Wikipedia

Kozmetika në Romën e lashtë

Kozmetika, është përdorur për herë të parë në Romën e lashtë për qëllime rituale, [1] që ishin pjesë e jetës së përditshme . Disa kozmetikë që ishin në modë, si ato të importuara nga Gjermania, Galia dhe Kina, ishin aq të shtrenjta sa Lex Oppia u përpoq të kufizonte përdorimin e tyre në 189 pes. [2] Këto "marka dizenjuese" u bën arsye të kishin çmime të lira që u shitën grave më të varfra. [3] Gratë e klasës punëtore mund të përballonin varietetet më të lira, por mund të mos kishin pasur kohë (ose skllave ) për të aplikuar grimin [4] pasi përdorimi i grimit ishte një çështje që kërkonte më shumë kohë, sepse kozmetika duhej të riaplikohej disa herë në ditë për shkak të kushteve të motit dhe përbërjes së dobët. [5]

Kozmetika aplikohej privatisht, zakonisht aplikohej në një dhomë të vogël ku nuk mund të hynin burrat. Cosmetae, ishin femra skllave që zbukuronin zonjat e tyre, u vlerësuan veçanërisht për aftësitë e tyre që ato kishin. Ata do t'i zbukuronin dashnoret e tyre me cultus, fjala latine që përfshin grimin, parfumin dhe bizhuteritë . [6]

Aroma ishte gjithashtu një ndër faktorët më të rëndësishëm të bukurisë. Gratë që kishin erë të mirë supozohej se ato ishin të shëndetshme dhe të pastërta. Për shkak të erës së keqe të shumë prej përbërësve të përdorur në kozmetikë në atë kohë, gratë shpesh lyheshin me një me sasi të bollshme parfumesh. [7]

Gratë e krishtera prireshin të e shmangnin kozmetikën me besimin se duhet të lavdëronin atë që Zoti u dha atyre. [8] Disa burra, veçanërisht rrobaqepës, përdorën kozmetikë, megjithëse ato shiheshin si femërore dhe të papërshtatshme. [9]

Të gjithë përbërësit kozmetikë mund të përdoreshin edhe si ilaçe për trajtimin e sëmundjeve të ndryshme. Plumbi, megjithëse dihej se ishte helmues, përdorej ende gjerësisht. [6]

Qëndrimet e meshkujve

Redakto

Qëndrimet romake ndaj kozmetikës evoluan konkretisht me zgjerimin e perandorisë. Asortimenti i kozmetikës në dispozicion u rrit ndërsa kufijtë tregtarë zgjeroheshin vazhdimisht dhe fluksi i pasurisë që rezultoi u dha grave skllevër shtesë dhe kohë për të shpenzuar më shumë kohë për bukurinë. Idetë e bukurisë nga popujt e pushtuar, veçanërisht grekët dhe egjiptianët, ndikuan shumë në paradigmën romake të bukurisë. [9] Megjithatë, ndryshe nga partnerët e tyre tregtarë lindorë, romakët mendonin se vetëm "ruajtja e bukurisë" ishte e pranueshme dhe jo "zbukurimi i panatyrshëm". Pavarësisht se e ekzagjeronin në përbërjen e tyre për ta bërë atë që të shfaqej në ndriçimin e dobët të kohës, gratë ende e dëshironin të dukeshin natyrale si shenjë dëlirësie.  . Artificialiteti zakonisht tregonte një dëshirë për të qenë joshëse, gjë që i bënte burrat të pyesin se për kë saktësisht një grua mund të përpiqej të dukej tërheqëse. Në veçanti, romakët nuk i kanë pëlqyer ngjyrat e panatyrshme në sy dhe sytë e mbivendosur. [10] Kjo ishte arsyeja se pse meshkujt në përgjithësi e shihnin përdorimin e kozmetikës si gjë mashtruese dhe manipuluese. [11] Virgjëreshat Vestal nuk bënin grim sepse duhej të dukeshin të shenjta dhe të dëlira. Postumia, ishte një nga Virgjëreshat Vestale, që e kundërshtoi këtë konventë dhe rrjedhimisht, u akuzua për incest .

