Gjeografia e Shtetit të Palestinës

Gjeografia e Shtetit të Palestinës i referohet pronave gjeografike, klimatike dhe të tjera të zonave të pretenduara nga Shteti i Palestinës.

Rajonet fiziografike

Terreni i Rripit të Gazës është i sheshtë ose rrotullues, me duna pranë bregut. Pika më e lartë është Abu 'Awdah (Joz Abu 'Auda), në 105 m mbi nivelin e detit.

Terreni i Bregut Perëndimor është kryesisht malor i thyer, i ndarë, me pak bimësi në perëndim, por disi djerrë në lindje. Hapësira e lartësisë arrin nga një e ulët në bregun verior të Detit të Vdekur në 429 m nën nivelin e detit, në pikën më të lartë në malin Nabi Yunis në 1030 m mbi nivelin e detit.^[1] Zona e Bregut Perëndimor është pa dalje në det; malësitë janë zona kryesore e rimbushjes për akuiferet bregdetare të Izraelit.

Gjeologjia

Fusha bregdetare e Gazës është e përbërë nga duna rëre dhe sedimente pjellore ranore. Përveç një gur ranor gëlqeror poroz të quajtur kurkar në arabisht, nuk ka shkëmbinj të tjerë në këtë rajon. Në të kundërt, Bregu Perëndimor dominohet nga male të ulëta: mali Gerizim (881 m), Nabi Samwil (890 m) dhe mali Scopus (826 m). Shkëmbinjtë përbëhen kryesisht nga sedimente detare (gur gëlqeror dhe dolomit). Poroziteti i këtyre shkëmbinjve lejon që uji të filtrohet në shtresat jo poroze, të cilat furnizojnë me ujë akuiferët e shumtë në rajon.^[2]

Tektonika dhe aktiviteti sizmik

Lugina e Jordanit është një segment i Transformimit të Detit të Vdekur, një vazhdim i Luginës së Riftit të Madh që ndan Pllakën Afrikane nga Pllaka Arabe. I gjithë segmenti mendohet të jetë shpërthyer në mënyrë të përsëritur, për shembull gjatë tërmetit të vitit 749 dhe përsëri në vitin 1033, tërmeti më i madh i fundit përgjatë kësaj strukture. Deficiti në rrëshqitje që është krijuar që nga ngjarja e vitit 1033 është i mjaftueshëm për të shkaktuar një tërmet prej Mw~7.4.^[3]

Disponimi tektonik i Palestinës në kufirin e Transformimit të Detit të Vdekur e ka lënë atë të ekspozuar ndaj tërmeteve relativisht të shpeshta, më shkatërruesit prej të cilëve ishin ato të viteve 31 pes, 363, 749 dhe 1033.

Lumenjtë dhe liqenet

Lumi Jordan është lumi më i madh në Palestinë, duke formuar kufirin lindor të Bregut Perëndimor, derisa derdhet në Detin e Vdekur. Friends of the Earth Middle East raporton se nga njëra anë deri në 96% të ujit të ëmbël të lumit devijohet nga Izraeli, Jordania dhe Siria, ndërsa nga ana tjetër sasi të mëdha të ujërave të zeza të patrajtuara derdhen në lumë.^[4]

Deti i Vdekur është trupi më i madh i ujit në Palestinë, ndërsa lugina e Marj Sanur formon një liqen sezonal.^[5]

Një numër përrenjsh kalimtarë, në arabisht të quajtura wadi, derdhen në lumin Jordan ose Detin e Vdekur përmes Bregut Perëndimor, duke përfshirë Wadi Og, Wadi Fa'rah dhe Wadi Qelt. Të tjera rrjedhin përmes Izraelit dhe në Detin Mesdhe, si Rryma Hadera dhe Wadi Kabiba.^[6]

Klima

Klima në Bregun Perëndimor është kryesisht mesdhetare, pak më e ftohtë në zonat e ngritura në krahasim me vijën bregdetare, në perëndim të zonës. Në lindje, Bregu Perëndimor përfshin pjesën më të madhe të shkretëtirës së Judesë, duke përfshirë bregdetin perëndimor të Detit të Vdekur, i karakterizuar nga klima e thatë dhe e nxehtë.

