Gazi Isa Begu

Gazi Isa Begu ose Isa-Beg Isakoviç (; fl. 1439–70) ishte një gjeneral osman bosnjan dhe guvernator i sanxhakut të Bosnjës për pjesën më të madhe të karrierës së tij. Me origjinë fisnike bosnjane, ai u rekrutua pasi u mbajt peng nga osmanët. Ai ishte guvernator provincial gjatë viteve 1450 dhe 1460, fillimisht në krye të sanxhakut të Shkupit dhe më pas të sanxhakut të Bosnjës. Ai ishte i rëndësishëm në pushtimet osmane në rajon dhe ishte një nga gjeneralët më të besuar të Sulltanit.

Origjina

Ekzistojnë dy teori kryesore për identitetin e babait të tij:

Ishak Hranić Kosača, vëllai i fisnikut bosnjan Stjepan Vukčić Kosača, i cili u dërgua te sulltan Mehmeti II si peng dhe garanci për besnikërinë e Kosaçës. Pasi u adoptua nga Pasha Jigit Beu u konvertua në Islam dhe me masat bashkëkohore pati një karrierë të rëndësishme ushtarake dhe politike brenda Perandorisë Osmane. ^[1] Patronimi i tij Hranić tregon se babai i tij quhej Hrana, që do të thotë se ai nuk ishte vëllai i Stjepanit, por se Ishak Bej Hranić ishte vëllai i Sandal Hranës (Hraniqit).
Ishak Hranić/Hranušić, i zënë rob kur ishte akinci hynë në një strehë të familjes fisnike Pavlović (zotët e Bosnjës lindore, duke përfshirë župën e Vrhbosna-s ). Ai u tregua jashtëzakonisht i aftë kur ishte i burgosur, kështu që lideri akinci e liroi (e shtyu të linte pronën, si dhe titullin). ^[1]

Biografia

Isa Beg Ishakoviç pushtoi kështjellën Hodidjed në vitin 1435, pasi ishte ripushtuar për një kohë të shkurtër nga Matko Talovac në 1434.

Gazi Isa-Begu u emërua sanxhak-bej (guvernator krahinor) i sanxhakut të Shkupit në pranverën e vitit 1439, në vend të babait të tij, Ishak-Begut, i cili u dërgua për të drejtuar aksionet ushtarake në Serbi . ^[2] Më pas u emërua Sanxhak-bej i Bosnjës, shkurtimisht në vitin 1463 dhe më pas nga viti 1464 deri në vitin 1470.

Kalaja e Shabacit, e themeluar nga Gazi Isa Begu

Si guvernator i provincës së Bosnjës, Isa-Beg siguroi prosperitetin e saj në të ardhmen. Ai themeloi Sarajevën në vitin 1461 në ish provincën bosnjane të Vrhbosnas. Ndërmjet asaj kohe dhe 1463 ai ndërtoi bërthamën e rrethit të qytetit të vjetër të qytetit, duke përfshirë një xhami, një treg të mbyllur, një banjë publike, një bujtinë dhe kështjellën e Guvernatorit ( Saray ), e cila i dha qytetit emrin e tij aktual. Në të njëjtën mënyrë dhe vit ai themeloi edhe Novi Pazarin (në Serbi), përkthyer nga Yeni Pazar, që fjalë për fjalë do të thotë "Treg i ri", rreth njëmbëdhjetë kilometra nga vendbanimi mesjetar i Trgovishtes ("Trgovište" do të thotë "treg"). Atje ai ndërtoi një xhami, një treg, një banjë publike, një bujtinë dhe një kompleks. Ai është gjithashtu përgjegjës për krijimin e një numri qytetesh dhe qytezash të tjera në rajon.

Ishakoviqi ndërtoi shumë ndërtesa të rëndësishme pjesë të Çarshisë së Vjetër në Shkup, si Hamami Çifte, Kapan Han, Xhamia e Ishak Beut (kushtuar babait të tij Ishak-Beg, i njohur gjithashtu si Isaklija ose Aladža), medreseja (shkolla islame) dhe biblioteka ( brenda Xhamisë së Isak-Beut, një nga bibliotekat e para islame në Evropë), ^[3] dhe shumë të tjera ndërtesat që i përkisnin vakëfës së tij vakëf.

Gazi Isa Begu mori pjesë në skllavërinë shpërblyese në vitin 1470 kur shpërbleu një zyrtar osman me pozitë të lartë të quajtur Mustafa duke liruar gruan e fisnikut kroat Ivan Markoviç dhe duke i paguar 500 dukat Raguzanit Françesko Mikaloviç, agjenti në këtë transaksion. ^[4]

Pema familjare

Sipas Franz Babingerit në veprën me titull, Enciklopedia e Islamit, gjenealogjia familjare e Gazi Isa Begut është si më poshtë:

Pasha Yiğit Bey

Isak Beu

Turahan Bey

Isa Bey Ishaković

Ahmed Bey

Ömer Bey

Hasan Bey

Idris Bey

Shih edhe

Lagja e Gazi Isa Begut

Referime

^ ^a ^b Suljović 2010:
Ta dvojenja idu u smjeru – da je riječ o bratu Stjepana Vukčića Kosače, koji ga je predao Mehmedu II kao garanciju lojalnosti. Po ovoj teoriji Isa-beg je, nakon što ga je usvojio Ishak-beg (otud prezime), konvertirao na islam, te za ondašnje prilike izgradio zavidnu vojničku i političku karijeru. Po drugima, Isak Hranić/Hranušić zarobljen je tijekom jednog upada akindžija na posjed velikaške obitelji Pavlović, inače gospodara velikog dijela Istočne Bosne, uključujući i srednjovjekovnu župu Vrhbosnu. U zarobljeništvu se dokazao kao izuzetno sposoban, što je vođu spomenutih akindžija potaknulo da mu ostavi imetak, ali i poziciju koju je obnašao. Potpuno drukčiji pristup na porijeklo Ishakovića imaju istraživanja historičarke umjetnosti Lidije Bogojević Kumbaradži iz Skoplja. Ona smatra da je rodonačelnik Ishakovića Pašajigit-beg iz Saruhana (Kapadokije), a da je Ishak-beg bio njegov sin. Zanimljivosti idu do mjere u kojoj se skopski begovi Kumbaradžije smatraju izravnim potomcima Isa-bega Ishakovića, o čemu posjeduju i autentičnu dokumentaciju. Iznad ulaza u nekadašnji bazar u Skopju, građevine koju je podigao Ishaković, stoji ploča o obnovi bazara. Natpis kazuje da su bazar obnovili begovi Kumbaradžije, nasljednici Isa-begov
^ Godišnjak (në serbo-kroatisht). Sarajevo, SFR Yugoslavia: Društvo Istoričara Bosne i Hercegovine: 46. 1953. To se najbolje vidi iz sadržine vijesti na osnovu koje znamo za njihovu prisutnost u Bosni 1438 godine, a još bolje iz činjenice da se u proljeće sljedeće godine ovdje pojavio novi skopski sandžakbeg Isa-beg, sin dotadašnjeg skopskog sandžaka Ishak bega koji je bio upućen na akcije u Srbiji {{cite journal}}: Mungon ose është bosh |title= (Ndihmë!)
^ "AT-TAFSĪR AL-KABĪR". The European Library. Marrë më 23 dhjetor 2010. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Hodžić, Muamer (2015-10-12). "Foča-Dubrovnik: Živan Pripčinović (?-1479): Život jednog dubrovačkog trgovca i "diplomate" u Bosni". focanskidani. Naime, dogovoreno je da Isa-beg Ivanu vrati ženu i plati dodatnih 500 dukata kako bi dobio natrag Mustafu. Živanov opunomoćenik Ratko Vukosalić je 16. septembra 1470. godine doveo u Dubrovnik Markovićevu ženu, koju je predao zajedno sa 300 dukata. Nakon toga je preuzeo Mustafu kojeg je vratio osmanskim vlastima. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[Suljovic-1] Suljović 2010:
Ta dvojenja idu u smjeru – da je riječ o bratu Stjepana Vukčića Kosače, koji ga je predao Mehmedu II kao garanciju lojalnosti. Po ovoj teoriji Isa-beg je, nakon što ga je usvojio Ishak-beg (otud prezime), konvertirao na islam, te za ondašnje prilike izgradio zavidnu vojničku i političku karijeru. Po drugima, Isak Hranić/Hranušić zarobljen je tijekom jednog upada akindžija na posjed velikaške obitelji Pavlović, inače gospodara velikog dijela Istočne Bosne, uključujući i srednjovjekovnu župu Vrhbosnu. U zarobljeništvu se dokazao kao izuzetno sposoban, što je vođu spomenutih akindžija potaknulo da mu ostavi imetak, ali i poziciju koju je obnašao. Potpuno drukčiji pristup na porijeklo Ishakovića imaju istraživanja historičarke umjetnosti Lidije Bogojević Kumbaradži iz Skoplja. Ona smatra da je rodonačelnik Ishakovića Pašajigit-beg iz Saruhana (Kapadokije), a da je Ishak-beg bio njegov sin. Zanimljivosti idu do mjere u kojoj se skopski begovi Kumbaradžije smatraju izravnim potomcima Isa-bega Ishakovića, o čemu posjeduju i autentičnu dokumentaciju. Iznad ulaza u nekadašnji bazar u Skopju, građevine koju je podigao Ishaković, stoji ploča o obnovi bazara. Natpis kazuje da su bazar obnovili begovi Kumbaradžije, nasljednici Isa-begov

[2] Godišnjak (në serbo-kroatisht). Sarajevo, SFR Yugoslavia: Društvo Istoričara Bosne i Hercegovine: 46. 1953. To se najbolje vidi iz sadržine vijesti na osnovu koje znamo za njihovu prisutnost u Bosni 1438 godine, a još bolje iz činjenice da se u proljeće sljedeće godine ovdje pojavio novi skopski sandžakbeg Isa-beg, sin dotadašnjeg skopskog sandžaka Ishak bega koji je bio upućen na akcije u Srbiji {{cite journal}}: Mungon ose është bosh |title= (Ndihmë!)

[3] "AT-TAFSĪR AL-KABĪR". The European Library. Marrë më 23 dhjetor 2010. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[4] Hodžić, Muamer (2015-10-12). "Foča-Dubrovnik: Živan Pripčinović (?-1479): Život jednog dubrovačkog trgovca i "diplomate" u Bosni". focanskidani. Naime, dogovoreno je da Isa-beg Ivanu vrati ženu i plati dodatnih 500 dukata kako bi dobio natrag Mustafu. Živanov opunomoćenik Ratko Vukosalić je 16. septembra 1470. godine doveo u Dubrovnik Markovićevu ženu, koju je predao zajedno sa 300 dukata. Nakon toga je preuzeo Mustafu kojeg je vratio osmanskim vlastima. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[1]

[2]

[3]

[4]