Marrëdhëniet mes Malit të Zi dhe NATO-së

Anëtarësimi i Malit të Zi në Organizatën e Traktatit të Atlantikut të Veriut, ose NATO, u bë më 5 qershor 2017. [1] Në dhjetor 2009, Malit të Zi iu dha një Plan Veprimi për Anëtarësim, hapi i fundit në një aplikim për anëtarësim në organizatë. [2] Një ftesë zyrtare u lëshua nga aleanca më 2 dhjetor 2015, [3] me negociatat e anëtarësimit të përfunduara me nënshkrimin nga Ministrat e Jashtëm të një Protokolli Aderimi më 19 maj 2016. [4] Mali i Zi u anëtarësua zyrtarisht në NATO më 5 qershor 2017.

Sfondi Redakto

Bashkimi Shtetëror i Serbisë dhe Malit të Zi aplikoi në programin e NATO -s Partneriteti për Paqe (PfP) në qershor 2003. [5] [6] Mali i Zi shpalli pavarësinë më 3 qershor 2006 dhe menjëherë pas kësaj hapi një Mision të Përhershëm në NATO në Bruksel . Vendi i ri u bashkua më pas me PfP në samitin e Rigës 2006 . Në nëntor 2007, Mali i Zi nënshkroi një marrëveshje tranziti me NATO-n, duke lejuar trupat e aleancës të lëvizin në të gjithë vendin. [7] Mali i Zi më pas nënshkroi një marrëveshje me Shtetet e Bashkuara, në të cilën Mali i Zi do të shkatërronte armatimin e tij të vjetëruar si parakusht për anëtarësimin në NATO. [8] Në fund të vitit 2007, Ministri i Mbrojtjes i Malit të Zi , Boro Vuçiniç, tha se Mali i Zi do të intensifikonte anëtarësimin e tij në aleancë pas samitit të Bukureshtit të vitit 2008 . [9] Mali i Zi hyri në Dialogun e Intensifikuar me NATO-n në prill 2008 dhe miratoi një Plan Veprimi Individual të Partneritetit në Qershor 2008. [10] Ajo u ftua të bashkohej me Kartën e Adriatikut të aspirantëve të NATO-s më 25 shtator 2008. [11] [12] Më pas, vendi aplikoi për Planin e Veprimit të Anëtarësimit më 5 nëntor 2008 me mbështetjen e kryeministrit Milo Gjukanoviq, [13] i cili u dha në dhjetor 2009. [14] Mali i Zi gjithashtu filloi anëtarësimin e plotë me Kartën e Adriatikut të aspirantëve të NATO-s në maj 2009. [15] [16]

Mali i Zi filloi të kontribuojë me forcat e tij të armatosura kombëtare në operacionet ushtarake të jashtme të NATO-s. [17] Vendi dislokoi 40 ushtarë, një ekip mjekësor ushtarak prej tre anëtarësh dhe dy oficerë nën komandën gjermane në Afganistan në vitin 2010. Paqeruajtësit malazezë u vendosën gjithashtu në Liberi dhe Somali . [18]

Mali i Zi ka marrë mbështetje për ofertën e tij për anëtarësim nga disa vende të NATO-s, duke përfshirë Rumaninë, Turqinë, Gjermaninë dhe Shtetet e Bashkuara. [19] [20] [21] [22] [23]

Në dhjetor 2013, Dnevne Novine raportoi se NATO kishte vendosur që Mali i Zi do të anëtarësohej në NATO në të njëjtën kohë me Maqedoninë, anëtarësimi i së cilës është vënë në veton nga Greqia për mosmarrëveshjen e emrit të Maqedonisë, duke e bërë të pamundur pranimin në 2014. [24]

Në mars 2014, kryeministri malazez Milo Gjukanoviç deklaroi dëshirën që Mali i Zi të anëtarësohej në NATO, [25] dhe në maj 2014 shprehu shpresën se një ftesë për t'u bashkuar me organizatën do të favorizohej në samitin e NATO-s 2014 në shtator. Deputeti rus Mikhail Degtyarev i LDPR- së nacionaliste paralajmëroi se anëtarësimi në NATO do ta bënte Malin e Zi "një objektiv legjitim të raketave ruse". [26]

