Wikipedia

Treni i kaltërt i Titos

Treni i kaltërt i Titos (serbisht: Плави воз, romanizuar: Plavi voz; kroacisht: Plavi vlak; sllovenisht: Modri vlak; maqedonisht: Синиот воз, romanizuar: Siniot voz) është emri popullor i trenit[1] luksoz i Marshallit Jugosllav Josip Broz Tito, president i ish-Jugosllavisë.[2] Më shumë se 60 shtetarë dhe udhëheqës botërorë udhëtuan me trenin blu gjatë shërbimit të tij dhe tani operojnë si një atraksion turistik në hekurudhën 476 kilometra (296 mi) Beograd-Tivar, midis Beogradit, kryeqyteti i Serbisë, dhe Tivarit, një qytet bregdetar në Mali i Zi.[3][1]

Treni i Kaltërt në hapjen e seksionit përfundimtar të hekurudhës Beograd-Tivar me dy JŽ D66/761, ekuipazhi i tij në plan të parë, 28 maj 1976.

Epoka e Titos

Redakto
 
Tito dhe gruaja e tij në trenin e kaltërt gjatë hapjes së hekurudhës Beograd-Tivar

Zyrtarisht, një tren shtetëror u përdor për herë të parë nga Tito në vitin 1946. Karrocat e salloneve të ngjyrosura me ngjyrë blu të krijuara posaçërisht për Titon dhe lokomotivat me ngjyrë blu u përdorën si automjete që nga viti 1956. Fabrikat e ndërtimit të vagonëve »GOŠA« në Smederevska Palanka dhe »Boris Kidriç« në Maribor u ngarkuan për të ndërtuar vagonët. Drurët e imët (mahogany, arrë dhe qershi)[1] u përdorën për ambientet e brendshme, të kompletuara me karakteristika të dizajnit të brendshëm të Art Deco. Përveç makinës së sallonit të Titos me dhomën e kabinetit, kompozicioni kishte edhe një makinë ngrënie, si dhe një mjet transporti të mbuluar. Stacioni operativ i Plavi vozit ishte dhe është stacioni i Topçiderit në lagjen e shquar të Dedinjës, jo shumë larg rezidencës së Titos në Beograd. Tito udhëtoi mbi 600,000 kilometra (370,000 milje) në trenin e kaltërt, duke udhëtuar në shina përmes Jugosllavisë, por edhe jashtë saj për në: Francë, Poloni, Austri, Hungari, Rumani, Bullgari, Greqi dhe BRSS.[4] Ai u përdor gjithashtu për të marrë Titon dhe gruan e tij në ishujt Brijuni në Kroaci gjatë verës dhe organizonte takime me personalitete të rëndësishme të huaja.[5] Ndër ata që udhëtuan me tren si mysafirë të Titos ishin Haile Selassie,[6] François Mitterrand, Yasser Arafat, Jawaharlal Nehru, Sukarno dhe, në tetor 1972, Mbretëresha Elizabeth II.[1] Pas vdekjes së Titos, treni e transportoi arkivolin e tij nga Lubjana në Beograd.[5]

Përbërjet e trenave

Redakto
 
Sallë pritjeje
 
Makinë salloni 8 ulëse, me tavolinë konferencash

Treni i kaltërt ka një sallë pritjeje formale me një dhomë ngrënie, tre makina me apartamente, një kuzhinë, një restorant dhe një makinë të veçantë të mbyllur të bagazheve për transportin e makinave. Ai ka gjithsej 92 vende, dhe kapaciteti i plotë i makinave të fjetjes është 90 shtretër. Pjesa e brendshme e trenit është bërë kryesisht prej druri. U përdorën mahogany, dardhë dhe arra, ndërsa sallonet dhe korridoret ishin zbukuruar me gërmime.

Restorant Kola (seri WR, 88-69)

Redakto

Kjo makinë përbëhet nga një dhomë ngrënie me 28 vende, një sallon me 8 ulëse, një bar dhe një kuzhinë. Shpejtësia maksimale e trafikut është 140 km/h. Mënyra e shkëmbimit "JO"; si rezultat, njësia mund të udhëtojë vetëm në grupin e trenit të kaltërt. Makinat kanë sistem zëri (të brendshëm, i cili është dy kanal dhe i jashtëm) dhe instalime telefonike. Makina ngrohet me avull.

