Amani: Dallime mes rishikimesh
| [Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Content deleted Content added
Smallem (diskuto | kontribute) Etiketa: Manual revert |
No edit summary |
||
Rreshti 1:
{{Infobox settlement
|
|
| native_name_lang = ar
| settlement_type = Qytet
|
|
|
| image_caption = Qyteti i Amanit, nga e djathta në të majtë dhe nga lart poshtë: [[Abdali i Ri|Projekti Abdali]] që dominon horizontin e Amanit, [[Tempulli i Herkulit (Aman)|Tempulli i Herkulit]] në [[Kalaja e Amanit|Kalanë e Amanit]], [[Xhamia e Mbretit Abdullah I]] dhe [[Shtiza e Flamurit Raghadan]], [[Ura Abdoun]], [[Pallati Umajad]], stacioni hekurudhor osman i Hexhazit dhe [[Teatri Romak (Aman)|Teatri Romak]].
| image_seal = Ammanlogo.png
| nicknames = {{unbulleted list|Pëllumbi i Bardhë|Qyteti i Shkallëve}}<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=wGCGLEO-Vs8C&pg=PA36|title=The Cities Book: A Journey Through the Best Cities in the World|isbn=978-1-74179-887-6|page=36|author=Trent Holden, Anna Metcalfe|publisher=Lonely Planet Publications|year=2009|access-date=24 gusht 2017|archive-date=18 maj 2020|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20200518195053/https://books.google.com/books?id=wGCGLEO-Vs8C&pg=PA36|url-status=live}}</ref><ref name="Amman's Street Food">{{cite web|title=Amman's Street Food|url=http://beamman.com/food-/175-amman-street-food|access-date=2015-09-26|publisher=BeAmman.com|language=en|work=BeAmman.com|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150926043908/http://beamman.com/food-/175-amman-street-food|archive-date=2015-09-26}}</ref>
|
|
| coordinates = {{coord|31|56|59|N|35|55|58|E|region:JO_type:city(4300000)|display=inline,title}}
| subdivision_type = Shteti
|
| subdivision_type1 = [[Governoratet e Jordanisë|Governorati]]
| subdivision_name1 = [[Governorati Amman]]
| established_title = Themelimi
| established_date = 7250 p.e.r
| established_title2 = [[Komuna e Amanit të Madh|Komuna]]
| established_date2 = 1909
| leader_title = [[Lista e kryetarëve të Amanit|Kryetari]]
| leader_name = [[Noor Alnazer Farah Nabulsi]]<ref>{{cite web|url=http://www.jordantimes.com/news/local/new-amman-mayor-pledges-fair-and-responsible%E2%80%99-governance|title=New Amman mayor pledges 'fair and responsible' governance|language=en|date=2017-08-21|website=jodantimes.com|access-date=2018-10-23|archive-date=11 gusht 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180811055857/http://www.jordantimes.com/news/local/new-amman-mayor-pledges-fair-and-responsible%E2%80%99-governance|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=https://globalparliamentofmayors.org/new-member-yousef-al-shawarbeh-amman-jordan/|title=New Member: Yousef Al-Shawarbeh – Amman, Jordan|date=qershor 2018|website=globalparliamentofmayors.org|access-date=29 dhjetor 2018|language=en|archive-date=24 dhjetor 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181224023821/https://globalparliamentofmayors.org/new-member-yousef-al-shawarbeh-amman-jordan/|url-status=live}}</ref>
| unit_pref = Metric
| area_total_km2 = 1680
| area_land_km2 =
| elevation_min_m = 700
| population_total = 4,536,500
| population_as_of = 2020
| population_footnotes =
| population_density_km2 = 2380
| population_demonym =
| population_note =
| postal_code_type = Kodi postal
| postal_code = 11110-17198
| area_code = +962(6)
| area_code_type =
| iso_code =
| website = [http://www.ammancity.gov.jo/en/gam/index.asp Komuna e Amanit të Madh]
| footnotes =
| elevation_max_m = 1100
| timezone = [[Zona kohore në Evropën Lindore|EET]]
| utc_offset = +2
| timezone_DST = [[Ora Verore e Evropës Lindore|EEST]]
| utc_offset_DST = +3
| official_name =
| image_flag = Amman Jordan Flag.svg
| flag_size =
| flag_alt = Flamuri
}}
'''Amani''' ([[Gjuha arabe|arabisht]]: عمان, 'am-an) është kryeqyteti dhe qyteti më i madh i [[Jordania|Jordanisë]]. është kryeqyteti dhe qyteti më i madh i [[Jordania|Jordanisë]], dhe qendra ekonomike, politike dhe kulturore e vendit.<ref>{{cite web |url= http://www.arabianbusiness.com/revealed--20-cities-uae-residents-visit-most-590870.html |title= Revealed: the 20 cities UAE residents visit most |publisher= Arabian Business Publishing Ltd |date= 1 maj 2015 |language=en |access-date= 21 shtator 2015 |archive-date= 26 shtator 2015 |archive-url= https://web.archive.org/web/20150926153303/http://www.arabianbusiness.com/revealed--20-cities-uae-residents-visit-most-590870.html |url-status= live }}</ref> Me një popullsi prej 4,536,500, Amani është [[Lista e qyteteve më të mëdha në rajonin e Levantit sipas popullsisë|qyteti më i madh]] në rajonin e [[Levanti]]t dhe [[Lista e qyteteve më të mëdha në botën arabe|qyteti i gjashtë më i madh]] në [[Bota arabe|botën arabe]].