Më 29 maj 2014, ministrat e jashtëm dhe të mbrojtjes sllovene (Karel Erjavec & Roman Jakič) dhe kroat (Vesna Pusić & Ante Kotromanović) i dërguan një letër Sekretarit të Përgjithshëm të NATO-s, duke theksuar rëndësinë e ftesës së Malit të Zi në NATO. Ministri slloven i mbrojtjes deklaroi gjithashtu se pret që Mali i Zi të marrë një ftesë për NATO-n gjatë Samitit të NATO-s në Uells të vitit 2014. [27] Megjithatë, më vonë atë vit NATO njoftoi se nuk do t'i ofronte asnjë shteti të ri anëtarësim në organizatë atë vit. Analistët e konfirmuan këtë si një shenjë se anëtarët e NATO-s po bëhen skeptikë për zgjerimin e mëtejshëm lindor pas aneksimit të Krimesë nga Rusia, për shkak të shqetësimeve rreth hakmarrjes ruse ndaj garancive të reja të sigurisë për vendet aq afër kufijve të saj. [28]

Në qershor 2014, atëherë sekretari i përgjithshëm i NATO-s Anders Fogh Rasmussen sugjeroi që NATO do të hapte "bisedime të intensifikuara" me qëllim që të ftonte Malin e Zi për t'u bashkuar me aleancën deri në fund të vitit 2015, [29] por që Mali i Zi nuk do të merrte një ftesë për t'u anëtarësuar. samiti i NATO-s në shtator. Vlerësimi i mëtejshëm i progresit të Malit të Zi pritej deri në fund të vitit 2015. [30]

Një ftesë zyrtare u lëshua nga aleanca më 2 dhjetor 2015. [3] [31] Bisedimet përfundimtare të pranimit filluan në shkurt 2016, [32] dhe përfunduan në maj, duke i lejuar Malit të Zi të merrte një status "vëzhgues" në pritje të ratifikimit nga qeveritë e anëtarëve të tjerë, si dhe nga vetë parlamenti i Malit të Zi. [33]

Partitë opozitare pro-ruse argumentuan se një referendum për anëtarësimin në NATO duhet të mbahet njëkohësisht me zgjedhjet parlamentare në tetor 2016, megjithëse qeveria sugjeroi se zgjedhjet ishin një plebishit de facto për këtë çështje. [34] Partitë pro NATO-s përparuan në rezultatin e zgjedhjeve.

Senati i Shteteve të Bashkuara votoi mbi Rezolutën e Ratifikimit (Rezoluta e Këshillimit dhe Pëlqimit për Ratifikimin (Traktati Doc. 114-12)) më 28 mars 2017. [35] Presidenti Donald Trump nënshkroi një memorandum presidencial më 11 prill 2017. [36] Ratifikimi nga secili shtet anëtar u përfundua me ratifikimin e Spanjës më 10 maj. Më 28 prill 2017, parlamenti i Malit të Zi ratifikoi traktatin e anëtarësimit. [37] Mali i Zi u bashkua zyrtarisht në NATO si vend anëtar më 5 qershor 2017. [1]

Reagimi i qeverisë ruse ndaj ofertës së Malit të Zi për t'u anëtarësuar në NATO kishte qenë gjithnjë e më armiqësor [38] duke kulmuar në një përpjekje për të kryer një grusht shteti më 16 tetor 2016, në ditën e zgjedhjeve parlamentare që dyshohet se do të përfshinte vrasjen e Malit të Zi. kryeministri Milo Gjukanoviq, sipas deklaratave të zyrtarëve malazezë. [39] [40] Komploti i grushtit të shtetit përfshinte shtetas rusë, duke përfshirë një oficer të inteligjencës ushtarake ruse të dëbuar më parë nga Polonia. [41] [42] [43] Tensionet midis vendeve vazhduan të pandërprera më pas. [44]

