Wikipedia

Dimitrija Demeter

shkrimtar kroat

Dimitrios Dimitriou (nganjëherë shkruhet Dimitrija Demeter ose Dimitrije Demeter ; 21 korrik 1811 – 24 qershor 1872) ishte një poet, dramaturg, shkrimtar dhe kritik letrar greko [1] kroat. [2] Një nga njerëzit më të ditur të kohës së tij, [3] ai luajti një rol të madh në lëvizjen për zgjimin kombëtar të kombit kroat (atëherë nën sundimin austro-hungarez) si pjesë e asaj që ai dhe miku dhe kolegu i tij i ngushtë Ljudevit Gaj e quajti popullin ilir duke imponuar gjuhën kroate në shkrim-leximin vendas dhe me krijimin e Teatrit Kombëtar Kroat në Zagreb . Aktivizimi i tij politik për një ringjallje kombëtare kroate u trajtua përmes pjesëmarrjes së tij në shumë pamflete patriotike, veçanërisht në Narodne novine dhe Hrvatski Sokol ndër shumë të tjera.

Dimitrije Demeter

Biografia Redakto

Ai lindi në një familje të pasur tregtare me origjinë greke. [4] [5] [6] Prindërit e tij Theodoros ( Θεόδωρος ) dhe Afrati ( Αφράτη ) erdhën në Austro-Hungari në 1790 nga qyteti i Siatista, atëherë nën sundimin osman. [7] Ai studioi filozofi në Graz dhe mjekësi në Vjenë dhe Padova. [8] Ai mori gradën e doktoraturës në Padova me tezën e titulluar De Meningitide . [8] Gjatë studimeve ushtroi veprën e tij letrare dhe pas kthimit në Kroaci iu bashkua lëvizjes ilire . Në fillim ai punoi si mjek dhe nga viti 1841 preokupimi i tij kryesor ishte veprimtaria letrare .

Demetri e filloi karrierën e tij letrare duke shkruar poezi greke që në moshë shumë të hershme. [4] Ai shkroi dramën e tij të parë " Βιργινία " (Virginia) në moshën 16 vjeçare (edhe në gjuhën greke). Në dramën e tij më të njohur Teuta, e cila funksionoi si drama e parë kombëtare e kroatëve, [9] ai mbron idenë për origjinën ilire të të gjithë sllavëve të jugut . Ai gjithashtu shkroi tregime të shkurtra, fejtone, kritikë letrare, librete për operën Ljubav i zloba dhe Porin të Vatroslav Lisinskit dhe për dramat e tij Dramatička pokušenja I. (1834) dhe Dramatička pokušenja II. (1844). Në tekstet e tij ai përpiqej t'i bashkohej traditës së letërsisë së vjetër kroate me tendenca  në dramën evropiane. Ai më së shumti përdorte tema historike për të shprehur aspiratat e tij patriotike dhe për të folur për gjendjen aktuale shoqërore në shoqëri. Roli i tij në organizimin e jetës kulturore në Zagreb dhe Kroaci ishte i një rëndësie ekstreme. Ai ishte gjithashtu redaktor i almanakëve të ndryshëm me orientim patriotik: Iskra, Südslavische Zeitung, Danica, Narodne novine dhe Hrvatski Sokol. [10]

Vizioni kryesor shpirtëror i Demetrit thekson problemet e përgjithshme të njerëzimit duke stiluar betejën mes së mirës dhe së keqes ku në fund mbizotëron gjithmonë e mira. Ky lloj i poezive të Demetrit në shumë prej veprave të tij, si me vargje ashtu edhe në rimë, shpall veprën më të rëndësishme letrare në letërsinë kroate të kohës: poemën epike Vdekja e Smail-aga Çengiqit të shkruar nga Ivan Mažuranić më 1845. Ndër poezitë e Demetrit një vend të veçantë zë edhe Pjesma Hrvata ( Kënga e Kroatëve ) e cila është një varg 8 rrokësh, më i njohur me vargun fillestar "Prosto zrakom ptica leti".

Teuta Redakto

Në dramën e tij më të famshme me titull, "Teuta" (1844), e cila konsiderohet drama e parë kombëtare e kroatëve, ai mbron idenë e origjinës ilire të sllavëve të jugut. Teuta është një dramë për një mbretëreshë ilire dhe për mosmarrëveshjet tragjike në vendin e saj që ka rezultuar me rrënimin e shtetit dhe lirisë së popullit antik ilir.[11]

