Wikipedia

I ftohti i zakonshëm

I ftohti i zakonshëm, i njohur gjithashtu thjesht si i ftohuri, është një sëmundje infektive virale e traktit të sipërm respirator që prek kryesisht hundën. [3] Mund të preken edhe fyti, sinuset dhe laringu. [4] Shenjat dhe simptomat mund të shfaqen më pak se dy ditë pas ekspozimit ndaj virusit. [4] Këto mund të përfshijnë kollitje, dhimbje të fytit, hundë rrufë, teshtitje, dhimbje koke dhe ethe . [5][6] Njerëzit zakonisht shërohen në shtatë deri në dhjetë ditë, [5] por disa simptoma mund të zgjasin deri në tre javë.[7] Ndonjëherë ata me probleme të tjera shëndetësore mund të zhvillojnë pneumoni . [5]

I ftohti i zakonshëm
Emra të tjerëI ftofti, nazofaringiti akut viral, nazofaringiti, riniti viral, rinofaringjiti, coryza akute, koka e ftohtë[1]
Një përfaqësim i sipërfaqes molekulare të një varianti të rinovirusit njerëzor
SpecialitetSemundje infektive
SimptomatKollë, dhimbje të fytit, hundë me erë të fortë, ethe
KomplikimetOtitis media, Sinuziti[2]
Fillimi~2 ditë nga ekspozimi
Kohëzgjatja1–3 javë
Shkaktar(ë)Viral
ParandalimiLarja e duarve, shmangia e njerëzve të sëmurë
TrajtimiTrajtimi simptomatik, Zinku
MjekimiIlaç jo-inflamator anti-inflamator
Shpeshtësia2-4 në vit (të rritur); 6-8 në vit (fëmijë të vegjël)

Mbi 200 shtame viruse janë të implikuara në shkaktimin e ftohjes së zakonshme, me rinovirusët më të zakonshëm. [8] Ata përhapen përmes ajrit gjatë kontaktit të ngushtë me personat e infektuar ose indirekt përmes kontaktit me objektet në mjedis, pasuar nga transferimi në gojë ose hundë. [5] Faktorët e rrezikut përfshijnë të shkojnë në institucionet e kujdesit për fëmijë, pagjumësia dhe stresi psikologjik . [4] Simptomat janë kryesisht për shkak të përgjigjes imune të trupit ndaj infeksionit sesa shkatërrimit të indeve nga vetë viruset. [9] Simptomat e gripit janë të ngjashme me ato të një ftohjeje, megjithëse zakonisht më të rënda dhe me më pak të ngjarë të përfshijnë një hundë me erë të keqe . [4][10] Nuk ka vaksinë për ftohjen e zakonshme. [5] Metodat parësore të parandalimit janë larja e duarve ; mos prekja e syve, hundës apo gojës me duar të palara; dhe duke qëndruar larg nga njerëzit e sëmurë. [5] Disa prova mbështesin përdorimin e maskave për fytyrën . [11] Gjithashtu nuk ka kurë, por simptomat mund të trajtohen. [5] Zinku mund të zvogëlojë kohëzgjatjen dhe ashpërsinë e simptomave nëse fillohet menjëherë pas fillimit të simptomave. [12] Ilaçet jo-inflamatore anti-inflamatore (NSAID) si ibuprofen mund të ndihmojnë me dhimbjen. [13] Sidoqoftë, antibiotikët nuk duhet të përdoren [14] dhe nuk ka prova të mira që ilaçet për kollë janë efektive. [4][15]

I ftohti i zakonshëm është sëmundja më e shpeshtë infektive te njerëzit. [16] I rrituri mesatar merr dy deri në tre ftohje në vit, ndërsa fëmija mesatar mund të marrë gjashtë deri në tetë.[3][17] Infeksionet ndodhin më shpesh gjatë dimrit. [5] Këto infeksione kanë ekzistuar gjatë gjithë historisë njerëzore. [18]

Shenjat dhe simptomat

Redakto
 
Grua me simptoma të ftohjes së zakonshme

Simptomat tipike të një ftohjeje përfshijnë kollën, hundën e ndezur, teshtitjen, kongjestionin e hundës dhe dhimbjen e fytit, të shoqëruar ndonjëherë me dhimbje të muskujve, lodhje, dhimbje koke dhe humbje të oreksit  [19] Një dhimbje e fytit është e pranishme në rreth 40% të rasteve dhe një kollë në rreth 50%, [3] ndërsa dhimbja e muskujve ndodh në rreth gjysmën. [6] Në të rriturit, ethet në përgjithësi nuk janë të pranishme, por janë të zakonshme tek foshnjat dhe fëmijët e vegjël. [6] Kolla është zakonisht e butë në krahasim me gripin shoqërues. [6] Ndërsa një kollë dhe ethet tregojnë një gjasë më të lartë të gripit tek të rriturit, një ngjashmëri e madhe ekziston midis këtyre dy gjendjeve. [20] Një numër i viruseve që shkaktojnë ftohjen e zakonshme gjithashtu mund të rezultojnë në infeksione asimptomatike . [21][22]

Ngjyra e mukusit ose sekretimit të hundës mund të ndryshojë nga e qartë në të verdhë në të gjelbër dhe nuk tregon klasën e agjentit që shkakton infeksionin. [23]

Progresioni

Redakto

Një i ftohtë zakonisht fillon me lodhje, ndjenjën e të qenit të ftohur, teshtitjes dhe dhimbjes së kokës, e përcjellur brenda disa ditësh nga një hundë e lagur dhe kollë.[19] Simptomat mund të fillojnë brenda gjashtëmbëdhjetë orëve të ekspozimit [24] dhe zakonisht kulmojnë dy deri në katër ditë pas fillimit.[6][25] Ato zakonisht zgjidhen në shtatë deri në dhjetë ditë, por disa mund të zgjasin deri në tre javë. [7] Kohëzgjatja mesatare e kollës është tetëmbëdhjetë ditë [26] dhe në disa raste njerëzit zhvillojnë një kollë post-virale e cila mund të zgjasë pasi infeksioni të jetë zhdukur. [27] Tek fëmijët, kolla zgjat më shumë se dhjetë ditë në 35-40% të rasteve dhe vazhdon për më shumë se 25 ditë në 10%. [28]

Shaqet

Redakto

Viruset

Redakto
 
Koronaviruset janë një grup i viruseve të njohur për shkaktimin e ftohjes së zakonshme. Ata kanë një pamje halo ose kurorë (korona) kur shikohen nën një mikroskop elektronik.

