Nëndialekti i Vakaricit

Nëndialekti i Vakaricit (ose sic njihet botërisht Vaccarizzo Albanian) është një nëndialekt i dialektit të Arbëreshtes të gjuhës shqipe. I folur në fshatrat e Vakaricit (Vaccarizzo Albanese) dhe Mbuzati (San Giorgio Albanese) në Italinë jugore me rreth 3,000 njerëz, nëndialekti i Vakaricit ka ruajtur shumë karakteristika arkaike të dialektit Toskë, në të cilin bazohet shqipja standarde.

Klasifikimi

Nëndialekti i Vakaricit është një dialekt i Arbëreshtes, i cili është dialekt i Toskërishtes, një nga dy dialektet kryesore të gjuhës shqipe. Brenda arbërishtes, së bashku me nëndialektet e Maqit, Strigari (San Cosmo Albanese), Shën Mitri (San Demetrio Corone), Shën Sofia (Santa Sofia d'Epiro) i takon një grupi dialektesh të folura në provinca e Kozencës.^[1] Megjithëse është pjesë e dialekteve të Toskërishtes, nëndialekti i Vakaricit gjithashtu përmban disa elemente të gegërishtes.^[2]

Karakteristikat

Komunat e Vaccarizzo Albanese dhe San Giorgio Albanese u themeluan nga refugjatët shqiptarë pas pushtimit të Shqipërisë nga Perandoria Osmane dhe migracionit të mëvonshëm masiv të shqiptarëve në Itali. Si të gjitha dialektet e Arbëreshëve, nëndialekti i Vakaricit shfaq shumë elementë mesjetarë të gjuhës shqipe. Megjithatë, ndryshe nga dialektet e tjera të Arbëreshit, të cilat nën ndikimin dialectal të Italisë Jugore kanë kaluar nëpër një proces të komproktimit të pjesshëm ose total, që rezulton në ndryshimin e zërave të ndritshëm të intervistës ([ɡ]) në një shprehje të shprehur velar ([ɣ]), Nëndialekti i Vakaricit ka ruajtur fillimin [ɡ].^[3]

Një tjetër veçori e dialektit Vakaricit është sonorizimi i frikativit të zjarrtë të velarit [x], që ndodh edhe në dialektet e Arbëreshit të rajonit.^[4] Si dialekte shqiptare të Ballkanit ajo shfaq eksponate të dyfishta të artikuluara; megjithatë, ndryshe nga dialektet Ballkanike Toskë, schwa përfundimtare e pazhvilluar rrallë shfaqet në Vaccarizzo.

Burimet

^ Pipa, Arshi (1978). Albanian folk verse: structure and genre. Trofenik. p. 97. ISBN 978-3-87828-119-1.
^ Çabej, Eqrem (1972). Studime Filologjike. Akademia e Shkencave e RPSSH. f. 29.
^ Sawicka, Irena (1991). Studies in the phonetic typology of the Slavic languages. Sławistyczny Ośrodek Wydawniczy. p. 57. ISBN 978-83-85262-08-4.
^ Slavia Meridonalis. Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy. 1994. p. 68. ISBN 978-83-901394-8-7.

[1] Pipa, Arshi (1978). Albanian folk verse: structure and genre. Trofenik. p. 97. ISBN 978-3-87828-119-1.

[2] Çabej, Eqrem (1972). Studime Filologjike. Akademia e Shkencave e RPSSH. f. 29.

[3] Sawicka, Irena (1991). Studies in the phonetic typology of the Slavic languages. Sławistyczny Ośrodek Wydawniczy. p. 57. ISBN 978-83-85262-08-4.

[4] Slavia Meridonalis. Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy. 1994. p. 68. ISBN 978-83-901394-8-7.

[1]

[2]

[3]

[4]