Islami në Bullgari

Islami në Bullgari është një fe e pakicës dhe feja e dytë më e madhe në vend pas krishterimit . Sipas Censusit të vitit 2021, numri i përgjithshëm i myslimanëve në Bullgari ishte 638,708 që korrespondon me 9.8% të popullsisë. Etnikisht, myslimanët në Bullgari janë turq, bullgarë dhe romë, që jetojnë kryesisht në pjesë të Bullgarisë verilindore (kryesisht në provincat Razgrad, Targovishte, Shumen dhe Silistra ) dhe në malet Rodope (kryesisht në provincën Karxhali dhe provincën Smolyan ).

Historia

Popullsia në vite
Viti	Pop.	±%
1881	578.060	—
1887	676.215	+17.0%
1892	643.258	−4.9%
1900	643.300	+0.0%
1910	602.078	−6.4%
1920	690.734	+14.7%
1926	789.296	+14.3%
1934	821.298	+4.1%
1946	938.418	+14.3%
1992	1.110.295	+18.3%
2001	966.978	−12.9%
2011	577.139	−40.3%
2021	638.708	+10.7%

Kontakti me Islamin para pushtimit osman

Kontakti i parë i dokumentuar bullgar me botën myslimane ishte në fillim të viteve 700, kur Khan Tervel i Bullgarisë ndihmoi bizantinët të thyenin rrethimin arab të Kostandinopojës, pasi ushtria e tij thuhet se vrau rreth 22,000 ushtarë armik . Dy shekuj më pas, armiqësia u kthye në reciproke. bashkëpunim, pasi Bullgaria nën Car Simeon I dhe arabët koordinuan disa herë sulmet e tyre kundër Perandorisë Bizantine . Në të njëjtën periudhë, arti bullgar filloi të shfaqte njëfarë ndikimi islamik, ndoshta i ndërmjetësuar nga bizantinët.

Më vonë, në mesin e viteve 1200, një grup turqish selxhukë mendohet se janë vendosur në Dobrujën Veriore . Sipas Ibn Battuta dhe Evliya Çelebiut, turkmanët kolonizuan bregun e Detit të Zi midis kufirit bullgar dhe Babadagut më në veri. Përfundimisht, një pjesë e tyre u kthyen në Anadoll, ndërsa pjesa tjetër adoptoi krishterimin dhe mendohet se janë paraardhës të mundshëm të gagauzëve modernë.

Sundimi osman (1396-1878)

Perandoria Osmane pushtoi pjesën e fundit të pavarur të Perandorisë së Dytë Bullgare, Cardomin e Vidinit, në vitin 1396 (ose, siç supozojnë disa historianë, në 1422), dhe Bullgaria mbeti nën sundimin osman dhe islamik për gati pesë shekuj. Të krishterët në Perandorinë Osmane trajtoheshin si qytetarë të dorës së dytë, pra si dhimmi . Ata shpesh quheshin Kaur, që do të thotë "i pabesë" si një term fyes. Pjesa më e madhe e tokës së pushtuar iu shpërnda pasuesve të Sulltanit, të cilët e mbanin atë si benefit ose feude ( timar të vegjël, zeamet të mesëm dhe hass të mëdhenj). Sistemi kishte për qëllim ta bënte ushtrinë të vetë-mjaftueshme dhe të rriste vazhdimisht numrin e ushtarëve të kalorësisë osmane, duke nxitur kështu pushtime të reja dhe duke i sjellë vendet e pushtuara nën kontrollin e drejtpërdrejtë osman.

Të krishterët paguanin taksa në mënyrë disproporcionale më të larta se myslimanët, duke përfshirë taksën e votimit, xhizjes, në vend të shërbimit ushtarak. Sipas İnalcık, xhizje ishte burimi i vetëm më i rëndësishëm i të ardhurave (48 për qind) për buxhetin osman, me Rumelinë që përbënte pjesën e luanit, ose 81 për qind të të ardhurave. Megjithatë, nga fillimi i vitit 1600, pothuajse e gjithë toka ishte ndarë në prona ( arpalik ) që iu dhanë personaliteteve të larta osmane si një formë e bujqësisë tatimore, gjë që krijoi kushte për shfrytëzim të ashpër të taksapaguesve nga pronarë të paskrupullt të tokës. Sipas Radishev, mbitaksimi u bë një çështje veçanërisht prekëse pasi grumbullimi i xhizeve në pjesën më të madhe të vendit u mor nga Gjashtë Divizionet e Kalorësisë .

Kolonizimi dhe konvertimi në Islam

Islami në Bullgari u përhap si përmes kolonizimit me myslimanë nga Azia e Vogël ashtu edhe përmes konvertimit të bullgarëve vendas. Transferimet masive të popullsisë osmane filluan në fund të viteve 1300 dhe vazhduan deri në vitet 1500. Shumica e tyre, por larg nga të gjitha, ishin të pavullnetshme. Komuniteti i parë i vendosur në Bullgarinë e sotme përbëhej nga tatarë të cilët erdhën me dëshirë për të filluar një jetë të vendosur si fermerë, i dyti një fis nomadësh që ishin përplasur me administratën osmane. Të dy grupet u vendosën në Rrafshin e Thrakisë së Epërme, në afërsi të Plovdivit.

Pas Pavarësisë (1878)

Pas Luftës Ruso-Turke dhe Traktatit të Berlinit të vitit 1878, pesë sanxhakë të Vilajetit të Danubit Osman - Vidin, Veliko Tarnovo, Ruse, Sofje dhe Varna - u bashkuan në Principatën autonome të Bullgarisë, duke e vendosur Bullgarinë përsëri në hartën politike të Evropës. pas pesë shekujsh. Sipas salname osmane të vitit 1875, popullsitë myslimane të Principatës së paraluftës ishin 405,450 meshkuj, ose gjithsej 810,910 njerëz dhe përbënin 39,2% të popullsisë së Principatës. Shumica e myslimanëve ishin të ashtuquajtur "myslimanë të vendosur", dmth. turq dhe pomakë, por kishte edhe pakica substanciale të çerkezëve dhe tatarëve të Krimesë muhaxhirë dhe romë.

Demografia

Sipas regjistrimit të vitit 2011, në Bullgari kishte 638.708 myslimanë, të cilët përbënin 9.8% të popullsisë së vendit. Sipas vlerësimeve të vitit 2014, pothuajse një milion muslimanë jetojnë në Bullgari, duke formuar pakicën më të madhe myslimane në çdo vend të BE-së (në përqindje, jo në shifra absolute). Sipas një sondazhi të vitit 2017 nga Qendra Kërkimore Pew, 15% e popullsisë së Bullgarisë është myslimane. Pothuajse të gjithë myslimanët në Bullgari janë shtetas bullgarë.

Shpërndarja gjeografike

Shpërndarja e myslimanëve në Bullgari

Sipas regjistrimit të vitit 2021, 40 nga gjithsej 266 komuna bullgare kishin shumicë myslimane dhe tre komuna të tjera kishin një pluralitet mysliman, ose një më shumë se në vitin 2011. Kishte dy komuna me një popullsi myslimane mbi 90 për qind: komuna Sarnitsa me një popullsi myslimane prej 96,4 për qind dhe komuna e Çernoçenës me një popullsi myslimane prej 90,8 për qind. Praktikisht të gjitha komunat me shumicë myslimane janë të vogla dhe shumë të vogla dhe përgjithësisht rurale. Përjashtim, dhe e vetmja komunë e kryeqytetit provincial me shumicë myslimane, është komuna e Karxhalit.