I ftohti i zakonshëm është një infeksion viral i traktit të sipërm respirator . Virusi i implikuar më shpesh është një rinovirus (30-80%), një lloj picornavirus me 99 serotipe të njohura. [29][30] Viruse të tjerë të implikuar zakonisht përfshijnë koronaviruset njerëzore (≈15%),[31][32] viruse të influencës (10–15%),[33] adenoviruses (5%),[33] virusi sinkytial i frymëmarrjes njerëzore (orthopneumovirus), enteroviruse të tjera nga rinoviruset, viruset parainfluenza njerëzore dhe metapneumoviruset njerzore. [34] Shpesh më shumë se një virus është i pranishëm. [35] Në total, më shumë se 200 lloje virale shoqërohen me ftohjet. [6]

Transmetimi

Redakto

Virusi i zakonshëm i ftohjes transmetohet në mënyrë tipike përmes pikave të ajrit (aerosoleve), kontaktit të drejtpërdrejtë me sekrecionet e infektuara të hundës ose fomitëve (objekte të kontaminuara). [3][36] Cila nga këto rrugë ka rëndësi parësore nuk është përcaktuar. [37] Viruset mund të mbijetojnë për periudha të zgjatura në mjedis (mbi 18 orë për rinovirusin) dhe mund të merren nga duart e njerëzve dhe më pas të barten në sytë ose hundën e tyre, ku ndodh infeksioni. [36] Transmetimi është i zakonshëm në kujdesin ditor dhe në shkollë për shkak të afërsisë së shumë fëmijëve me imunitet të vogël dhe higjienë shpesh të dobët.[38] Këto infeksione më pas sillen në shtëpi tek anëtarët e tjerë të familjes.[38] Nuk ka prova që ajri i ricikluar gjatë fluturimit tregtar është një metodë e transmetimit. [36] Njerëzit të ulur në afër duket se janë në rrezik më të madh të infeksionit. [37]

Ftohjet e shkaktuara nga rinovirusi janë më infektues gjatë tre ditëve të para të simptomave; ata janë shumë më pak infektues më pas. [39]

Moti

Redakto

Teoria tradicionale është se i ftohtë mund të "kapet" nga ekspozimi i zgjatur ndaj motit të ftohtë siç është shiu apo kushtet e dimrit, që është mënyra se si sëmundja mori emrin e saj.[40] Disa nga viruset që shkaktojnë ftohjen e zakonshme janë sezonale, që ndodhin më shpesh gjatë motit të ftohtë ose të lagësht. [41] Arsyeja e sezonalitetit nuk është përcaktuar përfundimisht. [42] Shpjegimet e mundshme mund të përfshijnë ndryshime të shkaktuara nga temperaturat e ftohta në sistemin e frymëmarrjes, [43] ul reagimin imunitar, [44] dhe lagështinë e ulët duke shkaktuar një rritje të shkallës së transmetimit viral, ndoshta për shkak të ajrit të thatë që lejon pikat e vogla virale të shpërndahen më larg dhe të qëndrojnë në ajër më gjatë. [45]

Sezonaliteti i dukshëm gjithashtu mund të jetë për shkak të faktorëve shoqërorë, siç janë njerëzit që kalojnë më shumë kohë brenda, afër personave të infektuar, [43] dhe konkretisht fëmijëve në shkollë.[38][42] Ekzistojnë disa polemika për rolin e temperaturës së ulët të trupit si faktor rreziku për ftohjen e zakonshme; shumica e provave sugjerojnë se mund të rezultojë në një ndjeshmëri më të madhe ndaj infeksionit.[44]

Tjetër

Redakto

Imuniteti i tufës, i krijuar nga ekspozimi i mëparshëm ndaj viruseve të ftohta, luan një rol të rëndësishëm në kufizimin e përhapjes së viruseve, siç shihet me popullatat më të reja që kanë shkallë më të madhe të infeksioneve të frymëmarrjes.[46] Funksioni i dobët imunitar është një faktor rreziku për sëmundje. [46][47] Gjumi i pamjaftueshëm dhe kequshqyerja janë shoqëruar me një rrezik më të madh të zhvillimit të infeksionit pas ekspozimit të rinovirusit; kjo besohet të jetë për shkak të efekteve të tyre në funksionin imunitar. [48][49] Ushqyerja me gji zvogëlon rrezikun e mediave akute të otitit dhe infeksioneve të traktit të poshtëm të frymëmarrjes midis sëmundjeve të tjera, [50] dhe rekomandohet që ushqyerja me gji të vazhdojë kur një foshnjë ka të ftohtë. [51] Në botën e zhvilluar, ushqyerja me gji mund të mos jetë mbrojtës ndaj të ftohtit të zakonshëm në vetvete. [52]

Patofiziologjia

Redakto
 
I ftohti i zakonshëm është një sëmundje e traktit të sipërm respirator .

Simptomat e ftohjes së zakonshme besohet se kanë të bëjnë kryesisht me reagimin imunitar ndaj virusit. [9] Mekanizmi i kësaj përgjigjeje imune është specifik për virusin. Për shembull, rinovimi zakonisht fitohet nga kontakti i drejtpërdrejtë; ajo lidhet me njerëzit përmes receptorëve ICAM-1 dhe receptorit CDHR3 përmes mekanizmave të panjohur për të shkaktuar lëshimin e ndërmjetësve inflamator .[9] Këta ndërmjetësues inflamatorë më pas prodhojnë simptoma. [9] Në përgjithësi nuk shkakton dëme në epitelin e hundës. [6] Virusi sinkytial i frymëmarrjes ( RSV ), nga ana tjetër, kontraktohet nga kontakti i drejtpërdrejtë dhe pikat e ajrit. Pastaj përsëritet në hundë dhe fyt para se të përhapet shpesh në traktin e poshtëm të frymëmarrjes.[53] RSV shkakton dëmtim të epitelit. [53] Virusi i parainfluenzës njerëzore zakonisht rezulton në inflamacion të hundës, fytit dhe bronkeve . [54] Tek fëmijët e vegjël kur prek traket mund të prodhojë simptoma të lakërimit për shkak të madhësisë së vogël të rrugëve të tyre ajrore. [54]

Diagnoza

Redakto

Dallimi midis infeksioneve virale të traktit të sipërm respirator bazohet lirshëm në vendndodhjen e simptomave, me ftohjen e zakonshme që prek kryesisht hundën (rinitin), fytin (faringjit) dhe mushkëritë (bronkitin). [3] Mund të ketë mbivendosje të konsiderueshme, dhe më shumë se një zonë mund të preket. [3] I ftohti i zakonshëm shpesh përcaktohet si pezmatim i hundës me sasi të ndryshme të inflamacionit në fyt. [55] Vetë-diagnostikimi është i shpeshtë. [6] Izolimi i agjentit viral të përfshirë është kryer rrallë, [55] dhe në përgjithësi nuk është e mundur të identifikohet lloji i virusit përmes simptomave. [6]

Parandalimi

Redakto

Mënyrat e vetme të dobishme për të zvogëluar përhapjen e viruseve të ftohtë janë masat fizike [11] siç është përdorimi i teknikës së saktë të larjes së duarve dhe maskave të fytyrës; në mjedisin e kujdesit shëndetësor përdoren gjithashtu fustanet dhe dorezat e disponueshme. [11] Izolimi ose karantina nuk përdoret pasi sëmundja është aq e përhapur dhe simptomat janë jo specifike. Vaksinimi është vërtet i vështirë pasi ka shumë viruse të përfshira dhe ato ndryshojnë me shpejtësi. [11] Krijimi i një vaksine gjerësisht të efektshme është, pra, shumë e pamundur. [56]

