Stefania Turkewich

Stefania Turkewich-Lukianovych (25 prill 1898 – 8 prill 1977) ishte një kompozitore, pianiste dhe muzikologe ukrainase, i njohur si kompozitorja e parë femër e Ukrainës. Veprat e saj u ndaluan në Ukrainë nga sovjetikët.

Stefania Turkewich-Lukianovych
Lindi	Stefania Turkewich 25 prill 1898 Lviv, Ukrainë
Vdiq	8 prill 1977 Kembrixh, Angli
Arsimi	Universiteti i Lviv, Konservatori Lviv, Konservatori i Berlinit
Profesioni	Pianiste (Kompozitore) Muzikologe Mësuese pianoje
Vite aktiviteti	1920's–1970's
Bashkëshorti/ja	Robert Lisovskyi; Narcyz Lukianowicz (Нарциз Лукіянович)

Fëmijëria

Gjyshi i Stefanias (Lev Turkevich) dhe babai i saj (Ivan Turkevich) ishin priftërinj. Nëna e saj Sofia Kormoshiv (Кормошів) ishte pianiste dhe studionte me Karol Mikuli dhe Vilém Kurz, dhe gjithashtu shoqëroi të renë Solomiya Krushelnytska. E gjithë familja ishte muzikore dhe të gjithë luanin një instrument. Stefania luante piano, harpë dhe harmonium.

Studimet

Rreshti i mesëm (nga e majta në të djathtë): motra Irena, vëllai Lev (me raketë), Stefania, rreth vitit 1915

Stefania filloi studimet e saj muzikore me Vasyl Barvinsky. Nga viti 1914 deri në vitin 1916, ajo studioi në Vjenë si pianiste me Vilém Kurz. Pas Luftës së Parë Botërore, ajo studioi me Adolf Chybiński në Universitetin e Lvivit, dhe gjithashtu ndoqi ligjërimet e tij mbi teorinë e muzikës në Konservatorin Lviv.

Në vitin 1919 ajo shkroi veprën e saj të parë muzikore - Liturgjia (Літургію), e cila u interpretua disa herë në Katedralen e Shën Gjergjit në Lviv.

Në vitin 1921 ajo studioi me Guido Adler në Universitetin e Vjenës dhe Joseph Marx në Universitetin e Muzikës dhe Arteve Performuese në Vjenë, nga i cili u diplomua në vitin 1923 me një diplomë mësuesi.

Në 1925 ajo u martua me Robert Lisovskyi dhe udhëtoi me të në Berlin, ku jetoi nga viti 1927 deri në 1930 dhe studioi me Arnold Schoenberg and Franz Schreker. Gjatë kësaj periudhe, në vitin 1927, lindi vajza e saj Zoya (Зоя).

Në vitin 1930 ajo udhëtoi për në Pragë në Çekosllovaki, studioi me Zdeněk Nejedlý në Universitetin e Charles dhe me Otakar Šín në Konservatorin e Pragës. Ajo gjithashtu studioi kompozim me Vítězslav Novák në akademinë e muzikës. Në vjeshtën e vitit 1933 ajo dha mësim piano dhe u bë shoqëruese në Konservatorin e Pragës. Në vitin 1934 ajo mbrojti disertacionin e doktoraturës me temën e folklorit ukrainas në operat ruse. Ajo mori doktoraturën në muzikologji në vitin 1934 nga Universiteti i Lirë Ukrainas në Pragë. Ajo u bë gruaja e parë nga Galicia (e cila në atë kohë ishte pjesë e Polonisë) që mori një PhD.

Pas kthimit në Lviv, nga viti 1934 deri në fillimin e Luftës së Dytë Botërore ajo punoi si mësuese e teorisë muzikore dhe pianos në Konservatorin e Lvivit, dhe u bë anëtare e Unionit të Muzikantëve Profesionistë të Ukrainës.

Lufta e Dytë Botërore

Në vjeshtën e vitit 1939, pas pushtimit sovjetik të Ukrainës Perëndimore, Stefania punoi si mësuese dhe drejtuese koncertesh në Teatrin e Operës Lviv dhe nga viti 1940 deri në 1941 ishte Profesoreshë e Asociuar në Konservatorin Lviv. Pas mbylljes së Konservatorit, me pushtimin gjerman, ajo vazhdoi mësimdhënien në Shkollën Shtetërore të Muzikës. Në pranverën e vitit 1944 ajo u largua nga Lviv për në Vjenë. Duke ikur nga sovjetikët, në vitin 1946, ajo u zhvendos në Austrinë jugore dhe prej andej në Itali, ku burri i saj i dytë, Nartsiz Lukyanovich, ishte mjek nën komandën britanike.

Anglia

Në vjeshtën e vitit 1946, Stefania u transferua në Mbretërinë e Bashkuar dhe jetoi në Brighton (1947–1951), Londër (1951–1952), Barrow Gurney (afër Bristolit) (1952–1962), Belfast (Irlanda Veriore) (1962–1973), dhe Kembrixh (nga 1973).

