Mehmet Aqif Ersoj

Mehmet Aqif Ersoj (turqisht: Mehmet Akif Ersoy, 20 dhjetor 1873 - 27 dhjetor 1936) është poet, shkrimtar, akademik, politikan me origjinë shqiptare dhe autor i himnit kombëtar turk. I konsideruar gjerësisht si një nga mendjet letrare premierë të kohës së tij, Ersoj shquhet për zotërimin e gjuhës turke, si dhe për patriotizmin dhe rolin e tij në Luftën për Pavarësi Turke.

Mehmet Aqif Ersoj
U lind më	(1873-12-20)20 dhjetor 1873 Kostandinopoja, Perandoria Osmane
Vdiq më	27 dhjetor 1936(1936-12-27) (63 vjeç) Stambolli, Turqi
Occupation	Poet, autor dhe politikan
Kombësia	Osman, më vonë qytetar turk
Punët e shquara	Safahat, İstiklal Marşı

Ndër shqiptarët që kanë bërë emër në fushën e letrave në Perandorinë Osmane, është edhe Mehmet Aqif Ersoj, me origjinë nga Shushica e Pejës, nga një familje intelektuali, myderizi. Mehmed Aqifi se është shqiptarë e ka pohuar me krenari në shkrimet e tij e përmend Shqipërinë, Kosovën, Prizrenin, Pejën, Gjakovën. Ai shkroi një poezi me titull "A s'e njeh? Kosova!" ndër të tjera.

Një version i kornizuar i himnit kombëtar nga Ersoj zakonisht zë murin mbi dërrasën e zezë në klasat e çdo shkollash publike si dhe të shumicës së shkollave private në mbarë Turqinë, së bashku me një flamur turk, një fotografi të babait themelues të vendit Atatürk dhe një kopje të Fjalimi i Atatürkut drejtuar rinisë së kombit. Një universitet në Burdur mori emrin e tij. Portreti i Ersojit u përshkrua në anën e pasme të kartëmonedhave turke 100 lira të viteve 1983–1989.

Biografia

Varrimi i Mehmet Akif Ersojit, 28 dhjetor 1936

Varri i Mehmet Akif Ersojit në Varrezat Edirnekapı, Stamboll.

Mehmet Akif Ersoj ishte pjesërisht me prejardhje shqiptare, i lindur si Mehmed Ragîf në Kostandinopojë, Perandoria Osmane në vitin 1873 nga Tahir Efendi Pejani (1826–1888), një shqiptar i lindur në fshatin Shushicë të Istogut, i cili ishte pjesë e rrethit Ipek (sot. Peja, Kosovë) dhe mësues në medresenë Fatih, në kohën kur të gjitha institucionet e shtetit ishin në rënie të skajshme, dhe kriza të mëdha dhe ndryshime të regjimit ishin duke u zhvilluar. Nëna e tij, Emine Şerife Hanım ishte nga Buhara (Uzbekistani i sotëm) e cila u zhvendos në Anadoll. Ndërsa ishte gati të përfundonte shkollimin në ryzhdien Fatih Merkez, vdekja e babait të tij dhe një zjarr që shkatërroi shtëpinë e tij, e detyruan Ersojin të ndërpresë shkollimin dhe të fillonte të punonte për të mbajtur familjen. Ai donte të fillonte një karrierë profesionale sa më shpejt të ishte e mundur dhe hyri në mejtepin Mülkiye Baytar (Shkolla Veterinare) dhe u diplomua me nderime në vitin 1893.

Në të njëjtin vit, Mehmet Akif Ersoj iu bashkua shërbimit civil dhe kreu kërkime mbi sëmundjet ngjitëse në vende të ndryshme në Anadoll. Gjatë këtyre detyrave, në përputhje me prirjen e tij fetare, ai mbante hytbe nëpër xhami dhe përpiqej t'i edukonte njerëzit dhe t'i ndërgjegjësonte. Së bashku me shokët e tij letrarë Recaizade Mahmud Ekrem, Abdülhak Hâmid Tarhan dhe Cenap Şahabettin, të cilët i kishte takuar në vitin 1913, ai punoi për degën e botimeve të Müdafaa-i Milliye Heyeti. Ai shpejt dha dorëheqjen nga posti i tij qeveritar dhe profesionet e tjera, dhe shkroi poezi dhe artikuj për botimin Sırat-ı Müstakim.