Larja e rregullt e duarve duket të jetë efektive në zvogëlimin e transmetimit të viruseve të ftohtë, veçanërisht në mesin e fëmijëve. [57] Nëse shtimi i antiviraleve ose antibakterialëve në larjen normale të duarve jep përfitim më të madh, nuk dihet. [57] Veshja e maskave për fytyrën kur rreth personave të infektuar mund të jenë të dobishëm; megjithatë, nuk ka prova të mjaftueshme për të mbajtur një distancë më të madhe shoqërore . [57]

Eshtë e paqartë nëse shtesat e zinkut ndikojnë në mundësinë e kontraktimit të ftohjes. [58] Shtesat rutinore të vitaminës C nuk zvogëlojnë rrezikun ose ashpërsinë e ftohjes së zakonshme, megjithëse ato mund të zvogëlojnë kohëzgjatjen e saj. [59] Gargëzimi me ujë u gjet i dobishëm në një provë të vogël. [60]

Manaxhimi

Redakto
 
Poster nga viti 1937 duke inkurajuar qytetarët të "konsultohen me mjekun tuaj" për trajtimin e ftohjes së zakonshme

Trajtimet e ftohjes së zakonshme përfshijnë kryesisht medikamente dhe terapi të tjera për lehtësimin simptomatik. [17] Marrja e shumë pushimeve, pirja e lëngjeve për të mbajtur hidratimin dhe gargarët me ujë të ngrohtë me kripë janë masa të arsyeshme konservatore. [34] Sidoqoftë, një pjesë e madhe e përfitimit nga trajtimi simptomatik i atribuohet efektit të placebo.[61] Që nga viti 2010 asnjë medikament apo mjete bimore nuk ishte demonstruar përfundimisht për të shkurtuar kohëzgjatjen e infeksionit.[62]

Simtomatika

Redakto

Trajtimet që mund të ndihmojnë me simptoma përfshijnë ilaçe të thjeshta për dhimbje dhe ilaçe për ethe të tilla si ibuprofen [13] dhe acetaminophen (paracetamol). [63] Sidoqoftë, nuk është e qartë nëse acetaminofeni ndihmon me simptoma. [64] Nuk dihet nëse ilaçet kundër kollës së kundër janë efektive për trajtimin e një kollë akute . [65] Ilaçet për kollë nuk rekomandohen për përdorim tek fëmijët për shkak të mungesës së provave që mbështesin efektivitetin dhe potencialin e dëmtimit. [66][67] Në vitin 2009, Canada kufizoi përdorimin e mbi-counter- kollë dhe ilaçeve të ftohtë në fëmijët gjashtë vjet dhe në bazë për shkak të shqetësimeve në lidhje me rreziqet dhe përfitimet paprovuara [66] Keqpërdorimi i dextromethorphan (një ilaç kundër-kollës) ka çuar në ndalimin e tij në një numër vendesh. [68] Kortikosteroidet intranazale nuk janë gjetur të dobishme. [69]

Tek të rriturit përdorimi afatshkurtër i dekongestantëve të hundës mund të ketë një përfitim të vogël. [70] Antihistamina mund të përmirësojë simptomat në ditën ose dy ditët e para; megjithatë, nuk ka përfitim afatgjatë dhe ato kanë efekte të pafavorshme siç është përgjumja. [71] Decongestantë të tjerë si pseudoephedrina shfaqen efektive tek të rriturit.[72][70] Analgjezikë të kombinuar oral, antihistaminikë dhe dekongestantë janë përgjithësisht efektiv për fëmijët më të rritur dhe të rriturit. [73] Llak i hundës Ipratropium mund të zvogëlojë simptomat e një hunde me erë të fortë, por ka pak ndikim në mbushje. [74] Ipratropiumi gjithashtu mund të ndihmojë në kollën tek të rriturit. [75] Siguria dhe efektiviteti i përdorimit decongestant të hundës tek fëmijët është i paqartë. [70]

Për shkak të mungesës së studimeve, nuk dihet nëse rritja e marrjes së lëngjeve përmirëson simptomat apo shkurton sëmundjen e frymëmarrjes. [76] Që nga viti 2017 ajri i ndezur dhe i lagështuar, siç është përmes RhinoTherm, ka një përfitim të paqartë. [77] Një studim ka zbuluar që fërkimi i avullit të gjoksit për të siguruar një lehtësim të kollës së natës, bllokimeve dhe vështirësive në gjumë. [78]

Disa këshillojnë të shmangin ushtrimet fizike nëse ka simptoma të tilla si ethe, dhimbje të përhapura të muskujve ose lodhje  [79][80] Konsiderohet si e sigurt për të kryer ushtrime të moderuara nëse simptomat kufizohen në kokë, duke përfshirë hundën e errësimit, kongjestionin e hundës, teshtitjen ose një dhimbje të lehtë në fyt . [79][80] Ekziston një histori e vjetër e grave që pirja e një pije të nxehtë mund të ndihmojë me simptomat e ftohjes, por provat për ta mbështetur këtë janë shumë të kufizuara. [81]

Antibiotikët dhe antiviralët

Redakto

Antibiotikët nuk kanë efekt kundër infeksioneve virale ose kundër viruseve që shkaktojnë ftohjen e zakonshme. [82] Për shkak të efekteve të tyre anësore, antibiotikët shkaktojnë dëm të përgjithshëm, por ende janë të përshkruara shpesh.[83] Disa nga arsyet që antibiotikët përshkruhen kaq shpesh përfshijnë pritjet e njerëzve për ta, dëshirën e mjekëve për të ndihmuar dhe vështirësinë për të përjashtuar komplikimet që mund të jenë të prekshme nga antibiotikët. [83][84] Nuk ka ilaçe efektive antivirale për ftohjen e zakonshme edhe pse disa hulumtime paraprake kanë treguar përfitime. [17][85]

Zinku

Redakto

Shtojcat e zinkut mund të shkurtojnë kohëzgjatjen e ftohjes deri në 33% dhe të zvogëlojnë ashpërsinë e simptomave nëse fillimi i plotësimit brenda 24 orët e fillimit të simptomave. [12][58][86][87][88] Disa ilaçe të zinkut të aplikuara drejtpërdrejt në pjesën e brendshme të hundës kanë çuar në humbjen e ndjenjës së erës. [12][89] Një përmbledhje për vitin 2017 nuk rekomandoi përdorimin e zinkut për ftohjen e zakonshme për arsye të ndryshme; [15] ndërsa një përmbledhje e vitit 2017 dhe 2018 rekomandoi përdorimin e zinkut, por gjithashtu mbrojti studime të mëtejshme në lidhje me këtë temë. [86][87]

