Wikipedia

Kompleksi i Tempullit Krishna Janmasthan

This is the stable version, checked on 1 dhjetor 2023. 2 pending changes await review.

Kompleksi i Tempullit Krishna Janmasthan është një grup tempujsh hindu të vendosur në Mathura, Uttar Pradesh, Indi . Ka tre tempuj kryesorë brenda mjediseve - tempulli i Keshavdev i cili i kushtohet Krishnës, Garbh Griha ku besohet se Krishna ka lindur në Dvapar Yuga dhe Bhagvata Bhavan ku hyjnitë kryesuese janë Radha Krishna . [1] [2] [3] [4] [5] [6] [7]

Krishna Janmasthan Temple Complex
Tempulli Katra Keshav Dev
Pamja ballore e tempullit Keshavdeva
Religion
AffiliationHinduizmi
DistrictDistrikti Mathura
RegionBraj
Hyjnitë
FestivalKrishna Janmashtami
Viti i shenjtëruar1958 es (tempulli modern)
StatusiAktiv
Location
VendndodhjaMathura
StateUttar Pradesh
VendiIndia
Kompleksi i Tempullit Krishna Janmasthan is located in Earth
Kompleksi i Tempullit Krishna Janmasthan
Kompleksi i Tempullit Krishna Janmasthan (Earth)
Koordinatat gjeografike27°30′17″N 77°40′11″E / 27.504748°N 77.669754°E / 27.504748; 77.669754
Architecture
Funded byDalmia dhe familja Birla
Groundbreaking1953 (tempulli modern)
Përfunduar1982
TempulliTre

Vendi ka pasur rëndësi fetare të paktën që nga shekulli i 6-të para Krishtit me gjetjet e objekteve fetare në gërmime. [8] Tempujt u shkatërruan shumë herë gjatë historisë, më së fundmi nga perandori Mughal Aurangzeb në 1670. Ai ndërtoi atje xhaminë Eidgah e cila ende qëndron. [3] [4] [5] [9] [8] Në shekullin e 20-të, kompleksi i ri i tempullit ngjitur me xhaminë u ndërtua me ndihmën financiare të industrialistëve. [3]

 

Historia

Redakto
 
Harqe dhe ballkone Ogee që përmbajnë figura njerëzore, pamje e pasme, rreth shekullit të 2-të pes, të gjetura nga gërmimet arkeologjike të Katra Keshavdeva. Tani në Muzeun Qeveritar, Mathura .
 
Shahi Eidgah në 1949 i cili u ndërtua në bazamentin e ngritur të tempullit origjinal të shkatërruar nga Aurangzebi

Periudha antike dhe klasike

Redakto

Sipas traditave hindu, Krishna lindi nga Devaki dhe Vasudeva në një qeli burgu ku ata u mbyllën nga xhaxhai i tij nga nëna Kansa, një mbret i Mathurës, për shkak të profecisë së vdekjes së tij nga fëmija i Devakit. [10] [11] Sipas traditës, një tempull kushtuar Krishnës u ndërtua në vendlindje nga stërnipi i tij Vajranabh . [10] [2] Vendi i tanishëm i njohur si Krishna Janmasthan ( lit. 'Vendlindja e Krishnës' ) njihej si Katra ( lit. 'Tregu' ) Keshavdeva. [8] Gërmimet arkeologjike të vendit kishin zbuluar qeramikë dhe terrakote të shekullit të 6-të para Krishtit. [8] Ai prodhoi gjithashtu disa skulptura xhainiste si dhe një kompleks të madh budist duke përfshirë Yasha Vihara. [8] Tempulli Vaishnava mund të jetë ngritur në vend që në shekullin e parë. [8] Një kompleks i ri i madh tempulli u rindërtua në vend nga perandori Gupta Çandragupta II në vitin 400 të es. [1] [12] [13] Një mbishkrim i fundit i shekullit të 8-të përmend gjithashtu dhurimet për vendin nga rashtrakutasit . [10] [3] [4] [5]

