Tours
Turne ( Frëngjisht: [tuʁ] (
dëgjoni); Shqip: Turi) është një nga qytetet më të mëdha në rajonin e Centre-Val de Loire, Francë. Është prefektura e departamentit të Endër-dhe-Luarë . Komuna Tur kishte 136,463 banorë në vitin 2018, ndërsa popullsia e gjithë zonës metropolitane ishte 516,973. [2]
Tur
Tours | |
|---|---|
Prefekturë dhe Komunë | |
 Këshilli bashkiak dhe Place Jean Jaurès | |
 Flamuri  Stema | |
Location of Tur Lua error te Moduli:Infobox_mapframe te rreshti 86: bad argument #1 to 'sqrt' (number expected, got nil). | |
| Vendi | Franca |
| Rajoni | Centre-Val de Loire |
| Departamenti | Indre-et-Loire |
| Qarku | Tours |
| Kantoni | Tours-1 Tours-2 Tours-3 Tours-4 |
| Ndërkomunalitet | Tours Métropole Val de Loire |
| Qeveria | |
| • Kryetari (2020–2026) | Emmanuel Denis[1] (Të Gjelbërit) |
| Sipërfaqja 1 | 34.700 km2 (13.398 sq mi) |
| • Sipërfaqe urbane (2018) | 684.900 km2 (264.441 sq mi) |
| • Metro (2018) | 3.631.600 km2 (1,402169 sq mi) |
| Popullsia (Janar 2020) | 137.850 |
| • Vendi | 26 në Francë |
| • Dendësia | 40/km2 (10/sq mi) |
| • Popullsia urbane (2018) | 359.992 |
| • Dendësia urbane | 530/km2 (1,400/sq mi) |
| • Metro (2018) | 516.973 |
| • Dendësia metro | 140/km2 (370/sq mi) |
| Emri i banorëve | Tourangeau (masculine) Tourangelle (feminine) |
| Zona kohore | UTC+01:00 (CET) |
| • Verës (DST) | UTC+02:00 (CEST) |
| INSEE/Kodi postar | 37261 /37000, 37100, 37200 |
| Lartësia | 44–119 m (144–390 ft) |
| 1 French Land Register data, which excludes lakes, ponds, glaciers > 1 km2 (0.386 sq mi or 247 acres) and river estuaries. | |
Turi qendron në kufirin e poshtëm të Luarës, midis Orléanit dhe bregut të Atlantikut . I quajtur më parë Caesarodunum nga themeluesi i tij, Perandori Romak Augustus, ai posedon një nga amfiteatrot më të mëdhenj të Perandorisë Romake, Amfiteatrin Tours . I njohur për Betejën e Tours në 732 pas Krishtit, është një shenjtërore kombëtare me lidhje me merovingët dhe karolingët, me kapetët që e quajtën monedhën e mbretërisë Livre tournois . Saint Martin dhe Gregory of Tours ishin nga Turi. Turi dikur ishte pjesë e Touraine, një ish provincë e Francës. Turi ishte qyteti i parë i industrisë së mëndafshit. Kërkohej nga Louis XI, kryeqyteti mbretëror i mbretërve Valois me kështjellat e tij në Luarë dhe qyteti i artit me Shkollën e Turit. Prefektura u shkatërrua pjesërisht gjatë Luftërave Franceze të Fesë në fund të shekullit të 16-të dhe përsëri gjatë Luftës së Dytë Botërore në qershor 1940.
Qyteti Bardhë dhe Blu mban një qendër historike të regjistruar në UNESCO dhe është shtëpia e Vieux-Tours, një vend i trashëgimisë kulturore. Qyteti-kopsht ka një trashëgimi të gjelbër dhe një peizazh urban të ndikuar fuqishëm nga hapësira e tij natyrore. Qyteti historik që është mbiquajtur " Le Petit Paris " dhe rajoni i tij nga historia dhe kultura e tij ka qenë gjithmonë një vend i lindjes ose mikpritës i shumë personaliteteve, ngjarjeve sportive ndërkombëtare dhe është një qytet universitar që numëron me më shumë se 30,000 studentë në vitin 2019. Turi është një qytet i njohur i kulinarisë me specialitete të tilla si: rillettes, rillons, vreshtat Touraine, djathrat AOC Sainte-Maure-de-Touraine dhe nugatët . Qyteti është gjithashtu pika përfundimtare e garës vjetore të ciklit Paris-Tours .
Gjuhe
RedaktoPara Revolucionit Francez, banorët e Turit ( Les Tourangeaux shqiptimi: Turanzho[të]) ishin të njohur për të folurën "më të pastër" të frëngjishtes në të gjithë vendin. [3] Shqiptimi i Touraine u konsiderua tradicionalisht si shqiptimi më standard i gjuhës frënge, deri në shekullin e 19-të kur shqiptimi standard i frëngjisht u zhvendos në atë të borgjezisë pariziane. [4] Kjo shpjegohet me faktin se gjykata e Francës jetonte në Touraine midis viteve 1430 dhe 1530. Frëngjishtja, gjuha e oborrit, ishte bërë gjuha zyrtare e të gjithë mbretërisë.
Një Këshill i Turit në 813 vendosi që priftërinjtë duhet të predikonin predikimet në gjuhë të ndryshme sepse njerëzit e thjeshtë nuk mund të kuptonin më latinishten klasike . Kjo ishte njohja e parë zyrtare e një gjuhe të hershme franceze të dallueshme nga latinishtja dhe mund të konsiderohet si lindja e frëngjishtes.
Gregori i Turit shkroi në shekullin e 6-të se disa njerëz në këtë zonë mund të flisnin ende galisht .
- ^ "Répertoire national des élus: les maires" (në frëngjisht). data.gouv.fr, Plateforme ouverte des données publiques françaises. 13 shtator 2022.
- ^ "Comparateur de territoire". INSEE. Marrë më 16 qershor 2022.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^
"Tours, France". Meet Minneapolis. 2012. Arkivuar nga origjinali më 22 korrik 2012. Marrë më 3 gusht 2012.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ de Montvalon, Jean-Baptiste. "Philippe Boula de Mareüil : « Les accents participent à la richesse de notre langue". Le Monde (në frëngjisht). Paris. Marrë më 19 korrik 2015.