Mjekësia alternative

Redakto

Ndërsa ka shumë trajtime alternative të përdorura për ftohjen e zakonshme, nuk ka prova të mjaftueshme shkencore për të mbështetur përdorimin e shumicës. [17] Që nga viti 2018 nuk ka prova të mjaftueshme për të rekomanduar për apo kundër mjaltit. [90] Që nga viti 2015, ka prova provuese për të mbështetur ujitjen e hundës. [91]

Efektet e vitaminës C në ftohjen e zakonshme, ndërsa hulumtohen gjerësisht, është zhgënjyese, përveç në rrethana të kufizuara: posaçërisht, individët që ushtrojnë fuqishëm në ambiente të ftohta. [59][92] Nuk ka asnjë provë të fortë që produktet e Echinacea japin ndonjë përfitim domethënës në trajtimin ose parandalimin e ftohjes. [93] Nuk dihet nëse hudhra është e efektshme. [94] Një provë e vetme e vitaminës D nuk gjeti përfitim. [95] Provat për ilaçet bimore kineze janë të pamjaftueshme për të mbështetur përdorimin e tyre. [96]

Prognoza

Redakto

I ftohti i zakonshëm është përgjithësisht i butë dhe vetë-kufizues me shumicën e simptomave që zakonisht përmirësohen në një javë. [3] Tek fëmijët, gjysma e rasteve largohen në 10 ditë dhe 90% në 15 ditë. [97] Komplikime të rënda, nëse ato ndodhin, zakonisht janë në moshën shumë të vjetër, shumë të re, ose tek ata që janë të imunizuar.[16] Infeksione dytësore bakteriale mund të ndodhin duke rezultuar në sinusit, faringjit ose infeksion në vesh. [98] Vlerësohet që sinusiti shfaqet në 8% dhe infeksionin e veshit në 30% të rasteve.[99]

Epidemiologjia

Redakto

I ftohti i zakonshëm është sëmundja më e zakonshme e njeriut [16] dhe prek njerëzit në të gjithë globin. [38] Të rriturit zakonisht kanë nga dy deri tre infeksione në vit,[3] dhe fëmijët mund të kenë gjashtë deri në dhjetë ftohje në vit (dhe deri në dymbëdhjetë ftohje në vit për fëmijët e shkollës). [17] Normat e infeksioneve simptomatike rriten tek të moshuarit për shkak të imunitetit në rënie. [46]

Amerikanët vendas dhe Inuit ka më shumë të ngjarë të infektohen nga ftohja dhe të zhvillojnë komplikime të tilla si otiti media sesa Kaukazianët. [33] Kjo mund të shpjegohet po aq me çështje të tilla si varfëria dhe mbipopullimi sikurse etnia. [33]

Historia

Redakto
 
Një poster britanik nga Lufta e Dytë Botërore që përshkruan koston e ftohjes së zakonshme[100]

Ndërsa shkaku i ftohjes së zakonshme është identifikuar vetëm që nga vitet ’50, sëmundja ka qenë me njerëzimin gjatë gjithë historisë. [18] Simptomat dhe trajtimi i tij përshkruhen në papirusin Ebers egjiptian, teksti mjekësor më i vjetër ekzistues, shkruar para shekullit të 16 pes. [101] Emri "i ftohtë" hyri në përdorim në shekullin e 16-të, për shkak të ngjashmërisë midis simptomave të saj dhe atyre të ekspozimit ndaj motit të ftohtë.

Në Mbretërinë e Bashkuar, Njësia e Ftohtë e Përbashkët u krijua nga Këshilli i Kërkimeve Mjekësore në 1946 dhe ishte aty ku u zbulua rinovirusi në 1956. [102] Në vitet 1970, CCU demonstroi se trajtimi me interferon gjatë fazës së inkubacionit të infeksionit të rinovirusit mbron disi kundër sëmundjes,[103] por asnjë trajtim praktik nuk mund të zhvillohej. Njësia u mbyll në 1989, dy vjet pasi përfundoi studimin e lëpirjeve të glukonatit të zinkut në profilaksinë dhe trajtimin e ftohjeve me rinovirus, i vetmi trajtim i suksesshëm në historinë e njësisë. [104]

Shoqëria dhe kultura

Redakto

Ndikimi ekonomik i ftohjes së zakonshme nuk është kuptuar mirë në pjesën më të madhe të botës. [99] Në Shtetet e Bashkuara, ftohja e zakonshme çon në 75-100 milion vizita mjekësh në vit me një vlerësim konservativ të kostos prej 7.7 miliardë dollarë në vit. Amerikanët shpenzojnë 2.9 miliardë dollarë për ilaçe pa recetë dhe 400 milion dollarë të tjerë për ilaçe pa recetë për lehtësimin e simptomave. [105] Më shumë se një e treta e njerëzve që panë një mjek morën një recetë antibiotiku, i cili ka implikime në rezistencën e antibiotikëve.[105] Rreth 22-189 milion ditë shkollore mungojnë çdo vit për shkak të një ftohjeje. Si rezultat, prindërit humbën 126 milion ditë pune për të qëndruar në shtëpi për t'u kujdesur për fëmijët e tyre. Kur i shtohen 150 milion ditëve të punës të humbura nga punonjësit që vuajnë nga një ftohje, ndikimi i përgjithshëm ekonomik i humbjes së punës të lidhura me të ftohtët tejkalon 20 miliardë dollarë në vit. [34][105] Kjo përbën 40% të kohës së humbur nga puna në Shtetet e Bashkuara. [106]

Drejtimet e kërkimit

Redakto

Antiviralët janë testuar për efektivitetin në ftohjen e zakonshme; Që nga viti 2009, asnjëra nuk ishte gjetur e efektshme dhe e licencuar për përdorim. [85] Ka prova të vazhdueshme të ilaçit pleconaril anti-viral i cili tregon premtime kundër picornaviruses si dhe gjykime të BTA-798. [107] Forma orale e plekonarilit kishte çështje të sigurisë dhe një studim i një aerosoli. [107] Oligomerizuesi i kazapës së aktivizuar me dy nivele (DRACO), një terapi antivirale me spektër të gjerë, ka treguar efektivitetin paraprak në trajtimin e rinovirusit, si dhe viruseve të tjerë infektivë. [108]

Gjenomet e të gjitha llojeve të njohura të rhinovirusit njerëzor janë sekuencuar. [109]

