Valeta (maltezisht Valletta) është njësia administrative dhe kryeqyteti i Maltës. E vendosur në ishullin kryesor, midis Portit Marsamxett në perëndim dhe Portit të Madh në lindje, popullsia e tij brenda kufijve administrativë në 2014 ishte 6,444. Sipas të dhënave të vitit 2020 nga Eurostat, Zona Funksionale Urbane dhe rajoni metropolitane mbulon të gjithë ishullin dhe ka një popullsi prej 480 134 banorësh.[1] Valeta është kryeqyteti më jugor i Evropës dhe me vetëm 0.61 kilometra katrorë, është kryeqyteti më i vogël i Bashkimit Evropian.[2][3]

Valetta
Il-Belt Valletta
Bazilika e Zonjës së Malit Karmel dhe Pro-Katedralja e Shën Palit
Flamuri i Valetta
Stema Valetta
Nofka(t): 
Il-Belt
Parimet: 
Qytet i ndërtuar nga zotërinj për zotërinj
Lua error te Moduli:Location_map/multi te rreshti 75: Unable to find the specified location map definition: "Moduli:Location map/data/Malta" does not exist.
Koordinatat: 35°53′54″N 14°30′45″E / 35.89833°N 14.51250°E / 35.89833; 14.51250Coordinates: 35°53′54″N 14°30′45″E / 35.89833°N 14.51250°E / 35.89833; 14.51250
VendiMalta
Themelimi28 mars 1566
Kryeqytet18 mars 1571
Themeluar ngaJean de Parisot Valette
KufijtëFloriana
Qeveria
 • KryetariAlfred Zammit (PL)
Sipërfaqja
 • Këshillë lokal0,61 km2 (20 sq mi)
 • Sipërfaqe urbane
256 km2 (100 sq mi)
Lartësia mbidetare
56 m (Bad rounding here180 ft)
Popullsia
 (janar 2019)
 • Këshillë lokal5.827
 • Dendësia0.096/km2 (025/sq mi)
 • Sipërfaqja urbane
480.134[1]
Zona kohoreUTC+1 (CET)
 • Verës (DST)UTC+2 (CEST)
Kodi postar
VLT
Kodi i telefonimit356
Kodi ISO 3166MT-60
Shenjtorët mbrojtësShën Dominic
Zonja jonë e Malit Karmel
Shën Pali
Shën Agostini
Dita e festës3 gusht
10 shkurt
Faqja zyrtarewww.cityofvalletta.org

Ndërtesat e shekullit të 16-të të Valettës u ndërtuan nga Knights Hospitaller. Qyteti u emërua pas Jean Parisot de Valette, i cili arriti të mbronte ishullin nga një pushtim osman gjatë Rrethimit të Madh të Maltës. Qyteti ka karakter barok, me elementë të arkitekturës manieriste, neoklasike dhe moderne, megjithëse Lufta e Dytë Botërore la plagë të mëdha në qytet, veçanërisht shkatërrimi i Shtëpisë së Operës Mbretërore. Qyteti u njoh zyrtarisht si një vend i Trashëgimisë Botërore nga UNESCO në vitin 1980.[4] Sot, me 320 monumente, është një nga zonat me monumente më të dendura në botë.[4] Ndonjëherë quhet një "muze në ajër të hapur".[5] Valeta u zgjodh Kryeqyteti Evropian i Kulturës 2018. Valeta është gjithashtu qyteti më me diell në Evropë.[6][7]

Qyteti shquhet për fortifikimet e tij së bashku me bukurinë e pallateve, kopshteve dhe kishave barok.

ReferimeRedakto

  1. ^ a b "Population on 1 January by age groups and sex – functional urban areas". Eurostat (në anglisht). Marrë më 5 mars 2022.
  2. ^ "The 10 Smallest Countries in Europe". World Atlas (në anglisht).
  3. ^ "History of Valletta - Story About Valletta - Interesting Facts". www.visitmalta.com (në anglisht). Marrë më 2020-02-29.
  4. ^ a b "City of Valletta". UNESCO World Heritage List (në anglisht). Marrë më 18 korrik 2015.
  5. ^ Valletta (Malta) – The Complete Overview of Malta’s Capital City – maltauncovered.com
  6. ^ Valletta is crowned the sunniest city in Europe – bay.com.mt, 2016
  7. ^ Sunniest Cities in Europe – currentresults.com, 2016

Lidhje të jashtmeRedakto

  Commons: Valeta – Album me fotografi dhe/apo video dhe material multimediale