Dolani (Gumenicë)

Dolan-i (greqisht: Γεροπλάτανος Yeroplátanos) është fshat në krahinën e Çamërisë, Greqi. Në Dolan ndodhet vendbanimi antik i Fanotit i ndërtuar në Shekulli IV p.e.s..

Dolan Γεροπλάτανος
Fshat
Popullsia
• Gjithsej	83
Emri i banorëve	Dolanit

Pamje e Dolanit në krahinën e Çamërisë

Fanoti ka qenë një ndër qytetet e Mbretërisë së Epirit duke u bazur tek citimi që i bën historiani romak Titus Livius. Historiani shpjegon sesi qyteti i fortifikuar me 2 mure mbrojtëse arriti të zbraps rrethimin romak në vitin 170 p.e.s. - 169 p.e.s. dhe një vit më pas ishte qyteti i parë i Epirit që u pushtua nga romakët. Nga pikëpamja administrative, në periudhën e vonë të sundimit Osman, Dolani ishte pjesë e Kazasë së Filatit, ndërsa përfshihet përsëri në ndarjen e re administrative të Filatit edhe pas Traktatit të fshehtë të Londrës të vitit 1913 i cili copëtoi trojet shqiptare dhe krahina e Çamërisë i kaloi Greqisë. Deri në vitin 1955, toponimi i përdorur në ndarjen administrative ishte forma greke e emrit Dolan - Ντόλιανη Ntóliani ndërsa pas vitit 1955 i ndërrohet emri në Γεροπλάτανος Yeroplátanos. Në vitin 1997 iu bashkua bashkisë së Varfanjit (Parapotámou) ndërsa nga viti 2011 i përket njësisë bashkiake të Varfanjit në bashkinë e Gumenicës (Igoumenítsas).

Gjeografia

Dolani ndodhet në një lartësi afërsisht 80 metra nga niveli i detit. Nga veriu Dolani kufizohet me Pjadhulin, nga jugu me Rrëzanjin, nga lindja me Sklavin, nga perëndimi me Varfanjin e Vërselën. Para Luftës së Dytë Botërore, Dolani kishte këto lagje: Ahmetat, Dërvizhat, Mëhalla e Sipërme dhe Sqeleva-ja .

Toponimet të fshatit Dolan : (Para Luftës së Dytë Botërore)