Në fund të viteve 1940, ajo iu rikthye kompozimit. Herë pas here ajo luajti përsëri si pianiste, veçanërisht më 1957 në një seri koncertesh në komunitetet ukrainase në Angli, dhe më 1959 në një koncert të muzikës piano në Bristol. Ajo ishte anëtare e Shoqatës Britanike të Grave-Kompozitore dhe Muzikantëve (e cila ekzistonte deri në vitin 1972).

Opera e saj "Zemra e Oksanës" u shfaq në Winnipeg (Kanada) në vitin 1970 në Centennial Concert Hall, nën drejtimin artistik të motrës së saj Irena Turkevycz-Martynec.

Kompozimet

Симфонічні твори – Punimet simfonike

1. Симфонія – Symphony no. 1 – 1937
2. Симфонія no. 2(a) – Symphony no. 2(a) – 1952
2. Симфонія no. 2(b) (2-гий варіант) – Symphony no. 2(b) (2nd version)
3. Симфонієта – Symphoniette – 1956
4. Три Симфонічні Ескізи – Three Symphonic Sketches – 3-го травня, 1975
5. Симфонічна поема – Symphonic Poem «La Vitа»
6. Space Symphony – 1972
7. Суіта для подвійного струнного оркестру – Suite for Double String Orchestra
8. Fantasy for Double String Orchestra

Балети – Baletet

9. Руки – The Girl with the Withered Hands – Bristol, 1957
10. Перли – The Necklace
11. Весна (Дитячий балет) – Spring – (Children's Ballet) 1934-5
12. Мавка (a) – Mavka – ‘The Forest Nymph’ – 1964-7 – Belfast
12. Мавка (b) – Mavka – ‘The Forest Nymph’ – 1964-7 – Belfast
13. Страхопуд – Scarecrow – 1976

Опера – Opera

14. Мавка – Mavka – (unfinished) based on Lesia Ukrainka’s Forest Song

Дитячі опери – Operat e Fëmijëve

15. «Цар Ох» або Серце Оксани – Tsar Okh or Heart of Oksana – 1960
16. «Куць» – The Young Devil
17. «Яринний городчик» – A Vegetable Plot (1969)

Хорові твори – Punimet me kor

18. Літургія 1919
19. Psalm to Sheptytsky (Псалом Шептицькому)
20. До Бою
21. Триптих
22. Колискова (А-а, котика нема) 1946

Камерно – Інструментальні твори; Dhoma – Punime instrumentale

23. Соната для скрипки і фортепіано 1935 – Sonata for violin and piano
24. (a) Cтрунний квартет 1960 – 1970 – String quartet
24. (b) Cтрунний квартет 1960 – 1970 – String quartet
25. Тріо для скрипки, альта і віолончела 1960 – 1970 – Trio for Violin, Viola and Cello
26. Квінтет для двох скрипок, альта, віолончела фортепіано 1960 – 1970 – Piano Quintet
27. Тріо для флейти, кларнету, фагота 1972 – Wind Trio

Фортепіанні Твори – Punimet piano

28. Варіації на Українську тему 1932 – Variations on a Ukrainian Theme
29. Фантазія: Суїта фортепянна на Українські теми – Fantasia: Suite for Piano on Ukrainian Themes 1940
30. Імпромпту – Impromptu 1962
31. Гротеск – Grotesque 1964
32. Гірська сюїта – Mountain Suite 1966 – 1968
33. Цикл п’єс для дітей – Cycle of Pieces for Children 1936 – 1946
34. Українські коляди та щедрівки – Ukrainian carols and Shchedrivka
35. Вістку голосить – Good Tidings
36. Christmas with Harlequin 1971

Різне – Të ndryshme

i. – Серце – Heart – Solo voice with orchestra

ii. – Лорелеї – Lorelei – Narrator, Harmonium and Piano 1919 – words by Lesia Ukrainka

iii. – Май – May – 1912

iv. – Тема народної пісні – Folk Song Themes

v. – На Майдані – Independence Square – piano piece

vi. – Не піду до леса з конечкамі – Лемківська пісня – Lemky song for voice and strings

Bibliografia

• Сокіл-Рудницька М. Пам’яті Стефанії Лукіянович // Вільне Слово. – Торонто, 1977. – 9 і 16 липня. – С. 3.
• Вовк В. Парастас для Стефанії Туркевич-Лукіянович // Наше Життя. – Нью-Йорк, 1992. – Ч. 5. – С. 6–9.
• Стельмащук Р. Забутий львівський композитор-неокласик (штрихи до творчого портрета Стефанії Туркевич) // Музика Галичини (Musica Galiciana) / Матеріали Другої міжнародної конференції. – Львів, 1999. – С. 276–281.
• Павлишин С. Перша українська композиторка // Наше Життя. – Нью-Йорк, 2004. – Ч. 1. – С. 14–16.
• Павлишин С. Перша українська композиторка: Стефанія Туркевич-Лісовська-Лукіянович. – Львів, 2004.
• Карась Г. Статика і динаміка жанру дитячої опери у творчості композиторів української діаспори ХХ ст. // Вісник Державної академії керівних кадрів культури і мистецтв. – Київ, 2010. – No. 2. – С. 89–93.
• Яців Р. Роберт Лісовський (1893–1982): дух лінії. – Львів, 2015. – С. 11, 13, 79–84, 91.