Nga të gjitha tekstet që kanë mbijetuar që përmendin kozmetikën (të gjitha që ishin shkruar nga burrat) Ovidi ishte i vetmi në miratimin e tij për përdorimin e tyre. Konsensusi ishte se gratë që përdornin kozmetikë me tepricë ishin të pamoralshme dhe mashtruese dhe praktikonin një lloj forme të magjisë . Juvenal shkroi se "një grua blen aroma dhe locione duke pasur parasysh tradhtinë bashkëshortore" dhe u tall me nevojën për kozmetikë, duke besuar se ato ishin të paefektshme. Përdorimi i parfumeve u përbuz më tej, sepse mendohej se ato maskonin erën e seksit dhe alkoolit. Seneka i këshilloi gratë e virtytshme të shmangnin kozmetikën, pasi ai besonte se përdorimi i tyre ishte pjesë e rënies së moralit në Romë. Stoikët ishin gjithashtu kundër përdorimit të kozmetikës, pasi ata ishin kundër përdorimit të të gjitha gjërave luksoze të krijuara nga njeriu. Edhe pse nuk ka tekste të mbijetuara të shkruara nga gratë që shpjegojnë qëndrimin e grave ndaj kozmetikës, përdorimi i gjerë i tyre tregon se gratë i pranonin dhe i shijonin këto produkte. [2]

Përkujdesje lëkure

Redakto

Lëkura e pastër e bardhë, ishte një demarkacion i aristokracisë, ishte ndër më të rëndësishmet e bukurisë romake. [6] Lëkura e zbehtë u jepte përshtypjen e një statusi më të lartë shoqëror. Supozohej se nëse një grua kishte lëkurë të zbehtë, ajo qëndronte brenda sepse mund të përballonte skllevër që do të dilnin jashtë dhe do të bënin punë që ajo përndryshe do të kishte bërë. [12]

Gratë shpesh përgatisin për fytyrat e tyre maska bukurie përpara se të aplikojnë grimin. Një recetë kërkonte aplikimin e djersës nga leshi i deleve (lanolina) në fytyrë para gjumit, [13] duke lëshuar një erë të keqe që shpesh kritikohej nga burrat. [14] Përbërës të tjerë përfshinin lëngun, farat, brirët, jashtëqitjet, [15] mjaltin, bimët, placentën, palcën, uthullën, tëmthin, urinën e kafshëve, squfurin, uthullën, vezët, mirrën, temjanin, temjanin, [16] lëvozhgat e gocave të gocës së detit, [17] qepë me yndyrë shpendësh, plumb të bardhë dhe elb me veshë . Larja me qumësht gomari ishte një ndër trajtimet më të shtrenjta që funksiononte si një lëvozhgë kimike dhe përdorej nga disagra të pasura si Kleopatra VII dhe Poppaea Sabina . [18]

Pas banjove që bënin, ata duhej të aplikonin zbardhues për fytyrën, të tilla si pluhur shkumës, [19] merl i bardhë, pleh krokodili dhe plumb i bardhë. [6] Njohja romake se plumbi ishte helmues nënvizoi këndvështrimin e tyre se sa e rëndësishme ishte lëkura e bardhë. Përbërës të tjerë të përdorur në zbardhuesit përfshinin dyll blete, vaj ulliri, ujë trëndafili, shafran, [3] yndyrë shtazore, oksid kallaji, niseshte, [20] raketë ( rukolë ), kastravec, anise, kërpudha, mjaltë, gjethe trëndafili, lulëkuqe, mirrë, temjan, [6] vaj bajame, ujë trëndafili, rrënjë zambaku, majdanoz uji dhe vezë. [7] Në Ovid's Art of Beauty, ai u jepte një recetë dhe disa udhëzime se si të bëni një zbardhues për fytyrën. [21] Romakëve nuk i pëlqenin rrudhat, njollat, njollat e diellit, thekonet e lëkurës dhe njollat. Për të zbutur rrudhat, ata përdorën yndyrën e mjellmave, qumështin e gomarit, çamçakëzin arab dhe miell fasule. [6] Plagët dhe njollat trajtoheshin me hirin e kërmijve. [6] Romakët ngjitën copat e lëkurës së butë me shap direkt mbi njollat për të pretenduar se ato ishin shenja bukurie. Kriminelët dhe të liruarit përdornin këto copa lëkure, të cilat vinin në formë të rrumbullakët dhe në formë gjysmëhënës, për të fshehur shenjat e markës. [7]