• Ahuri Horës - grumbull gurësh to skalitur të kohës Iashtë me vizatime në P.
• Ar’ e Bebriut - arë, në P.
• Ar’ e Elbit - arë në mal e cila mbillej elb, në P.
• Ar’ e Madhe - arë në P.
• Ar’ e Pelës - arë, në J.
• Ar’ e Vejkos - arë e kullotë, në L.
• Ar’ e Valiut - arë në L.
• Avlitë - ara, pranë qëndresës fshatit.
• Baltëza - arë, në P.
• Baçëla - arë, në L.
• Ballëverdhëza - majë në qendër
• Balli Braho Kolit - qafë mali, në V.
• Beqëla - arë, në L.
• Bira e Gamines - sterrë e thellë ku strehoheshin pullumba t’egër, në V.
• Bira e Stihisë - birrë në një shkëmb të madh ku thuhet se ka qenë strehuar një stihi. Në V.
• Birat e Dhelprës - bira në një faqe kodre. në L.
• Bishtarca - ara pranë qendrës.
• Bishti Horës - rrëzë mali në P.
• Bokçet - ara pranë qendrës.
• Bokrrimat e Kroit Zërës - bokërimë në L.
• Bostani Satatit - ara pranë qendrës
• Brahëla - arë në L.
• Bregu i Dakos - breg, kullotë, në L.
• Bregu çafallive - breg në L.
• Bregu i Çeflikut - breg, kullotë në J.
• Bregu i Kaçarlës - breg në V.
• Bregu i Kodrës - breg në L.
• Bregu Lutruvisëe - breg i veshur me pyll në VL.
• Bregu Manushaqes - breg në L.
• Bregu Mullait - breg i vogël pranë një gërmadhë mulliri, në L.
• Bregu i Mushit - breg shkëmbor në L.
• Bregu Okoles - kodër në J.
• Bregu Palovështit - breg pranë qendrës
• Bregu Sorrave - breg, në qendër
• Bregu Shkallëzës - breg në L.
• Bregu Varvetës - breg, në V.
• Bregjet e Dragonëlës - kodra me pyje përralli, sqindesh, shkozash etj, në VL.
• Brrinjazt - brinja mali, në V.
• Burbusël/a - arë me një burim pranë në V.
• Burimi Qafës - burim në L.
• Burim i Xhaasë - burim në L.
• Çairet - ara no JL.
• Çefliku - ara në mal, në J.
• Çokalet - (shm. çoqele)- ara me grumbuj gurësh të vegjël, në JL.
• Draganëla - burim në përrua, në V.
• Dardhëza - arë, në J.
• Dulga e Meros - kullotë, në P.
• Dhi e Kardhaqes - tabje e kohës turke, në L.
• Evgjitëza - pllajë afër qëndrës.
• Faqa e Rrëzanjit - faqe mali në kufi me fshatin Rrëzanj, në P.
• Fiqet - fushë, në VL.
• Fijt e Okoles - ara e fiq, në J.
• Fiteja - baçë me ullinj, pranë qendrës.
• Frrashëre - arra, në L.
• Fshati Horës - gërmadha të një fshati të vjetër, në P.
• Gërmadhat - ara, në J.
• Goneet - ara, në L.
• Gorricëla - arë, në P.
• Gostanji - breg shkëmbor, grykë lumi, në P.
• Gostora - ara në fushë, në VP.
• Grop’ e Botës - vend gropë ku populli merrnin baltë të bardhë për të zbardhur muret e brendëshme të banesave, në L.
• Grop’ e Hallkushit - vend gropë, në L.
• Grop Qirishte - vend gropë, në L.
• Gurët - ara në L.
• Guri Lejlekut - gur i madh në qendër.
• Guri Mejtepit - gur, në qendër.
• Guri Meros - arë, në P.
• Guri Stravatoit - shkëmb në radhua, në L.
• Gjiri Horës - gji në lumin e KaIamait, në L.
• Hjers e Abedinit - ara e ullinj, në P.
• Kalaja e Horës - gërmadhat e një kalaje të tjetër, në P.
• Kalaja e Vjetër - gërmadhë e një kalaje të vjetër, në V.
• Kalldrëmet - kalldrëme të vjetër, në L.
• Këmba e Bakiut - këmbë mali në P. këmba e Ullive-këmbë mali, në P.
• Klisha - gërmadhë kishe në P.
• Konopicëla - arë në fushë, në J.
• Kroi Thatë - krua që rridhte pak ujë, në J.
• Kroi Vashëzës - krua, në J.
• Kroi Zerrit - krua, në L.
• Kroi Zërës - burim në përrua, në L. “Gjushi na molloiste se atje ne ai krua ka pasur zëra. po po n’e di u i varfëri se çi ishnë ato zëra, aj e dij se ish i vjetër. po u s’e keshë pjerë (pyetur) no një herë at” (Dalip Duçe-Dolan).
• Kruathi - krua, në P.
• Kashirat - fushë, në J.
• Kshirazi - arë në fushë, në J.
• Kula - gërmadhë e një qendre antike, në P.
• Lëm i Nënarrës - lëm i gurtë, në P.
• Lëm i Qafhorës - Iëm me pllaka guri pranë qendrës.
• Lëmënjeza - kodër e vogël në fushë, në P.
• Likudhëza - përrua me në burim, në L.
• Lisëlat - ara, në P.
• Litruvija - mulli vaji në qendër.
• Llonxha - muze në fshatin e vjetër të Horës, në JP.