Sipas një sondazhi të qeverisë në mars 2014, 46 për qind e popullsisë së Malit të Zi mbështeti anëtarësimin në NATO, ndërsa 42 për qind e kundërshtuan atë. [45] Një sondazh në korrik 2015 nga Qendra për Demokraci dhe të Drejtat e Njeriut, e cila merr mbështetje financiare nga NATO, zbuloi se 36.6 për qind mbështesin anëtarësimin, ndaj 37.3 për qind kundër, me ndarje të mprehta midis grupeve etnike: 71.2 për qind e shqiptarëve malazezë dhe 68 për qind e malazezëve . Boshnjakët mbështesin anëtarësimin, ndërsa vetëm 11.3 për qind e serbëve malazezë e bëjnë këtë. [46] Deputeti rus Mikhail Degtyarev i LDPR-së nacionaliste kërcënoi në maj 2014 se anëtarësimi në NATO do ta bënte Malin e Zi "një objektiv legjitim të raketave ruse". [26]

Qëndrimet politike Redakto

Partia Demokratike e Socialistëve e Malit të Zi në pushtet dhe Partia Socialdemokrate e Malit të Zi kanë një dëshirë të fortë që Mali i Zi të bëhet një vend anëtar i NATO-s. Në fillim të vitit 2009 ata filluan një fushatë dyvjeçare me qëllim të promovimit të anëtarësimit në NATO, e cila menaxhohet nga agjencia mediatike MAPA nën regjisoren teatrore Radmila Vojvodiq . [47] Koalicioni qeverisës i kryeministrit Milo Gjukanoviq pretendon se Mali i Zi nuk mund të përballojë të qëndrojë neutral dhe identifikon NATO-n dhe BE-në si një proces të përbashkët të integrimeve euroatlantike. [48] Sipas një ndarjeje demografike të sondazheve, qytetarët me orientim politik pro-serb ose pro-rus, konservatorët e krishterë ortodoksë lindorë, gratë dhe të paarsimuarit janë grupet kryesore që nuk e mbështesin anëtarësimin në NATO. Fushata ka qenë disi e suksesshme, por mori kritika nga Qendra e Dialogut Nansen për investime të konsiderueshme financiare në një fushatë të njëanshme dhe propagandiste gjatë një recesioni. [49] Si përgjigje e drejtpërdrejtë, krijimi i Serb National List [sr]Grupi nisi "Jo NATO-s!" fushatë, në një shkallë shumë më të vogël.

Kujtimi i fushatës së bombardimeve të NATO-s në vitin 1999Republikën Federale të atëhershme të Jugosllavisë dhe viktimat civile që rezultuan, përbëjnë një pjesë thelbësore të opozitës ndaj anëtarësimit në NATO në Mal të Zi.

Partia politike kryesore opozitare, Partia Popullore Socialiste e Malit të Zi, ka mbetur e paqartë për çështjen e anëtarësimit në NATO. Edhe pse mbështetës të fortë të integrimit evropian, ata pohojnë se integrimet në BE dhe NATO janë rrugë krejtësisht të ndara dhe mbështesin mbajtjen e një referendumi. SNP CG në përgjithësi ka shmangur dhënien e një përgjigjeje të drejtpërdrejtë, por në mënyrë indirekte është kundër anëtarësimit në NATO.  Demokracia e Re Serbe është një kundërshtare e hapur e anëtarësimit në NATO, duke mbështetur një referendum dhe e bindur se do të kishte një rezultat negativ. [50] Lëvizja për Ndryshime është plotësisht neutrale dhe mbështet mbajtjen e referendumit dhe njohjen e rezultatit të tij. [51] Sipas sondazhit të Strategic Marketing për pyetjen nëse duhet caktuar një referendum, 72% e të anketuarve mbështesin mbajtjen e tij. Sondazhi i CATI nga 11–15 dhjetor 2009 për çështjen e rezultatit të tij dha si më poshtë: 44% do të votonin kundër, 40% do të votonin pro, ndërsa 8% nuk janë të sigurt. Sipas një sondazhi të publikuar në tetor 2009, 31.2% e popullsisë së Malit të Zi mbështeti anëtarësimin në NATO, ndërsa 44% e kundërshtuan atë. [52] Një sondazh nga Ipsos në mars 2014 zbuloi se 46% mbështesin anëtarësimin kundrejt 42% që ishin kundër. [53] Një sondazh i dhjetorit 2015 gjeti mbështetje në 47%, opozitë në 39%, me 14% të mbetur të pavendosur. [54]

