Çelebi Lytfi Pasha
Lytfi Pasha (Turqisht: Lütfi Paşa, emërtimi më i gjatë Damat Çelebi Lütfi Paşa, vdiq më 27 mars 1564) ishte një burrë shteti osman shqiptar, gjeneral dhe vezir i madh i Perandorisë Osmane nën Sulejmanin e Madhërishëm nga 1539 deri në 1541.[1]
Damat Çelebi Lytfi Pasha | |
|---|---|
 Një gdhendje e Lytfi Pashës nga Johann Theodor de Bry | |
| Veziri i Madh i Perandorisë Osmane | |
| Në detyrë 13 korrik 1539 – prill 1541 | |
| Monarku | Sulejmani I |
| Paraprirë nga | Ajas Mehmed Pasha |
| Pasuar nga | Hadım Suleiman Pasha |
| Të dhëna vetjake | |
| Vdiq më | 27 mars 1564 (75-76 vjet) Dimotka |
| Nënshtetësia | Osman |
| Bashkëshortja/et | Shah Sultan (1523–1541; divorcuar) |
| Fëmijët | Esmehan Baharnaz Sultan Neslihan Sultan |
| Etniteti | Shqiptar |
Jeta
RedaktoMe gjithëse nuk dihet se ku ka lindur Lytfiu, ai ishte me prejardhje shqiptare. Ndofta me prejardhje rreth Vlorës. Si një i ri i mbledhur sipas sistemit devshirme, ai u fut ne harem-i hass të Bajazit II, ku ai mori një arsim të plotë në shkencat islamike.
Emërimi i tij i parë në shërbim jashtë pallatit ishte si sanxhakbej të Kastamuni, dhe më pas u bë bejlerbej i Karaman. Vetë Lytfi Pasha i dha këto detaje të jetës së tij në hyrje të Asafname së tij. Sidoqoftë, ai nuk jep datat e emërimeve të tij dhe heq të gjitha detajet e jetës së tij para se të hyjë në Pallat. Ai gjithashtu mund të ketë shërbyer si sanxhakbej në fillim të Ajdënit dhe pastaj të Janinës, pasi Feridun Beu përmend një Lytfi Beu i cili shërbeu në rrethimin e Rodosit në 1522 si sanxhakbej të Ajdënit[2] dhe një Lytfi Beu i cili shërbeu në rrethimin e Vjenës në 1529 si sanxhakbej i Janinës. Këto referenca mund të jenë për Lytfi Pashën, vezirin e madh të ardhshëm, pasi ky i fundit deklaroi se kishte marrë pjesë në të dyja këto fushata (Lütfi Pasha, Tevârih-i 'Al-i Osman, ed. Ali, İstanbul 1341/1922–3, 3). Në librin e tij ai vuri theksin në pyetjen nëse sulltanët osmanë që ishin jo-arabë mund të merrnin titullin e kalifit apo jo.
Në 941/1534-5 ai u bë veziri i tretë. Në atë kohë, ai kishte shërbyer, për llogari të tij, në luftërat e Selimit I kundër Safevidëve në Anadollin Lindor dhe kundër Mamelukëve në Siri dhe Egjipt. Nën Sulejmanin I, ai mori pjesë në fushatat e Beogradit në 1521 dhe Rodos në 1522.
Ai u bë vezir i madh i Perandorisë Osmane në 1539 pas vdekjes së Ajas Mehmed Pashës (i cili mbajti postin e tij për tre vjet pas ekzekutimit të Pargalı Ibrahim Pashës). Në vitin 1541 ai rrahu gruan e tij, Sah-ı Huban Sultan, një motër e Sulejmanit, pas ankesës së saj për ndëshkimin tepër të ashpër të pashait të një shkelëse të kurorës. Princesha u divorcua me lejen e Sulejmanit dhe sulltani e rrëzoi atë, duke e quajtur Hadım Suleiman Pasha si vezirin e madh të ri.
Në kulturën popullore
Redakto- Në serialin turk Sulejmani i Madhërishëm, Lytfi Pasha portretizohet nga Mehmet Özgür.