Vepra Redakto

  • Dissertatio inauguralis Medica de Meningitide, quam publicae disquisitioni submittit Demetrius Demetter Croata Zagrabiensis, Patavii, 1836.
  • Teuta, (drama), Zagreb, 1844, 1919 [12]
  • Dramatička pokušenja, I, Zagreb, 1838., II Beč, 1844.
  • Grobničko polje, Kolo, I, Zagreb, 1842.
  • Ljubav i zloba: izvorna opera u dva čina / u muziku stavio Vatroslav Lisinski, Zagreb, 1845.
  • Otac i sin. Crta iz petnajstog vieka, Zagreb, 1882.
  • Teuta: tragedija u pet čina ; Grobničko polje: pjesan / Dimitrija Demeter ; uvodom popratili Vlad. Mažuranić i Fr. Marković, Zagreb, 1891.
  • Porin: opera V. Lisinskoga / rieči od Dimitrije Demetra, Zagreb, 1897.
  • Porin: junačka opera u 5 činova / spjevao Dimitrije Demeter ; preradio Mirko Polić, Osijek, 1921.
  • I. Mažuranić, M. Mažuranić, D. Demeter: Djela, Zagreb, 1958.
  • Grčke lirske pjesme D. Demetra, Građa za povijest književnosti hrvatske, knj. 28, Zagreb, 1962.
  • Dimitrija Demetra Grobničko polje, (kritičko izd. priredio M. Živančević), Zagreb 1973.
  • Izabrana djela / Dimitrija Demeter, (priredio Nikola Batušić, prijevod pjesama s novogrčkog Šime Jurić), Zagreb, 1997.
  • Izbor iz djela / Dimitrija Demeter, (priredila Helena Peričić), Vinkovci, 1999.

Shiko gjithashtu Redakto

Referime Redakto

  1. ^ Milorad Živančević (1971). Živan Milisavac (red.). Jugoslovenski književni leksikon [Yugoslav Literary Lexicon] (në serbo-kroatisht). Novi Sad (Socialist Autonomous Province of Vojvodina, Socialist Republic of Serbia): Matica srpska. fq. 91.
  2. ^ "Grk u ilirskom kolu – rođendan Dimitrija Demetra" (në kroatisht). National and University Library in Zagreb. 2011-07-22. Arkivuar nga origjinali më 25 maj 2014. Marrë më 2012-04-19.
  3. ^ Ivana Živančević-Sekeruš (janar 1992). "Croatian Writers in the Byronic Mould". The Modern Language Review. 87 (1): 143–156. doi:10.2307/3732332. JSTOR 3732332. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  4. ^ a b Ivana Živančević-Sekeruš (janar 1992). "Croatian Writers in the Byronic Mould". The Modern Language Review. 87 (1): 143–156. doi:10.2307/3732332. JSTOR 3732332. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Ivana Živančević-Sekeruš (January 1992). "Croatian Writers in the Byronic Mould". The Modern Language Review. 87 (1): 143–156. doi:10.2307/3732332. JSTOR 3732332.
  5. ^ Walter Puchner (2004). "Forms and functions of the historical tragedy and the patriotic drama in South Eastern Europe in the era of national awakening". Neohelicon. Akadémiai Kiadó, co-published with Kluwer Academic Publishers B.V. Marrë më 2012-04-19. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)[lidhje e vdekur]
  6. ^ The Religious Roots of Linguistic Nationalism Y. Kakridis - The Historical Review/La Revue Historique, 2009
  7. ^ Siatistian Memories, Λεύκωμα Συλλόγου Σιατιστέων Θεσσαλονίκης, Salonika 1972 (in Greek)
  8. ^ a b Milorad Živančević (1971). Živan Milisavac (red.). Jugoslovenski književni leksikon [Yugoslav Literary Lexicon] (në serbo-kroatisht). Novi Sad (Socialist Autonomous Province of Vojvodina, Socialist Republic of Serbia): Matica srpska. fq. 91.Milorad Živančević (1971). Živan Milisavac (ed.). Jugoslovenski književni leksikon [Yugoslav Literary Lexicon] (in Serbo-Croatian). Novi Sad (Krahina Socialiste Autonome e Vojvodinës, Republika Socialiste e Serbisë): Matica Srpska. p. 91.
  9. ^ Walter Puchner (2004). "Forms and functions of the historical tragedy and the patriotic drama in South Eastern Europe in the era of national awakening". Neohelicon. Akadémiai Kiadó, co-published with Kluwer Academic Publishers B.V. Marrë më 2012-04-19. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)[lidhje e vdekur]Walter Puchner (2004). "Forms and functions of the historical tragedy and the patriotic drama in South Eastern Europe in the era of national awakening"[lidhje e vdekur]. Neohelicon. Akadémiai Kiadó, co-published with Kluwer Academic Publishers B.V. Retrieved 2012-04-19.
  10. ^ Milorad Živančević (1971). Živan Milisavac (red.). Jugoslovenski književni leksikon [Yugoslav Literary Lexicon] (në serbo-kroatisht). Novi Sad (Socialist Autonomous Province of Vojvodina, Socialist Republic of Serbia): Matica srpska. fq. 91.Milorad Živančević (1971). Živan Milisavac (ed.). Jugoslovenski književni leksikon [Yugoslav Literary Lexicon] (in Serbo-Croatian). Novi Sad (Krahina Socialiste Autonome e Vojvodinës, Republika Socialiste e Serbisë): Matica Srpska. p. 91.
  11. ^ https://books.google.com/books?id=AX9cAAAAcAAJ
  12. ^ https://books.google.com/books?id=AX9cAAAAcAAJ
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Dimitrija_Demeter&oldid=2628566"