Gaza ka një klimë të nxehtë gjysmë të thatë (Köppen: BSh) me dimër të butë dhe verë të thatë të nxehtë.[7] Pranvera arrin rreth muajit mars-prill dhe muajt më të nxehtë janë korriku dhe gushti, me mesataren maksimale 33 °C (91 °F). Muaji më i ftohtë është janari me temperatura zakonisht 7 °C (45 °F). Shiu është i pakët dhe në përgjithësi bie ndërmjet nëntorit dhe marsit, me norma vjetore të reshjeve afërsisht në 4,57 inç (116 mm).^[7]

Burime natyrore

Burimet natyrore të Palestinës përfshijnë ekstrakte balte nga Deti i Vdekur,^[8] si magneziumi, potasi dhe bromi. Megjithatë, këto burime janë të monopolizuara nga vendbanimet izraelite; rrjeti i politikave palestineze Al-Shabaka raportoi në vitin 2015 se vlera e shtuar e aksesit në këto burime natyrore mund t'i kishte dhënë ekonomisë ishte 918 milionë dollarë në vit.^[9]

Palestina përfshin gjithashtu shumë fusha të pasura gazi në zonën detare të Rripit të Gazës; megjithatë, që kur këto u zbuluan në vitin 2000, ato nuk janë shfrytëzuar, për shkak të kufizimit të Izraelit në zonën detare të Gazës nga 3 në 6 milje detare në det të hapur si pjesë e bllokadës së Rripit të Gazës.^[10]

Mjedisi

Palestina ka një sërë çështjesh mjedisore; çështjet me të cilat përballet Rripi i Gazës përfshijnë shkretëtirëzimin; kripëzim i ujit të ëmbël; trajtimi i ujërave të zeza; sëmundjet e shkaktuara nga uji; degradimi i tokës; dhe shterimi dhe kontaminimi i burimeve ujore nëntokësore. Në Bregun Perëndimor, zbatohen shumë nga të njëjtat çështje; megjithëse uji i ëmbël është shumë më i bollshëm, aksesi është i kufizuar nga pushtimi i vazhdueshëm i Palestinës.

Referime

^ A house demolished, three others threatened in the town of Halhul - 24,March,2007 Arkivuar 2007-05-27 tek Wayback Machine, POICA. Retrieved 14 October 2012.
^ Palestine & Palestinians (në anglisht). Beit Sahour, Palestine: Alternative Tourism Group. 2008. fq. 18. ISBN 978-9950-319-01-1.
^ Ferry M.; Meghraoui M.; Karaki A.A.; Al-Taj M.; Amoush H.; Al-Dhaisat S.; Barjous M. (2008). "A 48-kyr-long slip rate history for the Jordan Valley segment of the Dead Sea Fault". Earth and Planetary Science Letters (në anglisht). 260 (3–4): 394–406. Bibcode:2007E&PSL.260..394F. doi:10.1016/j.epsl.2007.05.049.
^ "Home Project 23". foeme.org (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 2016-03-04. Marrë më 2016-01-03.
^ Zertal, Adam (2004). The Manasseh Hill Country Survey: The Shechem Syncline (në anglisht). BRILL. fq. 36. ISBN 978-9004137561.
^ "Water Resources of Palestine". Fanack (në anglisht). Marrë më 7 qershor 2021.
^ "Monthly Averages for Gaza, Gaza Strip" (në anglisht). MSN Weather. Arkivuar nga origjinali më 2009-02-10. Marrë më 2009-01-15.
^ "Israel's Unlawful Exploitation of Natural Resources in the Occupied Palestinian Territory" (në anglisht). Al Haq. 3 shtator 2012. Arkivuar nga origjinali më 1 maj 2023. Marrë më 3 janar 2016. By granting substantial financial benefits to the settlers, as well as by licensing Ahava Dead Sea Laboratories Ltd., 44.5 per cent of whose shares are owned by the settlements of 'Mitzpe Shalem' and 'Kalia,' to mine and manufacture products that utilise the mud extracted from the occupied Dead Sea area, Israel is openly in violation of its obligations as an Occupying Power in the OPT. It is encouraging and facilitating the exploitation of Palestinian natural resources and actively assisting their pillaging by private actors.
^ "Area C and the Future of the Palestinian Economy" (PDF) (në anglisht). Banka Botërore. 3 tetor 2013. Marrë më 3 janar 2016. The Dead Sea abounds in valuable minerals, principally large deposits of potash and bromine. Israel and Jordan together derive some USD 4.2 billion in annual sales of these products, and account for 6 percent of the world's supply of potash and fully 73 percent of global bromine output. Demand for both these products is projected to remain strong, with the Dead Sea a cheap and easily exploited source. There is no reason to suppose that Palestinian investors along with prospective international partners would not be able to reap the benefits of this market, provided they were able to access the resource. Taking as a benchmark the average value added by these industries to the Jordanian and the Israeli economies, the Palestinian economy could derive up to USD 918 million per annum –equal to 9 percent of 2011 GDP, almost equivalent to the size of the entire Palestinian manufacturing sector
^ Charlotte Silver (22 dhjetor 2015). "Israel's sea blockade of Gaza motivated by gas finds" (në anglisht). Electronic Intifada. Marrë më 3 janar 2016. In 2000, around the same time that the Gaza gas fields were found, Israel discovered Mari-B, a gas field located at the maritime border with Gaza. Since then, Israel has accelerated the militarization of Gaza's waters, ostensibly to protect its own valuable resources – while sabotaging any possibility that Palestinians can access theirs. Israel's violent restriction of Gaza's maritime zone to 3 to 6 nautical miles beyond the coast began in 2000, the report states, though it was not officially established until January 2009..

