ristrukturimit kognitiv, udhëzimit të mësuesit dhe shpërqendrimit perceptues: Një studim i ndërveprimit të trajtimit të aftësive] (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 22 dhjetor 2010. Marrë më 2010-11-19.{{cite web}}: Mirëmbajtja CS1: Emra të shumëfishtë: lista e autorëve (lidhja)
  67. ^ Taylor, C Barr (22 prill 2006). "Panic disorder". BMJ (në anglisht). 332 (7547): 951–955. doi:10.1136/bmj.332.7547.951. PMC 1444835. PMID 16627512.
  68. ^ Abramowitz, Jonathan S.; Deacon, Brett J.; Whiteside, Stephen P. H. (17 dhjetor 2012). Exposure Therapy for Anxiety: Principles and Practice (në anglisht). Guilford Press. ISBN 978-1-4625-0969-0. Arkivuar nga origjinali më 20 maj 2016.
  69. ^ Waska, Robert (2010). Treating Severe Depressive and Persecutory Anxiety States: To Transform the Unbearable (në anglisht). Karnac Books. ISBN 978-1855757202.
  70. ^ a b Fava, G. A.; Rafanelli, C.; Grandi, S.; Conti, S.; Ruini, C.; Mangelli, L.; Belluardo, P. (korrik 2001). "Long-term outcome of panic disorder with agoraphobia treated by exposure" [Rezultati afatgjatë i çrregullimit të panikut me agorafobi të trajtuar nga ekspozimi]. Psychological Medicine (në anglisht). 31 (5): 891–898. doi:10.1017/s0033291701003592. PMID 11459386.
  71. ^ Schwartze, Dominique; Barkowski, Sarah; Strauss, Bernhard; Burlingame, Gary M.; Barth, Jürgen; Rosendahl, Jenny (qershor 2017). "Efficacy of group psychotherapy for panic disorder: Meta-analysis of randomized, controlled trials" [Efikasiteti i psikoterapisë në grup për çrregullimin e panikut: Meta-analizë e sprovave të rastësishme, të kontrolluara]. Group Dynamics: Theory, Research, and Practice (në anglisht). 21 (2): 77–93. doi:10.1037/gdn0000064.
  72. ^ Bakker, A.; Van Balkom, A. J. L. M.; Spinhoven, P. (2002). "SSRIs vs. TCAs in the treatment of panic disorder: a meta-analysis". Acta Psychiatrica Scandinavica (në anglisht). 106 (3): 163–167. doi:10.1034/j.1600-0447.2002.02255.x. PMID 12197851.
  73. ^ Marchesi, Carlo (mars 2008). "Pharmacological management of panic disorder". Neuropsychiatric Disease and Treatment (në anglisht). 4 (1): 93–106. doi:10.2147/ndt.s1557. PMC 2515914. PMID 18728820.
  74. ^ Taylor, C Barr (22 prill 2006). "Panic disorder". BMJ (në anglisht). 332 (7547): 951–955. doi:10.1136/bmj.332.7547.951. PMC 1444835. PMID 16627512.
  75. ^ Marchesi, Carlo (mars 2008). "Pharmacological management of panic disorder". Neuropsychiatric Disease and Treatment (në anglisht). 4 (1): 93–106. doi:10.2147/ndt.s1557. PMC 2515914. PMID 18728820.
  76. ^ a b Freire, Rafael C.; Zugliani, Morena M.; Garcia, Rafael F.; Nardi, Antonio E. (22 janar 2016). "Treatment–resistant panic disorder: a systematic review" [Çrregullimi i panikut rezistent ndaj trajtimit: një rishikim sistematik]. Expert Opinion on Pharmacotherapy (në anglisht). 17 (2): 159–168. doi:10.1517/14656566.2016.1109628. PMID 26635099.
  77. ^ a b c d American Psychiatric Association (2013), Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (5th ed.) (në anglisht), Arlington: American Psychiatric Publishing, fq. 214–217, ISBN 978-0-89042-555-8
  78. ^ a b Hettema, John M.; Neale, Michael C.; Kendler, Kenneth S. (tetor 2001). "A Review and Meta-Analysis of the Genetic Epidemiology of Anxiety Disorders" [Një përmbledhje dhe meta-analizë e epidemiologjisë gjenetike të çrregullimeve të ankthit]. American Journal of Psychiatry (në anglisht). 158 (10): 1568–1578. doi:10.1176/appi.ajp.158.10.1568. PMID 11578982.
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Sulm_paniku&oldid=2611433"