Veneto
Veneto (ita. Veneto) është një nga 20 rajonet e Italisë. Popullsia e tij është rreth 5 milionë. Kryeqyteti i rajonit është Venecia ndërsa më i madhi është Verona.
Veneto
Veneto | |
|---|---|
 | |
| Popullata | |
• Total | (2.012) 4,960,336 |
| Faqja Zyrtare | www.regione.veneto.it |
Përveç italishtes, shumica e banorëve flasin edhe gjuhën veneciane . [1] [2] [3] Që nga viti 1971, Statuti i Venetos i referohet qytetarëve të rajonit si "populli venecian". [4] [5] Neni 1 e përcakton Veneton si një "rajon autonom", "i përbërë nga populli venecian dhe nga tokat e provincave: Belluno, Padova, Rovigo, Treviso, Venecia, Verona dhe Vicenza", duke ruajtur "lidhjet me venecianët në botë". Neni 2 parashtron parimin e "vetëqeverisjes së popullit venecian" dhe mandaton Rajonin të "promovojë identitetin historik të popullit dhe qytetërimit venecian". Pavarësisht këtyre pohimeve, të miratuara nga Parlamenti Italian, Veneto nuk është ndër rajonet autonome me statut të veçantë, ndryshe nga fqinjët verilindorë dhe veriperëndimorë, përkatësisht Friuli-Venezia Giulia dhe Trentino-Alto Adige/Südtirol .
Gjeografia
Redakto
Veneto është rajoni i 8-të më i madh në Itali, me një sipërfaqe totale prej 18.398 km katrorë . Ndodhet në pjesën veri-lindore të Italisë dhe kufizohet në lindje me Friuli-Venezia Giulia, në jug me Emilia-Romagna, në perëndim me Lombardinë dhe në veri me Trentino-Alto Adige/Südtirol . Në cepin më verior të saj kufizohet gjithashtu me Austrinë .
Historia
RedaktoVeneto ishte pjesë e Perandorisë Romake deri në shekullin e V pas Krishtit. Më vonë, pas një periudhe feudale, ishte pjesë e Republikës së Venedikut deri në 1797. Venecia sundoi për shekuj mbi një nga republikat më të mëdha dhe më të pasura detare dhe perandoritë tregtare në botë. Pas luftërave Napoleonike dhe Kongresit të Vjenës, Republika u kombinua me Lombardinë dhe iu aneksua Perandorisë Austriake si Mbretëria e Lombardisë-Venecias, derisa ajo u shkri me Mbretërinë e Italisë në 1866, si rezultat i Luftës së Tretë Italiane të Pavarësisë .
Ekonomia
RedaktoNën sundimin austriak, ekonomia e Venetos me bazë bujqësore vuajti, gjë që më vonë çoi në emigracion masiv. Por, që nga vitet 1970, ajo ka parë një zhvillim mbresëlënës, falë të ashtuquajturit "modeli i zhvillimit Veneto" që karakterizohet nga një sipërmarrje e fortë e orientuar nga eksporti në sektorët tradicionalë ekonomikë (64.47 bilionë euro eksporte në 2019 [6] ) dhe kohezion të ngushtë shoqëror [7] – duke e bërë atë në fakt rajonin e tretë më të pasur për sa i përket PBB-së totale (166.4 miliardë euro) pas Lombardisë dhe Lazios . [8] [9]
Demografia
RedaktoLidhje të jashtme
RedaktoShiko edhe
Redakto45°44′00″N 11°51′00″E / 45.73333°N 11.85000°E
- ^ "Venetian language resources".
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Il Nord Est e l'uso del dialetto - Osservatorio sul Nord Est - Demos & Pi".
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Dialetti, il veneto diventa il più parlato negli uffici".
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Home" (PDF). Arkivuar (PDF) nga origjinali më 2012-05-15.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Consiglio Regionale Veneto – Leggi Regionali". Consiglioveneto.it. Arkivuar nga origjinali më 10 prill 2019. Marrë më 2018-09-05.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Export, Nordest locomotiva chiude il 2019 a +2,3%". Nord Est Economia. 11 mars 2020. Marrë më 30 maj 2020.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Eurostat". Circa.europa.eu. Arkivuar nga origjinali më 2007-08-05. Marrë më 2009-05-06.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Eurostat News Release 19/2008: Regional GDP per inhabitant in the EU 2/
- ^ "Microsoft Word – 19-2008 – de – ins.doc" (PDF). Arkivuar (PDF) nga origjinali më 2008-09-20. Marrë më 2009-07-08.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)