• Mali Çafallive - mal, në L.
• Mali Sqindaresë - mal, në V.
• Manëla - arë e të shoqes Manes, në P.
• Marmura - fushë, në L.
• Marmuret - ara, në L.
• Mejdani Diellit - ara, në L.
• Mejtepi - ndërtesë e ish shkollës fillore në kohën turke, e kthyer në greqisht pas pushtimit të Çamërisë nga greket, pranë qendrës.
• Mesonisia - fushë, në VP.
• Mesorova - fushë, në VL.
• Mëmëlat - ara, në J.
• Mushëla - arë, në VL.
• Nënarra - ara në fushë, ku ka pasur dhe arra, në P.
• Nënëshkëmbet - arë e madhe pranë lumit, në JP.
• Nisitë - ara, në L.
• Okolet - ara, në J.
• Palovështi - ara pranë qendrës.
• Parasporeza - ara, në P.
• Pezulet e Likudhës - ara, në V.
• Pilli Himës - pyll pranë qendrës.
• Pilli Vjetër - faqe mali në pyll, në V.
• Pllajeja e Mesme - brinjë mali, në P.
• Pllajeja e Rrushqalesë (rrushkullit) - pllajë, në V.
• Pllakareja - pllajë shkëmbore, në afërsi të qendrës.
• Prroi Dushkut - përrua që kalon në qendër të fshatit.
• Prroi Dhelprës - përrua, në L.
• Prroi Math - përrua që kalon afër mesit fshatit.
• Prroi Mushit - përrua, në P.
• Qaf’ e Gostanjit - qafë, në V.
• Qaf’ e Kodrës - qafë, në L.
• Qaf’ e Qoshqëzës - qafë, në J.
• Qaf’ e Rrahut Kolit - qafë, në V.
• Qaf’ e Sohorës - qafë, në JP.
• Qaf’ e Shkallëzës - qafë midis kodrash, në L.
• Qafazt - qafë e vogël, në L.
• Qafkodëra - bregore ku rrinin pleqtë e fshatit, në P.
• Qafora - lëm i gurtë, në P.
• Qafqoshqeza - qafë mali, në V.
• Qepuri/a - vend gropë, afër qendrës.
• Qeramaréja - arë, në L.
• Qirishta - pllajë, në L.
• Qirishtet - brigje, në L.
• Qiuri Rexhepit - varr pranë qendrës.
• Qoshqeza e Mameçit - kullotë në mal, në J.
• Qotek/u - mur gur i vjetër, në JP.
• Radhoi Zboqes - brez shkëmbor, në L.
• Rraha e Rexhepit - ara, në J.
• Rraparéja - arë në fushë, në J.
• Rrapi Kroit - rrap pranë kroit, në qendër.
• Rrapomadhi - rrap i madh në qendër.
• Rrepekanëla - fushë, në P.
• Rrënjat - fushë, në P.
• Rripat - ara, në P.
• Rripat e Potameve - ara, në P.
• Rripat e Varikoit - ara, në L.
• Rripi Hajdërit - ara, në VL.
• Rrip Shkallëzës - arë, në L.
• Rrug’ e Sklavit - udhë që të çon në fshatin e Sklavit.
• Sohorë/a - gërmadha të kohës lashtë me gurë të mëdhenj të skalitar.
• Shkallëza - rrugë e ngushtë shkëmbore që kalon nga një përrua, në L.
• Shkëmbët e Prroit Dhelprës - shkëmbenj, në L.
• Shkëmb i Bregut Mushit - radhua, në L.
• Shtëpia e Çibéesë - gërmadhë afër qendrës.
• Shtrung’ e Meros - shtrungë e gurit, në V.
• Shur’ e Galipit - arë, në P.
• Shur/i - ara, në afërsi të qendrës.
• Tragarëlat - përrua, në V.
• Ullit e Mushit - baçë me uIlinj, në P.
• Urëza - ara, në J.
• Vaj’ e Nuhut - va lumi, në P.
• Vakëfet - arë, në P, pronë e xhamisë.
• Varikdéetë - ara, në L.
• Vavetat - ara të vjetra që nuk punoheshin, në V.
• Varr i S’ëmës Hajdërit - varr i vjetër, në L.
• Vësht i Duhanje - baçë me ullinj, në P.
• Vësht i Shegës - arë, në P.
• Vréshtazi - ara, në qendër.
• Vreshtat e Beut - baça me fiq, arra e ullinj, në L.
• Vrojnéja - ara, në P.
• Vrojnerat - ara, në P.
• Xhamia - xhami e fshatit, në qendër.
• Xhami e Sipërme - ish xhami e kthyer në shkollë greke pas pushtimit të Çamërisë nga këta të fundit.
• Zboqe/a - ara në mal, në L.
• Zboqa e Safallive - ara, në L.

Demografia

Familjet në fshatin Dolan: ( Para Luftës së Dytë Botërore )

Lista e familjeve të mbledhura nga Fatos Mero Rrapaj: Alizoti, Balenj, Banenj, Çafallinj, Çelohora ( fis i shuar ), Dërvizhatët ( Dautenj e Hamitenj ), Duçenj, Panenj, Kutupatët dhe Zeqirenj .

Sipas statistikave të Perandorisë Osmane të vitit 1895, popullsia e Dolanit arrinte në 305 banorë (175 burra dhe 130 gra), të ndarë në 66 familje, në regjistrimin e vitit 1913 kishte 298 banorë. Deri në vitin 1944 (Genocid ndaj shqiptarëve të Çamërisë) të gjithë banorët ishin me kombësi shqiptare.

Lidhje të jashtme

• vendndodhja