Bursa
Bursa është një qytet në veriperëndim të Turqisë dhe qendra administrative në Provincën Bursa. Është qyteti i katërt më i populluar në Turqi dhe i dyti më i popullarizuar në Rajonin Marmara. Llogaritet t'i ketë rreth 800.000 shqiptarë.[2]
Bursa | |
|---|---|
 | |
| Popullsia | |
| • Gjithsej | 3,101,833[1] |
| {{{postal_code_type}}} | 16000 |
| Faqja zyrtare | www.bursa.bel.tr |
Ekonomikisht, Bursa është një nga më të rëndësishmit e Turqisë në pasuritë e saj natyrore dhe historike. Arsyeja pse ka objekte historike që i përkasin periudhës së themelimit të Perandorisë Osmane në Bursa është se ajo ishte kryeqyteti i parë i Perandorisë Osmane. Bursa shquhet në rajon me qendrat e saj tregtare, parqet, muzetë dhe pazarin. Qyteti është eksporti i dytë më i madh pas Stambollit.
HistoriaRedakto
Bursa u bë kryeqyteti i parë kryesor i Perandorisë Osmane pas kapjes së tij nga Bizantinët në vitin 1326. Si rezultat, qyteti dëshmoi një sasi të konsiderueshme të rritjes urbane gjatë gjithë shekullit të 14-të. Pasi pushtuan Edrenenë (Adrianopojë) në Trakinë Lindore, osmanllinjtë e kthyen atë në kryeqytetin e ri më 1363, por Bursa mbajti rëndësinë e saj shpirtërore dhe tregtare në Perandorinë Osmane.[3]
Gjatë periudhës osmane, Bursa vazhdoi të ishte burimi i shumicës së produkteve të mëndafshit mbretëror. Përveç prodhimit vendas të mëndafshit, qyteti importoi mëndafsh të papërpunuar nga Irani, dhe herë pas here nga Kina, dhe ishte qendra kryesore e prodhimit për kaftanët, jastëkët, qëndisjet dhe produktet e tjera të mëndafshit për pallatet osmane deri në shekullin e 17-të.
Pas themelimit të Republikës së Turqisë në vitin 1923 nga Mustafa Qemal Ataturku, Bursa u bë një nga qendrat industriale të vendit. Zhvillimi ekonomik i qytetit u pasua nga rritja e popullsisë dhe Bursa u bë qyteti i katërt më i populluar në Turqi.
Qyteti ka qenë tradicionalisht një pol tërheqës dhe ishte një qendër kryesore për refugjatët me prejardhje të ndryshme etnike që emigruan në Anadoll nga Ballkani gjatë humbjes së territoreve osmane në Evropë midis fundit të shekujve 19 dhe fillimit të shekujve 20. Ardhja më e fundit e turqve të Ballkanit ndodhi midis viteve 1940 dhe 1990, kur Republika Popullore e Bullgarisë dëboi afërsisht 150,000 turq bullgarë në Turqi. Rreth një e treta e këtyre 150,000 refugjatëve bullgarë turq u vendosën përfundimisht në Bursa (veçanërisht në lagjen Hürriyet). Me ndërtimin e zonave të reja industriale në periudhën midis viteve 1980 dhe 2000, shumë njerëz nga provincat lindore të Turqisë erdhën dhe u vendosën në Bursa.
GjeografiaRedakto
Bursa qëndron në shpatet veriperëndimore të malit Uludağ (i njohur si Olimpi Mysian në antikitetin klasik), në brigjet e lumit Nilüfer, në jug të Rajonit Marmara. Është kryeqyteti i Provincës Bursa, i cili kufizohet me Detin e Marmarës dhe Jalova në veri; Koxhaeli dhe Sakarja në verilindje; Bilexhik në lindje; dhe Qytahia dhe Ballëkesir në jug.
KlimaRedakto
Bursa ka një klimë mesdhetare (klasifikimi i klimës Köppen: Csa). Qyteti ka verë të nxehtë dhe të thatë që zgjat nga qershori deri në shtator. Dimrat janë të ftohtë dhe të lagësht, duke përmbajtur edhe reshjet më të mëdha të shiut. Mund të ketë borë në tokë e cila do të zgjasë për një ose dy javë. Ndotja e ajrit është një problem kronik në Bursa.
EdukimiRedakto
Bursa ka dy universitete publike dhe një universitet privat. Universiteti Uludağ, i themeluar në vitin 1975 në Görükle, është institucioni më i vjetër i arsimit të lartë në qytet. I themeluar së pari si Universiteti Bursa, i riemëruar më pas në Uludağ University në 1982, universiteti ka një student prej 47,000, një nga më të mëdhenjtë në Turqi. Universiteti Teknik i Bursës[4] është universiteti i dytë publik i Bursës dhe është themeluar në vitin 2010, duke filluar arsimin në vitin akademik 2011–2012.
Universiteti i parë privat i Bursës ishte Universiteti Bursa Orhangazi,[5] i cili filloi arsimin në vitin akademik 2012–2013. Sidoqoftë, Universiteti Orhangazi u mbyll nga qeveria turke pas përpjekjes së dështuar të grushtit të shtetit në korrik 2016.
Universiteti i Tregtisë së Stambollit ka hapur programe për të diplomuar në Bursa në vitin 2013.
BinjakëzimetRedakto
Bursa binjakëzohet me:[6]
Darmstadt, Gjermani (1971)
Sarajeva, Bosnja dhe Hercegovina (1972)
Oulu, Finlandë (1978)
Tiffin, Shtetet e Bashkuara (1983)
Kairouan, Tunizi (1987)
Denizli, Turqi (1988)
Anshan, Kinë (1991)
Bitola, Maqdonia e Veriut (1996)
Ceadîr-Lunga, Moldavi (1997)
Kyzylorda, Kazakistan (1997)
Mascara, Algjeria (1998)- Kulmbach, Gjermani (1998)
Pleven, Bullgari (1998)- Plovdiv, Bullgari (1998)
Tirana, Shqipëri (1998)
Koshice, Sllovaki (2000)- Kars, Turqi (2002)
Vinnytsia, Ukrainë (2004)- Amasya, Turqi (2007)
- Van, Turkey (2008)
Prishtina, Kosovë (2010)- Bakhchysarai, Ukrainë (2010)
- Momchilgrad, Bullgari (2010)
Mogilev, Bjellorusi (2013)- Rize, Turqi (2014)
Hebron, Palestinë (2014)
Herzliya, Izrael (2014)- Veliko Tarnovo, Bullgari (2017)
Galkayo, Somali (2018)
ReferimeRedakto
- ^ Yıllara Göre Bursa Nüfusu
- ^ Bursa, qyteti turk me 800 mijë shqiptar
- ^ "In 1363 the Ottoman capital moved from Bursa to Edirne, although Bursa retained its spiritual and economic importance." Ottoman Capital Bursa. Uebfaqja zyrtare e Ministrisë së Kulturës dhe Turizmit të Republikës së Turqisë.
- ^ "Bursa Teknik Üniversitesi" (në turqisht). Btu.edu.tr. Marrë më 2013-03-26.
- ^ "Bursa Orhangazi Üniversitesi" (në turqisht). Bou.edu.tr. Arkivuar nga origjinali më 2013-03-18. Marrë më 2013-03-26.
- ^ "Kardeş Şehirler". bursa.bel.tr (në turqisht). Bursa. Arkivuar nga origjinali më 24 janar 2011. Marrë më 2020-01-16.