Me përjashtim të flokëve në kokë, flokët konsideroheshin jo tërheqës për gratë romake.Rrjedhimisht, gratë i hiqnin flokët ose duke rruar, shkulur, zhveshur duke përdorur një paste rrëshirë ose duke kruar me një gur shtuf. Gratë e moshuara përballeshin me tallje për depilimin e tyre sepse shihej kryesisht si përgatitje për seks. [22]

E kuqja

Redakto

Edhe pse romakët i vlerësonin fytyrat e zbehta, një trëndafil i lehtë në faqe konsiderohej një ndër tërheqëset, që nënkuptonte shëndet të mirë. Plutarku shkroi se kuqja e tepërt e bënte një grua të dukej spektakolare, ndërsa Martial tallte gratë, duke besuar se rouge rrezikonte të shkrihej në diell. [4] Burimet e rouge përfshinin vermillion tirian, [9] petalet e trëndafilit dhe lulekuqes, fucus, [23] shkumësa e kuqe, alkanet dhe plehrat e krokodilit. [24] Okër e kuqe, një skuqje më e shtrenjtë, importohej nga Belgjika dhe bluhej kundër një guri në pluhur. [16] Megjithë njohuritë e përhapura se cinabar dhe plumbi i kuq ishin helmues, ato të dyja përdoreshin ende gjerësisht. [6] Alternativat e lira përfshinin lëngun e manit dhe llumin e verës. [7]

Grim i syve

Redakto
 
Enë romake e parfumit prej qelqi dhe enë grimi me dy pjesë.

Sytë idealë, nga këndvështrimi i romakë, ishin të mëdhenj me qerpikë të gjatë. Plini Plaku shkroi se qerpikët ranë nga teprica seksuale, dhe kështu ishte veçanërisht e rëndësishme për gratë që t'i mbanin qerpikët e tyre të gjatë për të provuar dëlirësinë e tyre. [25]

Kohl ishte një ndër përbërësit kryesor në përbërjen e syve, dhe përbëhej nga hiri ose bloza dhe antimoni, me shafran që zakonisht shtohej për të përmirësuar aromën. Kohl aplikohej duke përdorur një shkop të rrumbullakosur, të bërë nga fildishi, qelqi, kocka ose druri, i cili fillimisht zhytej në vaj ose ujë, përpara se të përdorej për të aplikuar kohl. [6] Përdorimi i kohl si grim erdhi fillimisht nga lindja. Përveç kohl, petalet e trëndafilit të djegur [26] dhe gurët e hurmës mund të përdoren për të errësuar sytë. [7]

Rimelët me ngjyra aplikoheshin zakonisht edhe nga femrat për të theksuar sytë e grave. Rimeli gjelbër erdhi nga malakiti, ndërsa bluja nga azuriti . [3]

Romakët preferonin vetullat e errëta që thuajse takoheshin mu në qendër. [6] Ky efekt arrihej zakonisht duke i errësuar vetullat e tyre me antimon ose blozë dhe më pas duke i zgjatur ato nga brenda. [3] Shkëputja filloi qysh nga shekulli i 1 për të rregulluar pamjen e tyre të përgjithshme. [4]

Buzët, thonjtë dhe dhëmbët

Redakto

Megjithëse provat për përdorimin e buzëkuqit shfaqen zakonisht në qytetërimet e mëparshme, asnjë dëshmi e tillë nuk është materializuar që të tregojë se romakët i kanë ngjyrosur ndonjëherë buzët e tyre. [27] Dëshmia e vetme për lyerjen e thonjve vjen nga një bojë e kuqe që ata importuan, e cila ishte prodhuar nga një insekt indian. Në përgjithësi vetëm të pasurit i prisnin thonjtë, pasi përdornin berberët për t'i shkurtuar thonjtë, duke ndjekur praktikën bashkëkohore për higjienë të mirë. [6]

