Irredentizmi
Irredentizmi zakonisht kuptohet si një dëshirë që një shtet të aneksojë një territor të një shteti tjetër. Kjo dëshirë mund të motivohet nga arsye etnike sepse popullsia e territorit është etnikisht e ngjashme me popullsinë e shtetit amë. Arsyeja historike mund të jetë gjithashtu përgjegjëse, d.m.th., se territori ka qenë pjesë e shtetit mëmë më parë. Megjithatë, vështirësitë në zbatimin e konceptit në raste konkrete kanë shkaktuar mosmarrëveshje akademike rreth përkufizimit të saktë të tij. Mosmarrëveshjet kanë të bëjnë nëse njëra ose të dyja arsyet etnike dhe historike duhet të jenë të pranishme dhe nëse aktorët joshtetërorë mund të përfshihen gjithashtu në irredentizëm. Një mosmarrëveshje tjetër është nëse përfshihen edhe përpjekjet për të thithur një shtet fqinj të plotë. Ka lloje të ndryshme irredentizmi. Një kategorizim bën dallimin midis rasteve në të cilat shteti mëmë ekziston para konfliktit dhe rasteve në të cilat një shtet i ri mëmë formohet duke bashkuar një grup etnik të shpërndarë në disa vende. Një tjetër dallim ka të bëjë nëse vendi i synuar është një shtet, një ish-koloni ose një shtet i shembur.
Një temë qendrore kërkimore në lidhje me irredentizmin është çështja se si duhet të shpjegohet ose çfarë e shkakton atë. Shumë shpjegime thonë se homogjeniteti etnik brenda një shteti e bën irredentizmin më të mundshëm. Diskriminimi ndaj grupit etnik në territorin fqinj është një tjetër faktor kontribues. Një shpjegim i lidhur ngushtë argumenton se identitetet kombëtare të bazuara kryesisht në etni, kulturë dhe histori rrisin prirjet irredentiste. Një tjetër qasje është shpjegimi i irredentizmit si një përpjekje për të rritur fuqinë dhe pasurinë. Në këtë drejtim, argumentohet se pretendimet irredentiste janë më të mundshme nëse territori fqinj është relativisht i pasur. Shumë shpjegime fokusohen gjithashtu në llojin e regjimit dhe thonë se demokracitë kanë më pak gjasa të përfshihen në irredentizëm, ndërsa anokracitë janë veçanërisht të hapura ndaj tij.
Irredentizmi ka qenë një forcë me ndikim në politikën botërore që nga mesi i shekullit të nëntëmbëdhjetë. Ajo ka qenë përgjegjëse për shumë konflikte të armatosura edhe pse e drejta ndërkombëtare është armiqësore ndaj saj dhe lëvizjet irredentiste shpesh nuk arrijnë të arrijnë qëllimet e tyre. Termi fillimisht u krijua nga fraza italiane Italia irredenta dhe i referohej një lëvizjeje italiane pas vitit 1878 që pretendonte pjesë të Zvicrës dhe Perandorisë Austro-Hungareze. Rastet e diskutuara shpesh të irredentizmit përfshijnë aneksimin e Sudetenland nga Gjermania naziste në 1938, pushtimin e Etiopisë nga Somalia në 1977 dhe pushtimin e Ishujve Falkland nga Argjentina në 1982. Shembuj të mëtejshëm janë përpjekjet për të krijuar një Serbi të Madhe pas shpërbërjes së Jugosllavisë në fillim të viteve 1990 dhe aneksimit të Krimesë nga Rusia në 2014. Irredentizmi është i lidhur ngushtë me revanshizmin dhe shkëputjen. Revanshizmi është një përpjekje për të aneksuar territorin që i përket një shteti tjetër. Ajo është e motivuar nga qëllimi negativ për të marrë hak për një ankesë të mëparshme, në ndryshim nga qëllimi pozitiv i irredentizmit për ndërtimin e një shteti kombëtar të bashkuar etnikisht. Në rastin e shkëputjes, një territor shkëputet dhe formon një shtet të pavarur në vend që të shkrihet me një shtet tjetër.