[1] A house demolished, three others threatened in the town of Halhul - 24,March,2007 Arkivuar 2007-05-27 tek Wayback Machine, POICA. Retrieved 14 October 2012.

[2] Palestine & Palestinians (në anglisht). Beit Sahour, Palestine: Alternative Tourism Group. 2008. fq. 18. ISBN 978-9950-319-01-1.

[Ferry-3] Ferry M.; Meghraoui M.; Karaki A.A.; Al-Taj M.; Amoush H.; Al-Dhaisat S.; Barjous M. (2008). "A 48-kyr-long slip rate history for the Jordan Valley segment of the Dead Sea Fault". Earth and Planetary Science Letters (në anglisht). 260 (3–4): 394–406. Bibcode:2007E&PSL.260..394F. doi:10.1016/j.epsl.2007.05.049.

[4] "Home Project 23". foeme.org (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 2016-03-04. Marrë më 2016-01-03.

[Zertal-5] Zertal, Adam (2004). The Manasseh Hill Country Survey: The Shechem Syncline (në anglisht). BRILL. fq. 36. ISBN 978-9004137561.

[6] "Water Resources of Palestine". Fanack (në anglisht). Marrë më 7 qershor 2021.

[MSN-7] "Monthly Averages for Gaza, Gaza Strip" (në anglisht). MSN Weather. Arkivuar nga origjinali më 2009-02-10. Marrë më 2009-01-15.

[Dead_Sea_Minerals-8] "Israel's Unlawful Exploitation of Natural Resources in the Occupied Palestinian Territory" (në anglisht). Al Haq. 3 shtator 2012. Arkivuar nga origjinali më 1 maj 2023. Marrë më 3 janar 2016. By granting substantial financial benefits to the settlers, as well as by licensing Ahava Dead Sea Laboratories Ltd., 44.5 per cent of whose shares are owned by the settlements of 'Mitzpe Shalem' and 'Kalia,' to mine and manufacture products that utilise the mud extracted from the occupied Dead Sea area, Israel is openly in violation of its obligations as an Occupying Power in the OPT. It is encouraging and facilitating the exploitation of Palestinian natural resources and actively assisting their pillaging by private actors.

[9] "Area C and the Future of the Palestinian Economy" (PDF) (në anglisht). Banka Botërore. 3 tetor 2013. Marrë më 3 janar 2016. The Dead Sea abounds in valuable minerals, principally large deposits of potash and bromine. Israel and Jordan together derive some USD 4.2 billion in annual sales of these products, and account for 6 percent of the world's supply of potash and fully 73 percent of global bromine output. Demand for both these products is projected to remain strong, with the Dead Sea a cheap and easily exploited source. There is no reason to suppose that Palestinian investors along with prospective international partners would not be able to reap the benefits of this market, provided they were able to access the resource. Taking as a benchmark the average value added by these industries to the Jordanian and the Israeli economies, the Palestinian economy could derive up to USD 918 million per annum –equal to 9 percent of 2011 GDP, almost equivalent to the size of the entire Palestinian manufacturing sector

[10] Charlotte Silver (22 dhjetor 2015). "Israel's sea blockade of Gaza motivated by gas finds" (në anglisht). Electronic Intifada. Marrë më 3 janar 2016. In 2000, around the same time that the Gaza gas fields were found, Israel discovered Mari-B, a gas field located at the maritime border with Gaza. Since then, Israel has accelerated the militarization of Gaza's waters, ostensibly to protect its own valuable resources – while sabotaging any possibility that Palestinians can access theirs. Israel's violent restriction of Gaza's maritime zone to 3 to 6 nautical miles beyond the coast began in 2000, the report states, though it was not officially established until January 2009..

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]