Partitë e opozitës, duke përfshirë Partinë Popullore Socialiste të Malit të Zi, kanë argumentuar se anëtarësimi duhet të miratohet në një referendum kombëtar. [54] Një krizë politike pasoi njoftimin e qeverisë për synimin për t'u anëtarësuar në NATO; protesta të mëdha, të mbështetura nga partitë pro-serbe, u mbajtën në Podgoricë në mes të tetorit 2015 që kulmoi me një trazirë në kryeqytet më 24 tetor.  Gjukanoviç akuzoi Serbinë dhe Rusinë për mbështetje. [55]

Një ndarje në koalicionin qeverisës pasoi në janar 2016. 

Anëtarësimi në NATO ishte një çështje debati gjatë zgjedhjeve parlamentare të tetorit 2016 . Partia Demokratike e Socialistëve, e cila kishte qeverisur Malin e Zi që nga viti 1991 dhe mbështet anëtarësimin, fitoi zgjedhjet me 41% të votave popullore.

Anëtarësimi i plotë Redakto

Mali i Zi u bë anëtari i 29-të i NATO-s më 5 qershor 2017 kur depozitoi instrumentin e tij të pranimit në Traktatin e Atlantikut të Veriut në Departamentin e Shtetit të SHBA-së në Uashington, DC Më 7 qershor 2017, Flamuri i Malit të Zi u ngrit në selinë e NATO-s në një ceremoni të veçantë. për të shënuar pranimin e vendit në NATO. Ceremonitë e ngritjes së flamurit u mbajtën gjithashtu në të njëjtën kohë në Operacionet e Komandës Aleate në Mons dhe Komandën Aleate të Transformimit në Norfolk, Virxhinia . [56]