Referime

Redakto
  1. ^ John, Pramod R. John (2008). Textbook of Oral Medicine (në anglisht). Jaypee Brothers Publishers. fq. 336. ISBN 978-81-8061-562-7. Arkivuar nga origjinali më 29 maj 2016.
  2. ^ Bennett, John E.; Dolin, Raphael; Blaser, Martin J. (2014). Principles and Practice of Infectious Diseases (në anglisht). Elsevier Health Sciences. fq. 750. ISBN 978-1-4557-4801-3. Arkivuar nga origjinali më 8 shtator 2017.
  3. ^ a b c d e f g h Arroll, B (mars 2011). "Common cold". Clinical Evidence (në anglisht). 2011 (3): 1510. PMC 3275147. PMID 21406124. Common colds are defined as upper respiratory tract infections that affect the predominantly nasal part of the respiratory mucosa
  4. ^ a b c d e Allan, GM; Arroll, B (18 shkurt 2014). "Prevention and treatment of the common cold: making sense of the evidence". CMAJ : Canadian Medical Association Journal (në anglisht). 186 (3): 190–99. doi:10.1503/cmaj.121442. PMC 3928210. PMID 24468694.
  5. ^ a b c d e f g h "Common Colds: Protect Yourself and Others". CDC (në anglisht). 6 tetor 2015. Arkivuar nga origjinali më 5 shkurt 2016. Marrë më 4 shkurt 2016.
  6. ^ a b c d e f g h i Eccles R (nëntor 2005). "Understanding the symptoms of the common cold and influenza". Lancet Infect Dis (në anglisht). 5 (11): 718–25. doi:10.1016/S1473-3099(05)70270-X. PMID 16253889.
  7. ^ a b Heikkinen T, Järvinen A (janar 2003). "The common cold". Lancet (në anglisht). 361 (9351): 51–59. doi:10.1016/S0140-6736(03)12162-9. PMC 7112468. PMID 12517470.
  8. ^ "Common Cold and Runny Nose" (17 April 2015). CDC (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 1 shkurt 2016. Marrë më 4 shkurt 2016.
  9. ^ a b c d Eccles p. 112
  10. ^ "Cold Versus Flu" (në anglisht). 11 gusht 2016. Arkivuar nga origjinali më 6 janar 2017. Marrë më 4 maj 2020.
  11. ^ a b c d Eccles p. 209
  12. ^ a b c "Zinc – Fact Sheet for Health Professionals" (në anglisht). Office of Dietary Supplements, US National Institutes of Health. 10 korrik 2019. Marrë më 27 dhjetor 2019. Although studies examining the effect of zinc treatment on cold symptoms have had somewhat conflicting results, overall zinc appears to be beneficial under certain circumstances.... In September of 2007, Caruso and colleagues published a structured review of the effects of zinc lozenges, nasal sprays, and nasal gels on the common cold [69]. Of the 14 randomized, placebo-controlled studies included, 7 (5 using zinc lozenges, 2 using a nasal gel) showed that the zinc treatment had a beneficial effect and 7 (5 using zinc lozenges, 1 using a nasal spray, and 1 using lozenges and a nasal spray) showed no effect. More recently, a Cochrane review concluded that "zinc (lozenges or syrup) is beneficial in reducing the duration and severity of the common cold in healthy people, when taken within 24 hours of onset of symptoms" [73]. The author of another review completed in 2004 also concluded that zinc can reduce the duration and severity of cold symptoms [68]. However, more research is needed to determine the optimal dosage, zinc formulation and duration of treatment before a general recommendation for zinc in the treatment of the common cold can be made [73]. As previously noted, the safety of intranasal zinc has been called into question because of numerous reports of anosmia (loss of smell), in some cases long-lasting or permanent, from the use of zinc-containing nasal gels or sprays [17–19].
  13. ^ a b Kim, SY; Chang, YJ; Cho, HM; Hwang, YW; Moon, YS (21 shtator 2015). "Non-steroidal anti-inflammatory drugs for the common cold". The Cochrane Database of Systematic Reviews (në anglisht). 9 (9): CD006362. doi:10.1002/14651858.CD006362.pub4. PMID 26387658.
  14. ^ Harris, AM; Hicks, LA; Qaseem, A; High Value Care Task Force of the American College of Physicians and for the Centers for Disease Control and, Prevention (19 janar 2016). "Appropriate Antibiotic Use for Acute Respiratory Tract Infection in Adults: Advice for High-Value Care From the American College of Physicians and the Centers for Disease Control and Prevention". Annals of Internal Medicine (në anglisht). 164 (6): 425–34. doi:10.7326/M15-1840. PMID 26785402.
  15. ^ a b Malesker, MA; Callahan-Lyon, P; Ireland, B; Irwin, RS; CHEST Expert Cough, Panel. (nëntor 2017). "Pharmacologic and Nonpharmacologic Treatment for Acute Cough Associated With the Common Cold: CHEST Expert Panel Report". Chest (në anglisht). 152 (5): 1021–37. doi:10.1016/j.chest.2017.08.009. PMC 6026258. PMID 28837801. A suggestion for the use of zinc lozenges in healthy adults with cough due to common cold was considered by the expert panel. However, due to weak evidence, the potential side effects of zinc, and the relatively benign and common nature of the condition being treated, the panel did not approve inclusion of this suggestion.
  16. ^ a b c Eccles p. 1
  17. ^ a b c d e Simasek M, Blandino DA (2007). "Treatment of the common cold". American Family Physician (në anglisht). 75 (4): 515–20. PMID 17323712. Arkivuar nga origjinali më 26 shtator 2007.
  18. ^ a b Eccles, Ronald; Weber, Olaf (2009). Common cold (në anglisht). Basel: Birkhäuser. fq. 3. ISBN 978-3-7643-9894-1. Arkivuar nga origjinali më 8 maj 2016.
  19. ^ a b Eccles p. 24
  20. ^ Eccles p. 26
  21. ^ Eccles p. 129
  22. ^ Eccles p. 50
  23. ^ Eccles p. 30
  24. ^ Richard A. Helms, red. (2006). Textbook of therapeutics: drug and disease management (në anglisht) (bot. 8.). Philadelphia, Pa. [u.a.]: Lippincott Williams & Wilkins. fq. 1882. ISBN 978-0-7817-5734-8. Arkivuar nga origjinali më 30 prill 2016.
  25. ^ Turner, Ronald B.; Hayden, Frederick G. (2003). "Rhinovirus". përmbledhur nga Rübsamen-Waigmann, Helga; etj. (red.). Viral Infections and Treatment (në anglisht). New York: CRC Press. fq. 111. ISBN 978-0-8247-4247-8. Arkivuar nga origjinali më 4 maj 2016.