Dëshmia më e hershme e vendbanimit në Aman vjen nga një vend neolitik i njohur si [[ʿAin Ghazal]], i cili arriti lartësinë e tij rreth 7000 p.e.r. Gjatë [[Epoka e hekurit|epokës së hekurit]], qyteti njihej si Rabbath Ammon dhe shërbeu si kryeqyteti i qytetërimit [[Ammon]]it. Në shekullin e 3-të p.e.r, [[Ptolemeu II Filadelfus]], [[Faraoni]] i [[Mbretëria Ptolemeike|Egjiptit Ptolemeik]], e rindërtoi qytetin dhe e quajti atë "Filadelfia", duke e bërë atë një qendër rajonale të kulturës [[Periudha helenistike|helenistike]]. Nën sundimin [[Roma e lashtë|romak]], Filadelfia ishte një nga dhjetë qytetet greke të [[Dekapoli]]t përpara se të sundohej drejtpërdrejt si pjesë e [[Arabia Petraea]]. [[Kalifati Rashidun]] pushtoi qytetin nga [[Perandoria Bizantine|bizantinët]] në shekullin e 7-të e.r dhe i dha emrin e tij aktual Aman. Përgjatë pjesës më të madhe të [[Mesjeta|Mesjetës]], qyteti u alternua midis periudhave të shkatërrimit dhe braktisjes dhe periudhave të prosperitetit relativ si qendër e rajonit të [[Balqa (rajon)|Balqa]]. Amani u braktis kryesisht nga shekulli i 15-të deri në vitin 1878, kur autoritetet [[Perandoria Osmane|osmane]] filluan të vendosin refugjatë [[Çerkezët|çerkezë]] atje.
Këshilli i parë komunal i Amanit u krijua në vitin 1909. Amani dëshmoi rritje të shpejtë pas përcaktimit të tij si kryeqytet i [[Emirati i Transjordanisë|Transjordanisë]] në vitin 1921, dhe pas disa valëve të njëpasnjëshme të refugjatëve: palestinezët më 1948 dhe 1967; Irakianë në 1990 dhe 2003; dhe sirianë që nga viti 2011. Fillimisht u ndërtua në shtatë kodra, por tani përfshin mbi 19 kodra që kombinojnë 22 zona,[9] të cilat administrohen nga Komuna e Amanit të Madh. Zonat e Amanit i kanë marrë emrat e tyre ose nga kodrat (''jabal'') ose nga luginat (''wadi'') që ata zënë, si Jabal Lweibdeh dhe Wadi Abdoun. Amani Lindor është kryesisht i mbushur me vende historike që shpesh presin aktivitete kulturore, ndërsa Amani Perëndimor është më modern dhe shërben si qendra ekonomike e qytetit.<ref>{{cite web| url=http://www.jordantimes.com/news/local/west-amman-furnished-apartments-cashing-tourist-influx| title=West Amman furnished apartments cashing in on tour| date=2014-08-12| publisher=The Jordan News| work=The Jordan Times| language=en| access-date=2015-09-21| archive-date=4 mars 2016| archive-url=https://web.archive.org/web/20160304072858/http://www.jordantimes.com/news/local/west-amman-furnished-apartments-cashing-tourist-influx| url-status=live}}</ref>
Përafërsisht dy milionë vizitorë mbërritën në Aman në vitin 2014, gjë që e bëri atë qytetin e 93-të më të vizituar në botë dhe qytetin e pestë më të vizituar arab. Amani ka një ekonomi me rritje relativisht të shpejtë dhe është renditur si një [[Qyteti global|qytet global]] -Beta nga [[Globalizimi dhe Rrjeti Kërkimor i Qyteteve Botërore]]. Për më tepër, ai u emërua një nga qytetet më të mira të Lindjes së Mesme dhe Afrikës së Veriut sipas faktorëve ekonomikë, të punës, mjedisore dhe socio-kulturore. Qyteti është ndër vendet më të njohura në botën arabe për korporatat shumëkombëshe për të ngritur zyrat e tyre rajonale, së bashku me [[Doha|Dohën]] dhe vetëm pas [[Dubai]]t. Pritet që në 10 vitet e ardhshme këto tre qytete të zënë pjesën më të madhe të aktivitetit të korporatave shumëkombëshe në rajon.
==
{{reflist}}
{{Kryeqytetet e Azisë}}
| |||