Megjithëse higjiena orale nuk ishte aspak afër standardeve të sotme, dhëmbët e bardhë vlerësoheshin nga romakët dhe kështu dhëmbët e rremë, të bërë nga kocka, fildishi dhe pasta, ishin artikuj të njohur. Ovidi hodhi dritë mbi mënyrën se si dhëmbët e bardhë konsideroheshin në shoqëri kur shkroi deklaratën: "Mund t'i bëni vetes dëme të pallogaritshme kur qeshni nëse dhëmbët tuaj janë të zinj, shumë të gjatë ose të parregullt". [4] Romakët gjithashtu e ëmbëlsuan frymën e tyre me pluhur dhe sodë buke.

Parfumet

Redakto
 
Xhami romak i mermerit piriform unguentarium (para dhe mbrapa)

Parfumet ishin shumë të njohura në Romën e Lashtë. Në fakt, ato u përdorën aq shumë sa që Ciceroni pohoi se, "Aroma e duhur për një grua nuk është fare". [4] Ato vinin në forma më të lëngshme, të ngurta dhe ngjitëse dhe shpesh mund të krijoheshin në një proces macerimi me lule ose barishte dhe vaj. [5] Teknologjia e distilimit, si dhe shumica e përbërësve të importuar, e kanë origjinën në lindje. Tregu më i shquar i parfumeve në Itali ishte Seplasia në Capua . [14] Parfumet fërkoheshin ose derdheshin mbi përdoruesin dhe shpesh besohej se ishin të dobishëm kundër sëmundjeve të ndryshme, si ethet dhe dispepsi. Aroma të ndryshme ishin shumë më të përshtatshme për raste të ndryshme, [9] si dhe për burra ashtu edhe për gra. [28] Deodorantët e bërë nga shap, iris dhe petalet e trëndafilit ishin të zakonshëm. [29]

Përveç përdorimit personal, parfumet përdoreshin në ushqim dhe për të freskuar aromën e shtëpisë. [5]

Kontejnerë dhe pasqyra

Redakto

Grimi zakonisht vinte në formë tabletash ose në formë torte, të shitur në tregje. [6] Gratë e pasura zakonisht blenin kozmetikë të shtrenjtë që vinin në kontejnerë të përpunuar të bëra nga ari, druri, qelqi ose kocka. Kohl erdhi në tuba të ndarë që mund të ruanin më shumë se një ngjyrë të grimit të syve. [6] Fryrja e xhamit, e shpikur në shekullin e I të erës sonë në Siri, uli çmimin e kontejnerëve. Ngjyra më e zakonshme që përdorej për xhamin ishte ngjyrë kafe . [2] Djersa e gladiatorëve dhe yndyrat e kafshëve që luftonin në arenë shiteshin në vazo suvenirësh jashtë lojërave për të përmirësuar ngjyrën e lëkurës. [3]

Prostitutat

Redakto

Kozmetikët, dhe veçanërisht përdorimi i tepërt i tyre, zakonisht shoqëroheshin me prostitutat, të dyja duke i konsideruar si imorale dhe joshëse. Fjala latine lenocinium në fakt do të thoshte si "prostitucion" dhe "makijazh". Për shkak të të ardhurave të tyre të ulëta, prostitutat prireshin të përdornin më shumë kozmetikë më të lirë, të cilat lëshonin erëra mjaft shumë të pakëndshme. [30] Kjo, e kombinuar me aromat e forta ekzotike që janë përdorur për të mbuluar erën e keqe, bëri që bordellotë të nuhasin veçanërisht. Ndërsa prostitutat plaken, me të ardhurat e tyre të varura nga pamja e jashtme, kur ato zgjodhën sasi më të bollshme grimi. Kurtezanet shpesh merrnin kozmetikë dhe parfume si dhurata ose pagesë të pjesshme. [27]