Apartamente sallonesh (seri Salon, 89-69)

Redakto

Raundi i parë ishte salloni - apartament i Josip Brozit. Ato janë me ajër të kondicionuar dhe përbëhen nga dy suita me një krevat secila, një studim, një banjë, një dhomë pritjeje, dy kolltuqe dhe një gardërobë me mure të veshura me "aneks" me letër-muri mëndafshi të përdorur nga "shoku" i presidentit.[1] Makinat e tjera kanë dy krevate luksoze dhe katër dopio, një dollap pune, një banjo, një sallon për tetë persona dhe një aneks kuzhine. Ato janë me ajër të kondicionuar. Shpejtësia maksimale e këtyre makinave është 140 km/h (85 mph). Mënyra e shkëmbimit "JO". Ata mund të udhëtojnë vetëm në grupin e trenit të kaltërt. Makinat kanë sistem zëri (të brendshëm, i cili është dy kanal dhe i jashtëm) dhe instalime telefonike, si dhe me ngrohje me avull.

Sallon formal - dhomë ngrënie (seri Salon, 89-69)

Redakto

Këto makina sallon janë me ajër të kondicionuar. Salla e banketeve ka një kapacitet prej 28 vendesh, ndërsa salla e pritjes me 10 kolltuqe. Makinat janë të pajisura me një sistem zëri me kanal të plotë dhe një projektor kinemaje. Shpejtësia maksimale e makinës është 140 km/h (85 mph). Mënyra e shkëmbimit "JO". Ata mund të udhëtojnë vetëm në grupin e trenit Blu. Makinat kane edhe instalime telefonike. Makina ngrohet me avull.

Kola - kuzhinë (seri SK, 88-69)

Redakto

Makinat e serisë SK janë makina kuzhine dhe duhet të shoqërohen me makina energjetike nga Treni Blu. Kapaciteti i përgatitjes së vakteve është 300 vakte. Ata mund të udhëtojnë vetëm në grupin e trenit Blu. Qarku furnizohet me energji elektrike 3 x 300 volt, 50 Hz dhe nxehet me avull. Makinat janë të pajisura me instalime telefonike dhe zanore (të brendshme, dykanale dhe e jashtme). Shpejtësia maksimale e trafikut është 140 km/h (85 mph). Mënyra e shkëmbimit "JO".

Makina për transportin e makinave (seri MD, 98-30)

Redakto

Makinat e serisë MD janë makina me bagazh të mbyllura me një kuvertë për transportin e makinave. Ato janë të pajisura me pajisje për larjen e makinës gjatë udhëtimit. Mund të udhëtojë me trena të rregullt. Kapaciteti i veturës MD është 4 vetura. Lartësia maksimale e lejuar e automjeteve që mund të ngarkohen është 1.75 metra. Makina ka një sistem ngrohjeje elektrike përmes linjës, ngrohjen e saj HAGENUK, dy ose një krevat shtesë për shoqëruesin e makinës. Shpejtësia maksimale 140 km/h (85 mph). Mënyra e shkëmbimit "JO".

Makina salloni (seri Salon, 09-80)

Redakto

Kapaciteti i makinës është dhjetë krevate dopio dhe një teke (6 kabina). Kanë një sallon, një tualet me vakum, një banjo në kabinën kryesore, një kuzhinë. Makinat janë me ajër të kondicionuar. Shpejtësia maksimale e këtyre makinave është 160 km/h. Mënyra e shkëmbimit "RIC". Lloji i qarkut "Z". Mund të udhëtoj me trena të rregullt. Makinat nuk janë pjesë e Trenit Blu. Ata kanë një gjenerator MERCEDES me naftë 56 kW dhe një pajisje për ngrohjen e makinës me shumë sistem HAGENUK me opsionin e zgjedhjes së një burimi ngrohjeje: energji elektrike, vaj ose avull.

Stafi

Redakto

Përveç mjeteve hekurudhore, personeli në Shërbimin Special të Trenit ishte gjithashtu i nevojshëm për funksionimin efikas të trenit special. Ai numëronte nga 20 në 32 punëtorë me tendencë për t'i reduktuar në përputhje me modernizimin e punës dhe kalimin e disa vendeve të punës në ŽTO të atëhershme.[7][8]

Lokomotivat

Redakto

Lokomotivat e para të dedikuara për Trenin e Kaltërt ishin tre të rilyera JŽ class 11 4-8-0; njëri prej tyre tani ruhet në Beograd. Ato u zëvendësuan nga tre Krauss-Maffei ML 2200 C'C' të blera nga Gjermania Perëndimore.[9] Këta u klasifikuan si motorë JŽ D66/761 dhe bazoheshin në DB Class V 200.[10]

Në vitin 1978, katër lokomotiva Electro-Motive Division EMD JT22CW-2, të përcaktuara si ŽS series 666, u blenë nga Hekurudhat Jugosllave për t'u përdorur me trenin, pra ngjyra e tyre e plotë blu.[11] Të katër nuk janë më funksionale dhe të ruajtura, në pritje të riparimit të plotë. Ata u emëruan pas betejave të Luftës së Dytë Botërore:

Pas Titos

Redakto
 
JŽ D66/761 siç duket e ruajtur në Topçider, (2016)

Treni transportoi Titon me gruan e tij Jovanka për herë të fundit për të transferuar trupin e Titos nga Lubjana nëpërmjet Zagrebit në Beograd më 5 maj 1980.[1] Në ditët midis vdekjes së presidentit dhe varrimit shtetëror, media jugosllave tregoi turma qytetarësh që qëndronin përgjatë rrugës së trenit në Slloveni, Kroaci dhe Serbi për të bërë nderime.