  26. ^ Ebell, M.H.; Lundgren, J.; Youngpairoj, S. (janar–shkurt 2013). "How long does a cough last? Comparing patients' expectations with data from a systematic review of the literature". Annals of Family Medicine (në anglisht). 11 (1): 5–13. doi:10.1370/afm.1430. PMC 3596033. PMID 23319500.
  27. ^ Dicpinigaitis PV (maj 2011). "Cough: an unmet clinical need". Br. J. Pharmacol. (në anglisht). 163 (1): 116–24. doi:10.1111/j.1476-5381.2010.01198.x. PMC 3085873. PMID 21198555.
  28. ^ Goldsobel AB, Chipps BE (mars 2010). "Cough in the pediatric population". J. Pediatr. (në anglisht). 156 (3): 352–58. doi:10.1016/j.jpeds.2009.12.004. PMID 20176183.
  29. ^ Palmenberg AC, Spiro D, Kuzmickas R, Wang S, Djikeng A, Rathe JA, Fraser-Liggett CM, Liggett SB (2009). "Sequencing and Analyses of All Known Human Rhinovirus Genomes Reveals Structure and Evolution". Science (në anglisht). 324 (5923): 55–59. Bibcode:2009Sci...324...55P. doi:10.1126/science.1165557. PMC 3923423. PMID 19213880.
  30. ^ Eccles p. 77
  31. ^ Pelczar (2010). Microbiology: Application Based Approach (në anglisht). fq. 656. ISBN 978-0-07-015147-5. Arkivuar nga origjinali më 16 maj 2016.
  32. ^ Russell La Fayette Cecil; Lee Goldman; Andrew I. Schafer (2012), Goldman's Cecil Medicine, Expert Consult Premium Edition (në anglisht) (bot. 24), Elsevier Health Sciences, fq. 2103–, ISBN 978-1-4377-1604-7, arkivuar nga origjinali më 4 maj 2016
  33. ^ a b c d Michael Rajnik; Robert W Tolan (13 shtator 2013). "Rhinovirus Infection" (në anglisht). Medscape Reference. Arkivuar nga origjinali më 8 mars 2013. Marrë më 19 mars 2013.
  34. ^ a b c "Common Cold" (në anglisht). National Institute of Allergy and Infectious Diseases. 27 nëntor 2006. Arkivuar nga origjinali më 6 shtator 2008. Marrë më 11 qershor 2007.
  35. ^ Eccles p. 107
  36. ^ a b c Eccles, Ronald; Weber, Olaf (2009). Common cold (në anglisht) (bot. Online-Ausg.). Basel: Birkhäuser. fq. 197. ISBN 978-3-7643-9894-1. Arkivuar nga origjinali më 2 maj 2016.
  37. ^ a b Eccles pp. 211, 215
  38. ^ a b c d Nikolaos G. Papadopoulos; Maria Xatzipsaltis; Sebastian L. Johnston (2009), "Rhinoviruses", përmbledhur nga Arie J. Zuckerman; etj. (red.), Principles and Practice of Clinical Virology (në anglisht) (bot. 6th), John Wiley & Sons, fq. 496, ISBN 978-0-470-74139-9, arkivuar nga origjinali më 3 qershor 2016
  39. ^ Gwaltney JM Jr; Halstead SB. "Contagiousness of the common cold" (në anglisht). {{cite journal}}: Burimi journal ka nevojë për |journal= (Ndihmë!) Invited letter in "Questions and answers". Journal of the American Medical Association (në anglisht). 278 (3): 256–57. 16 korrik 1997. doi:10.1001/jama.1997.03550030096050.  
  40. ^ Zuger, Abigail (4 mars 2003). "'You'll Catch Your Death!' An Old Wives' Tale? Well." The New York Times (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 22 mars 2017.
  41. ^ Eccles p. 79
  42. ^ a b "Common cold – Background information" (në anglisht). National Institute for Health and Clinical Excellence. Arkivuar nga origjinali më 15 nëntor 2012. Marrë më 4 maj 2020.
  43. ^ a b Eccles p. 80
  44. ^ a b Mourtzoukou EG, Falagas ME (shtator 2007). "Exposure to cold and respiratory tract infections". The International Journal of Tuberculosis and Lung Disease (në anglisht). 11 (9): 938–43. PMID 17705968.
  45. ^ Eccles p. 157
  46. ^ a b c Eccles p. 78
  47. ^ Eccles p. 166
  48. ^ Cohen S, Doyle WJ, Alper CM, Janicki-Deverts D, Turner RB (janar 2009). "Sleep habits and susceptibility to the common cold". Arch. Intern. Med. (në anglisht). 169 (1): 62–67. doi:10.1001/archinternmed.2008.505. PMC 2629403. PMID 19139325.
  49. ^ Eccles pp. 160–65
  50. ^ McNiel, ME; Labbok, MH; Abrahams, SW (korrik 2010). "What are the risks associated with formula feeding? A re-analysis and review". Breastfeeding Review (në anglisht). 18 (2): 25–32. PMID 20879657.
  51. ^ Lawrence, Ruth A.; Lawrence, Robert M. (2010). Breastfeeding: A guide for the medical profession (në anglisht) (bot. 7th). Maryland Heights, Mo.: Mosby/Elsevier. fq. 478. ISBN 978-1-4377-3590-1. Arkivuar nga origjinali më 17 qershor 2016.
  52. ^ Kenrad E. Nelson; Carolyn Masters Williams (2007), Infectious Disease Epidemiology: Theory and Practice (në anglisht) (bot. 2nd), Jones & Bartlett Learning, fq. 724–, ISBN 978-0-7637-2879-3, arkivuar nga origjinali më 20 maj 2016
  53. ^ a b Eccles p. 116
  54. ^ a b Eccles p. 122
  55. ^ a b Eccles pp. 51–52
  56. ^ Lawrence DM (maj 2009). "Gene studies shed light on rhinovirus diversity". Lancet Infect Dis (në anglisht). 9 (5): 278. doi:10.1016/S1473-3099(09)70123-9.
  57. ^ a b c Jefferson T, Del Mar CB, Dooley L, Ferroni E, Al-Ansary LA, Bawazeer GA, van Driel ML, Nair S, Jones MA, Thorning S, Conly JM (korrik 2011). Jefferson T (red.). "Physical interventions to interrupt or reduce the spread of respiratory viruses" (PDF). Cochrane Database of Systematic Reviews (në anglisht) (7): CD006207. doi:10.1002/14651858.CD006207.pub4. PMC 6993921. PMID 21735402.
  58. ^ a b Singh, M; Das, RR (18 qershor 2013). Singh, Meenu (red.). "Zinc for the common cold". The Cochrane Database of Systematic Reviews (në anglisht) (6): CD001364. doi:10.1002/14651858.CD001364.pub4. PMID 23775705.
  59. ^ a b Hemilä, H; Chalker, E (31 janar 2013). "Vitamin C for preventing and treating the common cold". The Cochrane Database of Systematic Reviews (në anglisht). 1 (1): CD000980. doi:10.1002/14651858.CD000980.pub4. PMC 1160577. PMID 23440782.
  60. ^ Moyad, MA (2009). "Conventional and alternative medical advice for cold and flu prevention: what should be recommended and what should be avoided?". Urologic Nursing (në anglisht). 29 (6): 455–58. PMID 20088240.
