Fethi Okjar

politikan turk
(Përcjellë nga Ali Okjar)

Ali Fethi Okyar (29 prill 1880 – 7 maj 1943) ishte një diplomat dhe politikan turk me prejardhje shqiptare, i cili gjithashtu shërbeu si oficer ushtarak dhe diplomat gjatë dekadës së fundit të Perandorisë Osmane. Ai ishte gjithashtu Kryeministri i dytë i Turqisë (1924–1925) dhe Kryetari i dytë i Parlamentit turk pas Mustafa Qemal Ataturkut.

Fethi Okjar
Kryeministri i 2-të i Turqisë
Në detyrë
22 nëntor 1924 – 3 mars 1925
PresidentiMustafa Qemal Ataturku
Paraprirë ngaIsmet Inony
Pasuar ngaİsmet İnönü
Kryeministri i 4-të i Qeverisë së Asamblesë së Madhe Kombëtare
Në detyrë
14 gusht 1923 – 27 tetor 1923
Paraprirë ngaRauf Orbay
Pasuar ngaIsmet Inony (si Kryeministri i Turqisë)
Kryetari i 3-të i Asamblesë së Madhe Kombëtare
Në detyrë
1 nëntor 1923 – 22 nëntor 1924
PresidentiMustafa Qemal Ataturku
KryeministriIsmet Inony
Paraprirë ngaMustafa Qemal Ataturku
Pasuar ngaKâzım Özalp
Anëtar i Asamblesë së Madhe Kombëtare
Në detyrë
8 shkurt 1935 – 7 maj 1943
Njësia zgjedhoreBolu (1935, 1939, 1943)
Në detyrë
28 qershor 1923 – 25 prill 1931
Njësia zgjedhoreStamboll (1923)
Gümüshane (1927)
Ministri i Drejtësisë
Në detyrë
26 maj 1939 – 12 mars 1941
PresidentiIsmet Inony
KryeministriRefik Saydam
Paraprirë ngaTevfik Fikret Sılay
Pasuar ngaHasan Menemencioğlu
Ministri i Mbrojtjes Kombëtare
Në detyrë
22 nëntor 1924 – 3 mars 1925
KryeministriVetë ai
Paraprirë ngaKâzım Fikri
Pasuar ngaRexhep Peker
Ministri i Brendshëm i Qeverisë së Asamblesë së Madhe Kombëtare
Në detyrë
5 nëntor 1922 – 27 tetor 1923
Paraprirë ngaİsmail Safa Özler
Pasuar ngaAhmet Ferit Tek
Në detyrë
10 tetor 1921 – 9 korrik 1922
Paraprirë ngaRefet Bele
Pasuar ngaİsmail Safa
Ministri i Brendshëm (Perandoria Osmane)
Në detyrë
14 tetor 1918 – 8 November 1918
Ministri i parëAhmet İzzet
Paraprirë ngaMehmet Talaat (acting)
Pasuar ngaMustafa Arif
Të dhëna vetjake
U lind më
Ali Fethi

29 prill 1800
Prilep, Vilajeti i Manastirit, Perandoria Osmane
Vdiq më7 maj 1943 (63 vjet)
Stamboll, Turqi
Partia politikePartia Republikane Popullore (1930–1943)
Partia Republikane Liberale (1930)
Partia Republikane Popullore (1923–1930)
Partia Popullore Liberale Osmane (1918–1919)
Komiteti "Bashkim e përparim" (1913–1918)
Shërbimi ushtarak
Aleanca Perandoria Osmane
Dega/shërbimi Ushtria Osmane
Vite shërbimi1898–1923
GradaLieutenant General
Beteja/luftraLufta Italo-Turke
Luftërat Ballkanike

Biografia

Redakto

Ai lindi në qytetin osmanPrilepitVilajetin e Manastirit (Maqedonia e Veriut e sotme) në një familje shqiptare.[1] [2][3] Në vitin 1913, ai u bashkua me Komitetin e Bashkimit dhe Përparimit (İttihat ve Terakki Cemiyeti) dhe u zgjodh si sekretar i përgjithshëm. Në vitin 1924 u emërua kryeministër si pasardhës i İsmet İnönü. Por vetëm disa muaj më vonë në mars 1925 ai u zëvendësua përsëri nga İnönü pasi një politikë më vendimtare ishte e nevojshme për të shtypur rebelimin e Sheikh Saidit.[4] Më pas u emërua ambasador i Turqisë në Francë në Paris.[4] Në vitin 1930, ai mori lejen për të krijuar Serbest Cumhuriyet Fırkası ("Partia Republikane Liberale"), një parti e hershme e opozitës.[5] Por, kur qeveria vuri re mbështetjen e kësaj partie opozitare mes islamistëve, ajo u shpall e paligjshme dhe u mbyll, një situatë e ngjashme me atë të Partisë Republikane Progresive, e cila kishte zgjatur për disa muaj në vitin 1924. Më vonë ai shërbeu si Ministër i Drejtësisë nga viti 1939 deri në 1941.

Shih edhe

Redakto

Literatura

Redakto
  • Balkaya, İhsan Sabri (2005). Ali Fethi Okyar (29 Nisan 1880-7 Mayıs 1943) (në turqisht) (bot. I.). Ankara: Turkish History Association. ISBN 9751617162.
  • Çay, Abdulhaluk Mehmet (2009). Başlangıçtan Bugüne Türkiye Cumhuriyeti Hükümetleri (PDF) (në turqisht). Künüçen, Hale. Ankara: Turkey Ministry of Culture and Tourism, Culture Portal. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 1 maj 2020. Marrë më 1 maj 2020.
  • Güneş, İhsan (gusht 2012). Özmel Akın, Nur; Güven, Pınar (red.). Meşrutiyet'ten Cumhuriyet'e Türkiye'de Hükümetler: Programları ve Meclisteki Yankıları (1908-1923) (në turqisht) (bot. I.). Istanbul: Turkey İş Bank Cultural Publications. ISBN 9786053606512.

Referime

Redakto
  1. ^ Stevenson, Charles (2014). A Box of Sand. The Italo-Ottoman War 1911-1912 (në anglisht). fq. 110. ISBN 9780957689275.
  2. ^ Karpat, Kemal (2001). The politicization of Islam: reconstructing identity, state, faith, and community in the late Ottoman state (në anglisht). Oxford: Oxford University Press. ISBN 9780190285760.
  3. ^ Gingeras, Ryan (2019). Eternal Dawn: Turkey in the Age of Atatürk (në anglisht). Oxford University Press. fq. 27. ISBN 978-0-19-879121-8.
  4. ^ a b Üngör, Umut. "Young Turk social engineering : mass violence and the nation state in eastern Turkey, 1913- 1950" (PDF). University of Amsterdam (në anglisht). fq. 235–236. Marrë më 8 prill 2020.
  5. ^ Weiker, Walter F. (1991). Heper, Metin; Landau, Jacob M. (red.). Political Parties and Democracy in Turkey (në anglisht). I.B. Tauris. fq. 84. ISBN 1-85043300-3.