Periudha Mughal

Redakto

Shenjtorët Vaishnava Chaitanya Mahaprabhu dhe Vallabhacharya vizituan Mathurën në fillim të shekullit të 16-të. [14] [11] [3] [4] Abdullahu, në mbretërimin e perandorit Mughal Jehangir, përmend në Tarikh-i-Daudi shkatërrimin e Mathurës dhe tempujve të saj nga Sulltani i Delhit Sikandar Lodi në shekullin e 16-të. Lodi u kishte ndaluar hinduve të laheshin në lumë dhe të qetheshin gjithashtu në brigje. [6] [11] Në mbretërimin e Jehangirit, në 1618, Raja Veer Singh Deva Bundela i Orchha-s kishte ndërtuar një tempull me koston e 33 lakhëve. [6] [9] [15] Një udhëtar francez Tavernier vizitoi Mathurën në vitin 1650 dhe kishte përshkruar tempullin tetëkëndor të ndërtuar me gurë të kuq me rërë. [16] [17] [15] Udhëtari italian Niccolao Manucci, i cili punoi në oborrin e Mughalëve, e ka përshkruar gjithashtu tempullin. [17] Princi Mughal Dara Shikoh kishte patronizuar tempullin dhe i dhuroi tempullit një parmak. [9] Kangjella u hoq nga guvernatori i Mathurës Abdun Nabi Khan me urdhër të perandorit Mughal Aurangzeb dhe ai ndërtoi xhaminë Jama mbi rrënojat e tempujve hindu. Gjatë rebelimit të Jat në Mathura, Abdul Nabi Khan u vra në 1669. [18] Aurangzebi sulmoi Mathurën dhe shkatërroi atë tempull Keshavdeva në 1670 dhe ndërtoi Shahi Eidgah në vend të tij. [9] [8]

Periudha moderne

Redakto

Mathura ra nën kontrollin britanik në 1804. Kompania e Indisë Lindore nxori në ankand tokën e Katrës dhe ajo u ble nga Raja Patnimal, një bankier i pasur i Varanasit. [19] [10] [20] [21] Raja Patnimal donte të ndërtonte tempullin, por nuk mundi ta bënte këtë. Pasardhësit e tij trashëguan tokën e Katrës. Pasardhësi i tij Rai Krishna Das u kundërshtua, për pronësinë e 13,37 hektarëve tokë në të cilën ndodhet faltorja dhe Shahi Eidgah, në dy padi civile nga muslimanët e Mathurës, por Gjykata e Lartë e Allahabadit vendosi në favor të Raj Krishna Das-it në të dyja paditë në 1935. [20] [21] Kailash Nath Katju dhe Madanmohan Chaturvedi kishin ndihmuar në këto padi. Politikani dhe arsimtari Madan Mohan Malaviya e bleu tokën nga Raj Krishna Das më 7 shkurt 1944 me një kosto prej Rs. 13000 me ndihmën financiare të industrialistit Jugal Kishore Birla . [10] [20] [21] Pas vdekjes së Malaviya, Jugal Kishore Birla formoi një trust të quajtur Shri Krishna Janmabhoomi Trust, i regjistruar më vonë si Shri Krishna Janmasthan Seva Sansthan, më 21 shkurt 1951 dhe fitoi tokën. [20] [21] Jugal Kishore Birla ia besoi ndërtimin e tempullit të ri një tjetër industrialisti dhe filantropisti Jaidayal Dalmia . Ndërtimi i kompleksit të tempullit filloi në tetor 1953 me nivelimin e tokave dhe përfundoi në shkurt 1982. Djali i tij i madh Vishnu Hari Dalmia e pasoi atë dhe shërbeu në Trust deri në vdekjen e tij. Nipi i tij Anurag Dalmia është Administrator i Përbashkët i Besuar në Trust. [10] [20] Ndërtimi u financua nga familje të tjera biznesi duke përfshirë Ramnath Goenka . [10]

 
Vendi festohet si vendlindja e Krishnës, i cili, sipas traditës, lindi në një burg dhe burgu thuhet se ekzistonte në parcelën e shënuar nga një pllakë guri. Në të djathtë të tij është Eidgah Shahi. Imazhi është marrë në vitin 1949 përpara se të ndërtohej kompleksi modern i tempullit.
 
Faltorja Garbha Griha (majtas) pas Eidgah (në qendër) dhe hyrja e tempullit Keshavdeva (djathtas), 1988.
 
Location of temples and nearby water tank.

Kultura

Redakto

Tempulli është një nga tempujt më të vizituar të Indisë. Krishna Janmashtami, Radhashtami, Diwali dhe Holi janë festat kryesore që festohen në këtë tempull dhe në të gjithë rajonin e Braxhit . [2]