Përdorimi për meshkuj

Redakto

Burrat dihet gjithashtu se kanë përdorur kozmetikë në kohën romake, edhe pse shoqëria nuk e pranoi atë. Meshkujt që shiheshin duke mbajtur pasqyra shiheshin më shumë si femra, ndërsa ata që përdornin grim për zbardhjen e fytyrës mendoheshin se ishin të pamoralshëm sepse pritej të nxireshin nga puna jashtë. [31] Dy nga praktikat më të pranueshme dhe të rëndësishme ishin përdorimi i lehtë i disa parfumeve dhe heqja e moderuar e qimeve. Një burrë që hiqte shumë flokë shihej si femër, ndërsa heqja e paktë e bënte atë të dukej i papërpunuar. [32] Romakët e panë veçanërisht të papërshtatshme që një perandor të ishte kot, siç ishte me sa duket rasti me perandorin Otho . [33] Perandori Elagabalus hoqi të gjitha qimet e trupit dhe shpesh vinte grim, gjë që u shkaktoi romakëve shumë pikëllim. [34]

  1. ^ An Ancient Roman Make-up Lesson The History Channel. Retrieved 2009-10-29.
  2. ^ a b c Stewart, Susan. Cosmetics & Perfumes in the Roman World. Gloucestershire: Tempus, 2007, pp. 123-136.
  3. ^ a b c d e Ancient cosmetics brought to life BBC News. Retrieved 2009-10-29.
  4. ^ a b c d e Cowell, F.R. Everyday Life in Ancient Rome. London: Batsford, 1961, pp. 63-66.
  5. ^ a b c Stewart, Susan. Cosmetics & Perfumes in the Roman World. Gloucestershire: Tempus, 2007, pp. 9-13.
  6. ^ a b c d e f g h i j k l m Olson, Kelly. Dress and the Roman Woman. New York: Routledge, 2008, pp. 61-70.
  7. ^ a b c d e Stewart, Susan. Cosmetics & Perfumes in the Roman World. Gloucestershire: Tempus, 2007, pp. 32-60.
  8. ^ Tertullian, De cultu feminarum, 2.5.
  9. ^ a b c d Angeloglou, Maggie. A History of Make-up. London: Studio Vista, 1970, pp. 30-32
  10. ^ Olson, Kelly (2009). "Cosmetics in Roman Antiquity". The Classical World. 103 (3). {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  11. ^ Achilles Tatius. Leucippe and Cleitophon. 2.38.2-3.
  12. ^ Olson, Kelly (2009). "Cosmetics in Roman Antiquity: Substance, Remedy, Poison". The Classical World. 102 (3). {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  13. ^ Ovid, The Art of Love. 3.213-14.
  14. ^ a b Balsdon, J.P.D.V. "Roman Women: Their History and Habits". London: Bodley Head, 1962, p. 261.
  15. ^ Ovid, The Art of Love., 3.270.
  16. ^ a b Ovid, The Art of Beauty.
  17. ^ Pliny the Elder, Natural History, 32.65.
  18. ^ Pliny the Elder, Natural History, 11.238.
  19. ^ Horace, Epodes, 12.10.
  20. ^ Roman cosmetic secrets revealed BBC News. Retrieved 2009-10-29.
  21. ^ "The Love Books of Ovid: The Art of Beauty". {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  22. ^ Martial. 12.32.21-2, 10.90.
  23. ^ Pliny the Elder. Natural History, 26.103.
  24. ^ Horace, Epodes, 12.10-11.
  25. ^ Pliny the Elder, Natural History, 11.154.
  26. ^ Pliny the Elder, Natural History, 21,123, 35.194.
  27. ^ a b Stewart, Susan. Cosmetics & Perfumes in the Roman World. Gloucestershire: Tempus, 2007, pp. 111-114.
  28. ^ Athenaeus, Deipnosophistae, 15.684.
  29. ^ Pliny the Elder, Natural History, 21.142, 35.185, 21.121.
  30. ^ Seneca, Controversiae, 2.21.
  31. ^ Ovid, The Art of Love. 1.513.
  32. ^ Stewart, Susan. Cosmetics & Perfumes in the Roman World. Gloucestershire: Tempus, 2007, pp. 82-95.
  33. ^ Juvenal, Satires, 2.99-101.
  34. ^ Cassius Dio, Roman History 80.14.4.


Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Kozmetika_në_Romën_e_lashtë&oldid=2461106"