Turneu i fundit zyrtar shtetëror i Trenit të Kaltërt u krye nën Presidentin Sllobodan Millosheviq gjatë kremtimit të 600-vjetorit të Betejës së Kosovës më 28 qershor 1989 duke marrë trenin e kaltërt për në Gazimestan, ku Millosheviq mbajti fjalimin e tij në Fushë Kosovë.[3] Pas kësaj, Plavi voz nuk u përdor më si simbol i një simboli shtetëror dhe pushteti për ngjarjet publike zyrtare.[12] Në vitet që pasuan, kur Jugosllavia u shpërbë, Treni i Kaltërt u la në një kasolle anësore në depon e Topçider në Beograd, lokomotivat përdoren për të transportuar trena mallrash dhe pasagjerësh. Karrocat qëndruan të papërdorura deri në vitin 2004, kur u hap për herë të parë për publikun e gjerë, pra për turistët vendas dhe të huaj. Më në fund, bota e zakonshme pati rastin të njihej me luksin e paarritshëm të trenit, të cilin më parë e kishin përdorur më shumë se 60 shtetarë dhe delegacione shtetërore të huaja.[13] Që nga viti 2007, pjesë të trenit të kaltërt janë përdorur për udhëtime turistike.[1] Që nga fundi i vitit 2009, çdo ditë në linjën hekurudhore Beograd-Tivar qarkullon një kompozim me një vagon sallon.[14] Disa nga vagonët dhe mjetet lëvizëse që nuk funksionojnë mund të vizitohen me pagesë.[5]

Galeria

Redakto
  •  
    Major Nandor në pritje të Presidentit Tito, Šid 30 shtator 1977
  •  
    Treni i kaltërt në Pirot, 29 shtator 1965.
  •  
    Sallon i vogël privat
  •  
    Banjo
  •  
    Dhoma e motorit
  •  
    Kabina e magazinimit

Referime

Redakto
  1. ^ a b c d e f g Williams, Michael (13 korrik 2013). "The return of Tito's train: From Serbia to Montenegro – a track to the past". The Independent (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 2022-06-21. Marrë më 30 dhjetor 2014.
  2. ^ „Службена страница „Плави воз“ - Желтурист“
  3. ^ a b "Tito's Blue Train". Explore Montenegro (në anglisht). 26 mars 2013. Arkivuar nga origjinali më 14 shkurt 2015.
  4. ^ "Плави воз". Железнице Србије ад (në serbisht). Marrë më 17 shkurt 2023.
  5. ^ a b c Savkovic, Mladen (24 janar 2018). "You can now step on board Communist leader Tito's famous Blue Train in Belgrade". Lonely Planet (në anglisht).
  6. ^ "Плави воз". Железнице Србије ад (në serbisht). Marrë më 17 shkurt 2023.
  7. ^ "PLAVI VOZ – SIMBOL JEDNOG VREMENA - Kulturni centar Novog Sada - Културни центар Новог Сада". www.kcns.org.rs (në serbisht). 30 korrik 2021. Marrë më 17 shkurt 2023.
  8. ^ "Serbian Railway and transport organization". www.zeleznicesrbije.com (në serbisht). Arkivuar nga origjinali më 4 nëntor 2006. Marrë më 2023-05-20. {{cite web}}: Mospërputhje stampash kohore te |archive-date= / |archive-url=; sugjerohet 8 nëntor 2006 (Ndihmë!)
  9. ^ "Opet "bruji" Sutjeska". www.novosti.rs (në serbisht). Marrë më 2017-08-10.
  10. ^ V 200. EJ Sonderausgabe (në gjermanisht). janar 2005. fq. 76. ISBN 3-89610-136-6.
  11. ^ "Picture Gallery - Directory: /pix/rs/diesel/666". Railfan Europe (në anglisht). Marrë më 30 dhjetor 2014.
  12. ^ Novosti, 25. Feb. 2015 Opet bruji Sutjeska
  13. ^ "PLAVI VOZ – SIMBOL JEDNOG VREMENA - Kulturni centar Novog Sada - Културни центар Новог Сада". www.kcns.org.rs (në serbisht). 30 korrik 2021. Marrë më 17 shkurt 2023.
  14. ^ B92, 07. Fev. 2010 Vozom Beograd-Bar za 11 sati
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Treni_i_kaltërt_i_Titos&oldid=2583338"