  61. ^ Eccles p. 261
  62. ^ "Common Cold: Treatments and Drugs" (në anglisht). Mayo Clinic. Arkivuar nga origjinali më 12 shkurt 2010. Marrë më 9 janar 2010.
  63. ^ Eccles R (2006). "Efficacy and safety of over-the-counter analgesics in the treatment of common cold and flu". Journal of Clinical Pharmacy and Therapeutics (në anglisht). 31 (4): 309–19. doi:10.1111/j.1365-2710.2006.00754.x. PMID 16882099.
  64. ^ Li, Siyuan; Yue, Jirong; Dong, Bi Rong; Yang, Ming; Lin, Xiufang; Wu, Taixiang (1 korrik 2013). "Acetaminophen (paracetamol) for the common cold in adults". The Cochrane Database of Systematic Reviews (në anglisht) (7): CD008800. doi:10.1002/14651858.CD008800.pub2. ISSN 1469-493X. PMID 23818046.
  65. ^ Smith, SM; Schroeder, K; Fahey, T (24 nëntor 2014). "Over-the-counter (OTC) medications for acute cough in children and adults in community settings". The Cochrane Database of Systematic Reviews (në anglisht). 11 (11): CD001831. doi:10.1002/14651858.CD001831.pub5. PMC 7061814. PMID 25420096.
  66. ^ a b Shefrin AE, Goldman RD (nëntor 2009). "Use of over-the-counter cough and cold medications in children" (PDF). Can Fam Physician (në anglisht). 55 (11): 1081–83. PMC 2776795. PMID 19910592. Arkivuar (PDF) nga origjinali më 23 shtator 2015.
  67. ^ Vassilev ZP, Kabadi S, Villa R (mars 2010). "Safety and efficacy of over-the-counter cough and cold medicines for use in children". Expert Opinion on Drug Safety (në anglisht). 9 (2): 233–42. doi:10.1517/14740330903496410. PMID 20001764.
  68. ^ Eccles p. 246
  69. ^ Hayward, Gail; Thompson, Matthew J; Perera, Rafael; Del Mar, Chris B; Glasziou, Paul P; Heneghan, Carl J (13 tetor 2015). "Corticosteroids for the common cold" (PDF). Cochrane Database of Systematic Reviews (në anglisht) (10): CD008116. doi:10.1002/14651858.cd008116.pub3. PMID 26461493.{{cite journal}}: Mirëmbajtja CS1: Gjendja e adresës (lidhja)
  70. ^ a b c Deckx, Laura; De Sutter, An Im; Guo, Linda; Mir, Nabiel A.; van Driel, Mieke L. (17 tetor 2016). "Nasal decongestants in monotherapy for the common cold". The Cochrane Database of Systematic Reviews (në anglisht). 10: CD009612. doi:10.1002/14651858.CD009612.pub2. PMC 6461189. PMID 27748955.
  71. ^ De Sutter, AI; Saraswat, A; van Driel, ML (29 nëntor 2015). "Antihistamines for the common cold". The Cochrane Database of Systematic Reviews (në anglisht). 11 (11): CD009345. doi:10.1002/14651858.CD009345.pub2. PMID 26615034.
  72. ^ Taverner D, Latte GJ (2007). Latte, G. Jenny (red.). "Nasal decongestants for the common cold". Cochrane Database Syst Rev (në anglisht) (1): CD001953. doi:10.1002/14651858.CD001953.pub3. PMID 17253470.
  73. ^ De Sutter, An IM; van Driel, Mieke L; Kumar, Anna A; Lesslar, Olivia; Skrt, Alja (15 shkurt 2012). "Oral antihistamine-decongestant-analgesic combinations for the common cold" (PDF). Cochrane Database of Systematic Reviews (në anglisht) (2): CD004976. doi:10.1002/14651858.CD004976.pub3. PMID 22336807.
  74. ^ AlBalawi, Zaina H.; Othman, Sahar S.; Alfaleh, Khalid (19 qershor 2013). "Intranasal ipratropium bromide for the common cold". The Cochrane Database of Systematic Reviews (në anglisht) (6): CD008231. doi:10.1002/14651858.CD008231.pub3. ISSN 1469-493X. PMC 6492479. PMID 23784858.
  75. ^ DeGeorge, KC; Ring, DJ; Dalrymple, SN (1 shtator 2019). "Treatment of the Common Cold". American Family Physician (në anglisht). 100 (5): 281–289. PMID 31478634.
  76. ^ Guppy MP, Mickan SM, Del Mar CB, Thorning S, Rack A (shkurt 2011). Guppy MP (red.). "Advising patients to increase fluid intake for treating acute respiratory infections". Cochrane Database of Systematic Reviews (në anglisht) (2): CD004419. doi:10.1002/14651858.CD004419.pub3. PMID 21328268.
  77. ^ Singh, Meenu; Singh, Manvi; Jaiswal, Nishant; Chauhan, Anil (gusht 2017). "Heated, humidified air for the common cold". The Cochrane Database of Systematic Reviews (në anglisht). 8: CD001728. doi:10.1002/14651858.CD001728.pub6. ISSN 1469-493X. PMC 6483632. PMID 28849871.
  78. ^ Paul IM, Beiler JS, King TS, Clapp ER, Vallati J, Berlin CM (dhjetor 2010). "Vapor rub, petrolatum, and no treatment for children with nocturnal cough and cold symptoms". Pediatrics (në anglisht). 126 (6): 1092–99. doi:10.1542/peds.2010-1601. PMC 3600823. PMID 21059712.
  79. ^ a b Edward R. Laskowski (9 shkurt 2017). "Is it OK to exercise if I have a cold?". Mayo Clinic (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 19 korrik 2017. Marrë më 4 korrik 2017.
  80. ^ a b "Clearing the Air on Exercise and the Common Cold". American College of Sports Medicine (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 22 korrik 2017. Marrë më 4 korrik 2017.
  81. ^ "Hot drinks ease cold and flu" (në anglisht). National Health Service. 10 dhjetor 2008. Arkivuar nga origjinali më 8 gusht 2020. Marrë më 17 shkurt 2019.
  82. ^ Kenealy, T; Arroll, B (4 qershor 2013). "Antibiotics for the common cold and acute purulent rhinitis". The Cochrane Database of Systematic Reviews (në anglisht). 6 (6): CD000247. doi:10.1002/14651858.CD000247.pub3. PMC 7044720. PMID 23733381.
  83. ^ a b Kenealy, T; Arroll, B (4 qershor 2013). "Antibiotics for the common cold and acute purulent rhinitis". The Cochrane Database of Systematic Reviews (në anglisht). 6 (6): CD000247. doi:10.1002/14651858.CD000247.pub3. PMC 7044720. PMID 23733381.
  84. ^ Eccles p. 238
  85. ^ a b Eccles p. 218
