Garonë e Epërme

Garona e Epërme

Nauta Garona (Ocitanisht)
Garona e Epërme Nauta Garona (Ocitanisht)
Departament
	Haute-Garone (Frëngjisht)
	Ndërtesa e prefekturës në Tuluzë me katedralen e qytetit në sfond
	Vendndodhja e Garonës së Epërme në Francë
Shteti	Franca
Rajoni	Ocitania
Prefektura	Tuluza
Nënprefekturat	Saint-Gaudens; Muret
Sipërfaqja
• Gjithsej	6.309 km2 (2,436 sq mi)
Popullsia
• Gjithsej	1.415.757

Haute-Garonne ( shqiptimi frëngjisht: [ot ɡaʁɔn] ; Ocitanisht: Nauta Garona , shqiptuar si [ˈnawto ɡaˈɾuno] ; Shqip: Garona e Epërme ) është një departament në rajonin Ocitania të Francës Jugperëndimore. Emërtuar pas lumit Garonë, i cili rrjedh nëpër departament. Prefektura dhe qyteti kryesor i saj është Tuluza, i katërti më i madhi i vendit. Në vitin 2019, ajo kishte një popullsi prej 1,400,039 banorësh. ^[1]

Historia

Garona e Epërme është një nga 83 departamentet origjinale të krijuara gjatë Revolucionit Francez më 4 mars 1790. Ajo u krijua nga një pjesë e ish provincave të Lengodokut dhe Gyjenës / Gaskonisë .

Departamenti ishte fillimisht më i madh. Zvogëlimi i zonës së tij rezultoi nga një dekret perandorak i datës 21 nëntor 1808 dhe i cili krijoi departamentin fqinj të Tarn-dhe-Garonës, në veri. Departamenti i ri, i krijuar në përgjigje të lutjeve të politikanëve të ndryshëm të fuqishëm lokalë, mori territor nga pesë departamente përreth, përfshirë Garonën e Epërme. Rrethet e humbura ndaj Tarnit-dhe-Garonës në 1808 ishin ato të Montech dhe Castelsarrasin .

Gjeografia

Harta e Garonës së Epërme me qytetet dhe qytezat kryesore të saj

Departamenti përshkohet nga rrjedha e sipërme e lumit Garonë (prandaj emri) për gati 200 kilometres (120 mi) . Kufijtë e departamentit ndjekin lumin. Garona hyn në Francë nga Spanja në qytetin e Fosit, dhe kalon nëpër Tuluzë dhe largohet nga departamenti. Jugu ekstrem i departamentit shtrihet në vargmalin e Pirenejve dhe është shumë malor. Lartësia më e lartë është Maja e Perdiguère, në 3 222 metra mbi nivelin e detit.

Demografia

Banorët e departamentit quhen Garonarë të Epërm . Përqendrimi më i madh i popullsisë është rreth Tuluzës . Jugu i departamentit është shumë pak i populluar. Departamenti kishte një popullsi prej 1.4 milion që nga regjistrimi i vitit 2019. Të rinjtë janë të përfaqësuar mirë me 55% të popullsisë nën moshën 40 vjeç dhe prej tyre, 16% janë nga mosha 20 deri në 29 vjeç. Kjo është pjesërisht sepse Tuluza është një qytet i rëndësishëm universitar . Departamenti ka marrë gjithashtu migrim të konsiderueshëm nga pjesë të tjera të vendit.

Popullsia në vite
Viti	Pop.	±%
1801	339.574	—
1821	391.118	+15.2%
1831	427.856	+9.4%
1841	468.153	+9.4%
1851	481.610	+2.9%
1861	484.081	+0.5%
1872	479.362	−1.0%
1881	478.009	−0.3%
1891	472.383	−1.2%
1901	448.481	−5.1%
1911	432.126	−3.6%
1921	424.582	−1.7%
1931	441.799	+4.1%
1936	458.647	+3.8%
1946	512.260	+11.7%
1954	525.669	+2.6%
1962	594.633	+13.1%
1968	690.712	+16.2%
1975	777.431	+12.6%
1982	824.501	+6.1%
1990	925.962	+12.3%
1999	1.046.338	+13.0%
2006	1.186.330	+13.4%
2011	1.260.226	+6.2%
2016	1.348.183	+7.0%