Shiko gjithashtu Redakto

Referime Redakto

  1. ^ a b "Montenegro to Formally Join NATO on June 5 – Independent.mk". Marrë më 6 qershor 2017. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  2. ^ "PCNEN – Prve crnogorske elektronske novine". pcnen.com. Marrë më 6 qershor 2017. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  3. ^ a b Montenegro invited to join Nato, BBC, 2 December 2015, Retrieved 2 December 2015.
  4. ^ "Montenegro: Protokoll zu Nato-Beitritt wird im Mai unterzeichnet". 13 prill 2016. Marrë më 2016-04-13. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  5. ^ Serry, Robert; Bennett, Christopher (dimër 2004). "Staying the course". NATO Review. NATO. Arkivuar nga origjinali më 4 mars 2016. Marrë më 10 shkurt 2015. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  6. ^ Jelena Dzankic, Montenegrin NATO Membership Aspirations After the Referendum on Independence
  7. ^ Mu, Xuequan (27 nëntor 2007). "Montenegro, NATO sign transit arrangement". Xinhua. ChinaView. Arkivuar nga origjinali më 14 qershor 2008. Marrë më 2008-09-20. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  8. ^ "U.S. Funds Montenegrin Arms Reduction". Radio Free Europe/Radio Liberty. 5 dhjetor 2007. Marrë më 5 qershor 2015. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  9. ^ "Montenegro moving towards NATO membership". B92. 26 dhjetor 2007. Arkivuar nga origjinali më 8 maj 2008. Marrë më 2008-09-20. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  10. ^ "NATO launches Intensified Dialogue with Montenegro". NATO News. 24 qershor 2008. Marrë më 9 shkurt 2015. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  11. ^ "NATO's relations with Montenegro". NATO. 3 korrik 2008. Arkivuar nga origjinali më 10 shtator 2008. Marrë më 2008-09-20. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  12. ^ Avaz, Dnevni (26 shtator 2008). "BiH, Montenegro invited to join Adriatic Charter of NATO aspirants". Southeast European Times. Marrë më 2008-10-07. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  13. ^ "Montenegro Hands over Application for NATO's MAP". Turkish Weekly. MIA. 6 nëntor 2008. Arkivuar nga origjinali më 9 shkurt 2015. Marrë më 9 shkurt 2015. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  14. ^ "Montenegro Joins NATO Membership Action Plan". 4 dhjetor 2009. Marrë më 4 dhjetor 2009. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  15. ^ "Development of relations between Montenegro and NATO – key dates". Ministry of Foreign Affairs and European Integration. 2013. Arkivuar nga origjinali më 16 mars 2016. Marrë më 5 qershor 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  16. ^ "NATO's relations with Montenegro". NATO. 19 nëntor 2014. Marrë më 9 shkurt 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  17. ^ "Montenegro – Overview". United States European Command EUCOM. Arkivuar nga origjinali më 12 maj 2014. Marrë më 10 maj 2014. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  18. ^ http://www.setimes.com/cocoon/setimes/xhtml/en_GB/features/features/setimes/features/2009/07/30/featue-02
  19. ^ "Romanian president says his country wants Albania, Macedonia, and Croatia in NATO". Kyiv Post. 14 janar 2008. Marrë më 9 shkurt 2015. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  20. ^ "Romania wants Macedonia, Albania and Croatia to join NATO". MakFax. 11 janar 2008. Arkivuar nga origjinali më 6 maj 2008. Marrë më 2008-09-20. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  21. ^ "Ankara lends support to Montenegro's bids for membership in NATO, EU". Today's Zaman. 19 janar 2008. Arkivuar nga origjinali më 19 qershor 2008. Marrë më 2008-09-20. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  22. ^ "Berlin: Germany supports Montenegro's further progress in EU and NATO integration". Natomontenegro.me (source: Government of Montenegro). 3 prill 2014. Arkivuar nga origjinali më 19 maj 2014. Marrë më 2014-05-19. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  23. ^ "US to support Montenegro's membership in NATO". Neurope.eu. 13 prill 2014. Arkivuar nga origjinali më 19 maj 2014. Marrë më 2010-05-19. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  24. ^ "Montenegro to enter NATO together with Macedonia: Vecer". 17 dhjetor 2013. Marrë më 2013-12-17. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)[lidhje e vdekur]
  25. ^ Tigner, Brooks (25 mars 2014). "Ukraine crisis won't halt NATO expansion". Jane's Defence Weekly. Marrë më 28 mars 2014. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  26. ^ a b Rousek, Leos (16 maj 2014). "Montenegro Seeks Security With NATO Membership". The Wall Street Journal. Marrë më 17 maj 2014. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  27. ^ "Slovenia and Croatia Pushing for Montenegro's NATO Membership". The Slovenia Times. 7 qershor 2014. Arkivuar nga origjinali më 12 nëntor 2020. Marrë më 7 qershor 2014. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  28. ^ "NATO rules out admitting new members anytime soon". Fox news. Marrë më 7 korrik 2014. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  29. ^ Croft, Adrian (25 qershor 2014). "NATO will not offer Georgia membership step, avoiding Russia clash". Reuters. Marrë më 25 qershor 2014. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  30. ^ "NATO Rejects Montenegro Membership in 2014". Balkan Insight. 25 qershor 2014. Marrë më 25 qershor 2014. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  31. ^ Emmott, Robin; Siebold, Sabine (2 dhjetor 2015). "NATO invites Montenegro to join alliance, defying Russia". Reuters. Marrë më 2 dhjetor 2015. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  32. ^ Delauney, Guy (15 shkurt 2016). "Montenegro and Nato: Foes to friends?". BBC News. Marrë më 15 shkurt 2016. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  33. ^ Dahlburg, John-Thor; Lee, Matthew (19 maj 2016). "NATO formally invites Montenegro as 29th member". Associated Press. Arkivuar nga origjinali më 20 shtator 2016. Marrë më 19 maj 2016. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  34. ^ Tomovic, Dusica (14 shtator 2016). "US Senators Set to Back Montenegro's NATO Bid". Balkin Insight. Marrë më 14 shtator 2016. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  35. ^ "U.S. Senate Roll Call Votes 115th Congress – 1st Session". United States Senate. Washington, D.C.: Federal government of the United States. Government Printing Office. 28 mars 2017. Marrë më 13 prill 2017. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  36. ^ Office of the Press Secretary (11 prill 2017). "Presidential Memorandum on a Letter from the President to the President of the Senate". whitehouse.gov (në anglisht). Washington, D.C.: White House. Arkivuar nga origjinali më 11 prill 2017. Marrë më 13 prill 2017.
  37. ^ "Montenegro ratifies Nato membership in historic shift to western alliance". Associated Press in Cetinje. 28 prill 2017. Marrë më 7 maj 2017. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  38. ^ Конец операции "Черногория" Radio Liberty, 29 May 2017.
  39. ^ "Slučaj "državni udar" i Đukanovićev "stari recept"". {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  40. ^ "Montenegrin prosecutor says Russian nationalists behind alleged coup plot". {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  41. ^ Farmer, Ben (18 shkurt 2017). "Reconstruction: The full incredible story behind Russia's deadly plot to stop Montenegro embracing the West". The Telegraph. Marrë më 2 qershor 2017. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  42. ^ "Kremlin rejects claims Russia had role in Montenegro coup plot". The Guardian. 20 shkurt 2017. Marrë më 21 shkurt 2017. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  43. ^ Q&A: Duško Marković, the Prime Minister Stuck Between Putin and Trump in the Balkans Time, 16 February 2017.
  44. ^ "Montenegro protests after senior politician held while changing planes at a Moscow airport". AP. 29 maj 2017. Marrë më 2 qershor 2017. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  45. ^ "Public opinion on NATO membership in Montenegro". NATO Membership Council's Communication Team in Montenegro. 29 mars 2014. Marrë më 10 maj 2014. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  46. ^ "CEDEM poll: Montenegrins split over issue of NATO membership". Policy Association for an Open Society. 31 korrik 2015. Arkivuar nga origjinali më 8 dhjetor 2015. Marrë më 2 dhjetor 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  47. ^ "Kampanjom Za Veću Podršku Učlanjenju U Nato – E-Novine". Naslovi.net. Arkivuar nga origjinali më 6 mars 2012. Marrë më 2016-05-19. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  48. ^ "Volja građana i za NATO referendum :: Dnevni list Pobjeda". Arkivuar nga origjinali më 7 tetor 2011. Marrë më 17 qershor 2010. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  49. ^ "Vijesti Crna Gora | Srbija | Srpska | Rusija | Hronika | Politika". In4s.net. 3 maj 2016. Marrë më 2016-05-19. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  50. ^ Predrag Tomović (4 dhjetor 2009). "Crna Gora neće gubiti vrijeme". Slobodnaevropa.org. Marrë më 2016-05-19. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  51. ^ "PZP traži da se izjasni narod - Pokret za Promjene". Arkivuar nga origjinali më 27 korrik 2011. Marrë më 17 qershor 2010. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  52. ^ "Political Public Opinion in Montenegro" (PDF). Foundation Open Society Institute. tetor 2009. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 22 korrik 2011. Marrë më 22 maj 2010. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  53. ^ "NATO Membership Council's Communication Team: 46% of citizens support Montenegro's accession to NATO". Government of Montenegro. 29 mars 2014. Marrë më 2014-04-04. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  54. ^ a b "Montenegrins Vote Online to Stay out of NATO". Balkan Insight. 13 prill 2016. Marrë më 2016-04-13. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  55. ^ Recknagel, Charles (28 nëntor 2015). "Pro-Russian Parties Seek To Derail Montenegro's NATO Bid". RadioFreeEurope/RadioLiberty (në anglisht). Marrë më 2015-12-26.
  56. ^ "Flag-raising ceremony marks Montenegro's entry into NATO". NATO. Marrë më 15 qershor 2017. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

Lidhjet e jashtme Redakto