  86. ^ a b Rondanelli M, Miccono A, Lamburghini S, Avanzato I, Riva A, Allegrini P, Faliva MA, Peroni G, Nichetti M, Perna S (2018). "Self-Care for Common Colds: The Pivotal Role of Vitamin D, Vitamin C, Zinc, and Echinacea in Three Main Immune Interactive Clusters (Physical Barriers, Innate and Adaptive Immunity) Involved during an Episode of Common Colds-Practical Advice on Dosages and on the Time to Take These Nutrients/Botanicals in order to Prevent or Treat Common Colds". Evidence-based Complementary and Alternative Medicine (në anglisht). 2018: 5813095. doi:10.1155/2018/5813095. PMC 5949172. PMID 29853961. Considering zinc, the supplementation may shorten the duration of colds by approximately 33%. CC patients may be instructed to try zinc within 24 hours of onset of symptoms.{{cite journal}}: Mirëmbajtja CS1: DOI i lirë i pashënjuar (lidhja)
  87. ^ a b Hemila, H.; Fitzgerald, J.; Petrus, E.; Prasad, A. (2017). "Zinc Acetate Lozenges May Improve the Recovery Rate of Common Cold Patients: An Individual Patient Data Meta-Analysis". Open Forum Infect Diseases (në anglisht). 4 (2): ofx059. doi:10.1093/ofid/ofx059. PMC 5410113. PMID 28480298. The 3-fold increase in the rate of recovery from the common cold is a clinically important effect. The optimal formulation of zinc lozenges and an ideal frequency of their administration should be examined. Given the evidence of efficacy, common cold patients may be instructed to try zinc acetate lozenges within 24 hours of onset of symptoms.
  88. ^ Hemila, H.; Petrus, E.; Fitzgerald, J.; Prasad, A. (2016). "Zinc acetate lozenges for treating the common cold: an individual patient data meta-analysis". British Journal of Clinical Pharmacology (në anglisht). 82 (5): 1393–98. doi:10.1111/bcp.13057. PMC 5061795. PMID 27378206.
  89. ^ "Loss of Sense of Smell with Intranasal Cold Remedies Containing Zinc" (në anglisht). 2009. Arkivuar nga origjinali më 4 qershor 2015.
  90. ^ Oduwole, Olabisi; Udoh, Ekong E.; Oyo-Ita, Angela; Meremikwu, Martin M. (prill 2018). "Honey for acute cough in children". The Cochrane Database of Systematic Reviews (në anglisht). 4: CD007094. doi:10.1002/14651858.CD007094.pub5. ISSN 1469-493X. PMC 6513626. PMID 29633783.
  91. ^ King, D; Mitchell, B; Williams, CP; Spurling, GK (20 prill 2015). "Saline nasal irrigation for acute upper respiratory tract infections" (PDF). The Cochrane Database of Systematic Reviews (në anglisht). 4 (4): CD006821. doi:10.1002/14651858.CD006821.pub3. PMID 25892369.
  92. ^ Heiner KA, Hart AM, Martin LG, Rubio-Wallace S (2009). "Examining the evidence for the use of vitamin C in the prophylaxis and treatment of the common cold". Journal of the American Academy of Nurse Practitioners (në anglisht). 21 (5): 295–300. doi:10.1111/j.1745-7599.2009.00409.x. PMC 7166744. PMID 19432914.
  93. ^ Karsch-Völk M, Barrett B, Kiefer D, Bauer R, Ardjomand-Woelkart K, Linde K (2014). "Echinacea for preventing and treating the common cold". Cochrane Database Syst Rev (Systematic review) (në anglisht). 2 (2): CD000530. doi:10.1002/14651858.CD000530.pub3. PMC 4068831. PMID 24554461.
  94. ^ Lissiman E, Bhasale AL, Cohen M (2014). Lissiman E (red.). "Garlic for the common cold". Cochrane Database Syst Rev (në anglisht). 11 (11): CD006206. doi:10.1002/14651858.CD006206.pub4. PMC 6465033. PMID 25386977.
  95. ^ Murdoch, David R. (3 tetor 2012). "Effect of Vitamin D3 Supplementation on Upper Respiratory Tract Infections in Healthy Adults: The VIDARIS Randomized Controlled Trial</subtitle>". JAMA: The Journal of the American Medical Association (në anglisht). 308 (13): 1333–39. doi:10.1001/jama.2012.12505. PMID 23032549.
  96. ^ Zhang, Xiaoge; Wu, Taixiang; Zhang, Jing; Yan, Qiu; Xie, Lingxia; Liu, Guan J (24 janar 2007). "Chinese medicinal herbs for the common cold". Cochrane Database of Systematic Reviews (në anglisht) (1): CD004782. doi:10.1002/14651858.CD004782.pub2. PMID 17253524.
  97. ^ Thompson, M; Vodicka, TA; Blair, PS; Buckley, DI; Heneghan, C; Hay, AD; TARGET Programme, Team (11 dhjetor 2013). "Duration of symptoms of respiratory tract infections in children: systematic review". BMJ (Clinical Research Ed.) (në anglisht). 347: f7027. doi:10.1136/bmj.f7027. PMC 3898587. PMID 24335668.
  98. ^ Eccles p. 76
  99. ^ a b Eccles p. 90
  100. ^ "The Cost of the Common Cold and Influenza". Imperial War Museum: Posters of Conflict (në anglisht). vads. Arkivuar nga origjinali më 27 korrik 2011. Marrë më 4 maj 2020.
  101. ^ Eccles p. 6
  102. ^ Eccles p. 20
  103. ^ Tyrrell DA (1987). "Interferons and their clinical value". Rev. Infect. Dis. (në anglisht). 9 (2): 243–49. doi:10.1093/clinids/9.2.243. PMID 2438740.
  104. ^ Al-Nakib W; Higgins, P.G.; Barrow, I.; Batstone, G.; Tyrrell, D.A.J. (dhjetor 1987). "Prophylaxis and treatment of rhinovirus colds with zinc gluconate lozenges". J Antimicrob Chemother (në anglisht). 20 (6): 893–901. doi:10.1093/jac/20.6.893. PMC 7110079. PMID 3440773.
  105. ^ a b c Fendrick AM, Monto AS, Nightengale B, Sarnes M (2003). "The economic burden of non-influenza-related viral respiratory tract infection in the United States". Arch. Intern. Med. (në anglisht). 163 (4): 487–94. doi:10.1001/archinte.163.4.487. PMID 12588210.
  106. ^ Kirkpatrick GL (dhjetor 1996). "The common cold". Prim. Care (në anglisht). 23 (4): 657–75. doi:10.1016/S0095-4543(05)70355-9. PMC 7125839. PMID 8890137.
  107. ^ a b Eccles p. 226
  108. ^ Rider TH, Zook CE, Boettcher TL, Wick ST, Pancoast JS, Zusman BD (2011). Sambhara S (red.). "Broad-spectrum antiviral therapeutics". PLoS ONE (në anglisht). 6 (7): e22572. Bibcode:2011PLoSO...622572R. doi:10.1371/journal.pone.0022572. PMC 3144912. PMID 21818340.{{cite journal}}: Mirëmbajtja CS1: DOI i lirë i pashënjuar (lidhja)
  109. ^ Val Willingham (12 shkurt 2009). "Genetic map of cold virus a step toward cure, scientists say" (në anglisht). CNN. Arkivuar nga origjinali më 26 prill 2009. Marrë më 28 prill 2009.

Literatura

Redakto
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=I_ftohti_i_zakonshëm&oldid=2458713"