  1. ^ a b Tattvāloka. Vëll. 30. Sri Abhinava Vidyatheertha Educational Trust. 2007. fq. 20. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  2. ^ a b c Vemsani, Lavanya (2016). Krishna in History, Thought, and Culture: An Encyclopedia of the Hindu Lord of Many Names: An Encyclopedia of the Hindu Lord of Many Names. ABC-CLIO. fq. 140–141. ISBN 978-1-61069-211-3. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  3. ^ a b c d e Yamunan, Sruthisagar. "In Mathura, the Ayodhya playbook is being deployed again to claim Hindu rights over Idgah mosque". Scroll.in (në anglishte amerikane). Marrë më 2020-12-04. Gabim referencash: Invalid <ref> tag; name "Scr" defined multiple times with different content
  4. ^ a b c d "Petition Asks for Removal of Idgah Mosque From 'Krishna's Birthplace' in Mathura". The Wire. Marrë më 2020-12-04. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!) Gabim referencash: Invalid <ref> tag; name ":2" defined multiple times with different content
  5. ^ a b c "Mathura court admits plea to remove mosque adjacent Krishna Janmabhoomi". The Hindu (në Indian English). 2020-10-16. ISSN 0971-751X. Marrë më 2020-12-04.
  6. ^ a b c F. S. Growse. Mathura-Brindaban-The Mystical Land Of Lord Krishna. Diamond Pocket Books (P) Ltd. fq. 50–51, 52, 55. ISBN 978-81-7182-443-4. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!) Gabim referencash: Invalid <ref> tag; name "Growse" defined multiple times with different content
  7. ^ Fazl Ahmad (1963). Heroes of Islam Series: Mahmood of Ghazni. Sh. Muhammad Ashraf. fq. 70. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  8. ^ a b c d e f g A. W. Entwistle (1 janar 1987). Braj: Centre of Krishna pilgrimage. E. Forsten. fq. 125, 319–320. ISBN 9789069800165. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!) Gabim referencash: Invalid <ref> tag; name "Entwistle1987" defined multiple times with different content
  9. ^ a b c d Audrey Truschke (1 shkurt 2018). Aurangzeb: The Man and the Myth. Penguin Random House India Private Limited. fq. 95–96. ISBN 978-0-14-343967-7. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!) Gabim referencash: Invalid <ref> tag; name "Truschke2018" defined multiple times with different content
  10. ^ a b c d e f g D. Anand (1992). Krishna, the Living God of Braj. Abhinav Publications. fq. 29, 125. ISBN 978-81-7017-280-2. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  11. ^ a b c Hans Bakker (1990). The History of Sacred Places in India As Reflected in Traditional Literature: Papers on Pilgrimage in South Asia. BRILL. fq. 6–7, 9. ISBN 90-04-09318-4. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!) Gabim referencash: Invalid <ref> tag; name "Bakker1990" defined multiple times with different content
  12. ^ Gopal, Sarvepalli (1993-10-15). "Note 3". Anatomy of a Confrontation: Ayodhya and the Rise of Communal Politics in India (në anglisht). Palgrave Macmillan. fq. 95–97. ISBN 9781856490504.
  13. ^ Dhavan, Rajeev (11 korrik 2003). "Ayodhya solutions". The Hindu. Arkivuar nga origjinali më 12 shtator 2003. Marrë më 2018-07-31. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  14. ^ Stephen Knapp (janar 0101). Krishna Deities and Their Miracles. Prabhat Prakashan. fq. 5. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  15. ^ a b Saiyid Zaheer Husain Jafri (1 janar 2009). Transformations in Indian History. Anamika Publishers & Distributors. fq. 299–303. ISBN 978-81-7975-261-6. Marrë më 7 korrik 2012. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  16. ^ Tavernier, Jean-Baptiste; Ball, V. (Valentine) (1889). Travels in India. University of Michigan. London, New York, Macmillan and co. fq. 240–241. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  17. ^ a b The Quarterly Review of Historical Studies. Vëll. 22. Institute of Historical Studies. 1983. fq. 50. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  18. ^ Jl Mehta (1986). Advanced Study in the History of Medieval India. Sterling Publishers Pvt. Ltd. fq. 499–500. ISBN 978-81-207-1015-3. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  19. ^ Nagendra Kr Singh; A. P. Mishra (2005). Encyclopaedia of Oriental Philosophy and Religion: Hinduism : J-R. Global Vision Publishing House. fq. 397. ISBN 978-81-8220-073-9. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  20. ^ a b c d e "History". shrikrishnajanmasthan.net. Arkivuar nga origjinali më 4 shtator 2015. Marrë më 2018-07-31. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  21. ^ a b c d Ghimire, Yubaraj (15 qershor 1993). "Shahi Idgah adjacent to Krishna Janmabhoomi Temple at Mathura to be VHP's next target". India Today (në anglisht). Marrë më 2018-07-31.
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Kompleksi_i_Tempullit_Krishna_Janmasthan&oldid=2625160"