Universiteti Mehmet Akif Ersoj

Gjatë rënies së Perandorisë Osmane, Mehmet Akif Ersoj ishte një patriot i zjarrtë. Ai dha kontribut të rëndësishëm në luftën për shpalljen e Republikës së Turqisë dhe mbrojti patriotizmin përmes fjalimeve që mbajti në shumë xhami në Anadoll. Më 19 nëntor 1920, gjatë një fjalimi të famshëm që mbajti në Xhaminë Nasrullah në Kastamonu, ai dënoi Traktatin e Sèvres dhe ftoi njerëzit të përdorin besimin dhe armët e tyre për të luftuar kundër kolonialistëve perëndimorë. Kur botimi Sebilürreşat, i cili në atë kohë vepronte jashtë Ankarasë, botoi këtë fjalim, ai u përhap në të gjithë vendin dhe madje u bë një broshurë që u shpërnda ushtarëve turq.

Megjithatë, Mehmet Akif Ersoj fitoi vendin e tij të rëndësishëm në historinë e Republikës së Turqisë si kompozitor i teksteve të himnit kombëtar turk. Gjatë seancës së 12 marsit 1921, Asambleja e Madhe Kombëtare Turke caktoi zyrtarisht poemën e tij dhjetë-katrainësh si tekstin e himnit kombëtar.

Mehmet Akif Ersoj është një figurë e rëndësishme kombëtare në historinë e Turqisë moderne dhe ka lënë një gjurmë të pavdekshme në historinë e saj. Gjatë periudhës republikane, Mehmet Aqifi dha mësim histori dhe letërsi në universitete të ndryshme.

Ersoj u transferua në Kajro të Egjiptit në vitin 1925 dhe dha mësim gjuhën turke në një universitet atje gjatë qëndrimit të tij 11-vjeçar. Ai e kapi malarinë gjatë një vizite në Liban dhe u kthye në Turqi pak para vdekjes së tij në vitin 1936.

Ai u varros në Varrezat e Dëshmorëve Edirnekapı në Stamboll dhe ishte personi i parë në historinë e Republikës së Turqisë që u ekzekutua himni kombëtar në ceremoninë e varrimit të tij.

Punimet

Ana e pasme e monedhës 100 lira (1983–1989)

Mehmet Akif Ersoj kishte njohuri të bollshme në lidhje me letërsinë tradicionale lindore. Përveç kësaj, gjatë viteve që studionte në shkollën e Veterinarisë, i pëlqente të lexonte vepra të autorëve si Viktor Hygo, Alphonse de Lamartine, Emil Zola dhe Zhan Zhak Ruso.

Ai është më i njohur për veprën e tij të vitit 1911 me titull Safahat. Ky vëllim është një përmbledhje me 44 poezi me gjatësi të ndryshme nga Mehmet Akif Ersoj. Vepra më e hershme që shfaqet në këtë libër është e datës 1904, por kjo është e padëshmuar dhe ka shumë të ngjarë që poeti, i cili ishte 32 vjeç në atë datë të caktuar, të ketë kompozuar poezi para asaj date.

Ai shquhet më tej për shkrimin e teksteve të himnit kombëtar turk, İstiklâl Marşı ("Marshi i Pavarësisë" në shqip) - i cili u miratua në vitin 1921 dhe pranohet nga shumë turq si "Poeti kombëtar" i tyre. Tekstet janë shkruar fillimisht si një poezi në një përmbledhje të shkrimeve të tij. Paradoksalisht, një nga veprat e tij më të famshme, një libër i quajtur Safahat, nuk ishte lexuar apo botuar gjerësisht deri vonë. Ai studioi shkenca veterinare në universitet.